Moeder had veel pijn aan haar benen; spataders, trombose en regelmatig een open been waren haar kwalen. Kwam dat nu doordat ze veel in de winkel moest staan of omdat ze wel acht keer moeder was geweest en een keer zelfs van een tweeling, of door alle twee? De knechts en meiden en de oudste kinderen spraken daarover aan tafel; vader zei dan nauwelijks iets, keek bezorgder dan anders. Ik begreep niet zo veel van die gesprekken, alleen dat moeder dan veel pijn had.

Toen ze weer eens een open been had, mocht ze absoluut niet staan van de dokter en moest ze veel rusten. Als ze op was, zat ze meestal in de keuken met haar benen op een stoel met kussen. Ze schilde de aardappelen, maakte de groente schoon, stopte onze kousen, verstelde onze kleren, deed de dagelijkse en wekelijkse boekhouding, gaf opdrachten aan de meiden of loste hun problemen met de huishouding op. Voor de winkel had vader een prima kracht aangetrokken. Moeder werd overal bij betrokken en was zo overal aanwezig.

Ieder van de jongere kinderen moest om de beurt bij haar komen zitten en ervoor zorgen dat er geen vliegen op haar open been belandden; en vliegen zaten en vlogen er heel wat in de warme bakkerij, ondanks de vliegenvangers die overvloedig aan het plafond hingen. Met een vliegenmepper moesten wij die vliegen verjagen en als het kon doodslaan. Ook ik kreeg de beurt. Met de vliegenmepper stevig in mijn hand, zat ik al een half uur naast moeder, maar geen enkele vlieg kwam in haar buurt. Weer een half uur wachten en daar had je er een. Ik sloeg met de mepper zo hard als ik kon. Moeder liet een luide schreeuw. Die ene vlieg waarop ik een uur had zitten wachten, ging nou net op haar been zitten. Moeder trok een pijnlijk gezicht maar zei niets, dat was voor mij nog een grotere straf dan een draai om mijn oren. Maar de grootste straf was, dat ik geen vliegen meer mocht jagen, ook al had ik deze jacht na enige tijd volledig onder de knie, want iets terug doen voor moeder, hoe weinig ook, dat wilde ik wel.