INLEIDING THEO VAN DOORN

OVERZICHT LEESTEKSTEN

HOME

Een dilemma
Op weg naar het internaat
Internaat
Toneel spelen
Hongerliefde
Eten
Corvee
Hygiëne
Ziek zijn en beter worden
Bezoek
Terug naar huis
Bevrijd
De Klingens
Trui
V1
Weer op het internaat - Broeder Ulrik
De voetbalwedstrijd
Het laatste jaar van de Kweekschool
Vasten
Kermis
De keuring
Eindexamen

Doruske 3 - Leerling, kwekeling

Theo van Doorn

vignetleaf.jpg (789 bytes)

De klingens

De Duitsers aan de overkant waren weer eens actief geweest. Met zijn vijven hadden ze een postkantoorhouder onder schot genomen. Ze zouden hem geen haar krenken, als hij voor hen naar ons dorp wilde fietsen om te kijken of er Engelsen, Amerikanen of Polen lagen. Als beloning kreeg hij een gouden trouw- en een verlovingsring. Als onderpand moest hij de sleutels van het postkantoortje en die van zijn appartement afgeven. De man sprong op de fiets, blij dat hij weg kon. Onderweg hield hij een boer aan om te vertellen wat er aan de hand was. "Verdomme," zei de boer, "ik verwed mijn kop als jij niet mijn fiets hebt." De boer kon overtuigend aantonen, dat het zijn fiets was, een half jaar geleden door die moffen gevorderd. Hij nam de fiets van zijn vrouw, nog eentje met autobanden en samen reden ze naar ons dorp.

In een café bekeek de postkantoorhouder de ringen eens wat nauwkeuriger: Jan van Lier Tilly Klingen stond erin. Een korte tijd later stapte Jan van Lier het café binnen. De PTT-man hoorde de naam van Jan noemen; hij liet de ringen aan hem zien. Jan verbleekte en rende het café uit; het was de ring van zijn verloofde.

In het weekend daaropvolgend kwam Leo Klingen, die bij een collega van vader werkte, vragen of vader zijn overall aan hem wilde lenen. Op zondag moest de oven aangestookt worden, want anders konden de bakkers 's maandags vroeg niet vooruit. Vader gebruikte dan niet zijn bakkerskleding, maar trok een overall over zijn zondagspak. "Waarom moet je hem hebben?" vroeg vader.

"Ik zwem als het donker is naar de overkant, er moet daar iets afschuwelijks gebeurd zijn; je zult toch ook wel gehoord hebben van die ringen en van wie ze waren?" Vader knikte. "Pak hem," zei vader. "Maar Leo wees toch voorzichtig, waag je leven niet en houd goed eb en vloed in de gaten." De Duitsers hadden parallel aan de rivier draden gespannen. Zodra die maar even geraakt werden, stond alles in een fel licht en ratelde de mitrailleur vanaf de overkant. Leo heeft zich vergist in eb en vloed, dacht dat het eb was, maar het was vloed, hij wilde te vlug het water in.

Jan van Lier, Leo Klingen ik kende ze heel goed. Maar ik wist toen niet dat Leo een broer was van broeder Josef. Toen ik weer op het internaat was, probeerde ik door vragen te stellen aan mijn leraren, door te zoeken in knipselkranten de waarheid te achterhalen over wat er toen gebeurd was.

"Ik ben klaar voor de grote reis. Groet alle bekenden en zeg hun dat ik als een kerel de dood in ga." Het is een fragment uit de afscheidsbrief die broeder Josef Klingen zijn ouders, broers en zusters schreef, een halfuur voor hij op 24 januari 1942 op de Waalsdorpervlakte zou sterven door een salvo van een Duits vuurpeloton.

De verzetsgroep die broeder Josef leidde, was vooral een vriendenclub van zo'n vijftien jonge mensen die één gemeenschappelijke hobby hadden. Allen waren fervente radiozendamateurs. broeder Josef voorop. Hij sleutelde zend- en ontvangapparatuur in elkaar, deed op dit gebied de ene uitvinding na de andere. Op een van die uitvindingen, het radiografisch besturen van vliegtuigjes, vroeg hij patent aan.

Hij slaagde er ook in om zenders kleiner van formaat te maken. Op het laatst was zijn apparatuur niet veel groter dan de batterij van een zaklantaarn, makkelijk te vervoeren en te verbergen. "Hij droeg zijn zendertje bijna altijd bij zich, in een apart zakje onder zijn toog," dat zei de verrader Anton van der Waals tegen de chef van de Sicherheitsdienst in Den Haag, Joseph Schreieder, als hij eenmaal is geïnfiltreerd in de verzetsgroep van broeder Josef. Deze groep zond radioboodschappen door naar de regering in Londen. Bij deze bezigheden werden broeder Josef en de zijnen een handje geholpen door een elektrotechnicus uit Rotterdam, die zei te werken voor de Britse geheime dienst. De man genoot het volste vertrouwen van de groep. Hij was bovendien aanbevolen door een andere contactpersoon van broeder Josef, de Delftse hoogleraar dr. ir. R.L.A. Schoenmaker. Deze elektrotechnicus was Van der Waals. Eerst werd prof. Schoenmaker opgepakt, daarna broeder Josef. Hij werd met een aantal medestrijders voor 15 jaar gevangen gezet; deze straf werd later omgezet in de doodstraf. Op 24 januari 1942 werd broeder Josef op 28 jarige leeftijd op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

Toen de algemeen overste van de broeders van de christelijke scholen, de congregatie waartoe broeder Josef behoorde, over de verzetsactiviteiten van hem hoorde, ontnam hij hem het broederschap, hij is dus als leek gestorven; niemand op het internaat begreep dit, ook de leraren niet.

Broeder Josef, de oudste zoon van het gezin Klingen, is niet de enige in dat gezin die zijn verzet tegen de Duitsers met de dood moest bekopen. Ook zijn vader, zijn zus Tilly en jongere broer Leo zijn gesneuveld. Vader en Tilly werden op 24 september 1944 vermoord, nadat ze in de val waren gelokt door twee Duitsers die verkleed waren als en zich uitgaven voor Engelse spionnen. Moeder Klingen kreeg een hartinfarct, zo ernstig dat die twee Duitsers haar in huis hebben laten liggen, dat is godzijdank haar redding geweest.

Leo Klingen is gesneuveld op 9 februari 1945; hij zat ook in het verzet, maar de ramp die zich in het gezin Klingen had voltrokken en waarvan hij een sterk vermoeden had omwille van die twee ringen, dreef hem tot wraak.

 

vignetleaf.jpg (789 bytes)