INHOUD DE PAAP VAN GRAMSCHAP
REGISTER
HOME CUBRA

Baantjer, A.C.
Baars, Boek- en muziekhandel J.A. van
Baart, J.A.
Baeten, Ton
Bananenijs

Bannenberg, Mgr. G.P.J.
Bechtold, Jan

Bedenkelijk kijkende grondeekhoorn, De
Beek, Pierre van

Beer, Ad de

Beer, Karel de

Beer, Leo de

Beer, Nico de

Beers, Piet van
Beets, Nicolaas
Begraafplaats Bredaseweg

Begraafplaatsen en boekornamenten

Berck, Henk, Boeken van klei
Bergman, Chris
Bergmans, Drukkerij/Boekhandel
Berkvens, H.
Berys van Oerle, Janneke

Beurden, Jan van

Beversluis, Martin
Bibliotheken
Bijvoet-Mutsaers, Drukkerij
Bloemkrans, Letterkundig tijdschrift
Blöte, dr. J.F.D.

Boekbanden, Bijzondere boekomslagen

Boekbanden, 'Koninklijke'
Boekenbezit in Tilburg, particulier
Boekhandels, Tilburgse

Boelaars CSsR, dr. Henri
Boelaars M.S.C., p. dr. Jan

Boelaars, Zus
Boer, fr. Andreas van den
Boeren, dr. P.C.

Bogaers, Paul C.
Bogaers jr., Pierre

Bogaert, Paul
Bomans, Godfried

Bon, Pieter

Boomaars CssR, C.

Bottermans, Joseph

Boxtel, H. van
Brabantia, Brabantia Nostra. Edele Brabant
Brandon Pers

Bredevoort, Lodewijk van den
Breedveld, Walter
Bresser, Hilde de
Bressers, Charles
Bressers, Janus

Brock, Adriaan

Brock, Piet
Brokx, Gerrit

Brooklyn Bridge Bulletin
Brouns, P.N.
Brouwer, dr. P.C. de


© Ronald Peeters 1992-2015 & Ed Schilders 2015 & Stichting Cultureel Brabant 2015


 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K
L
M
N

O

P
R
S
T

U

V

W

 

Ronald Peeters & Ed Schilders

A.C. Baantjer - P.C. de Brouwer


Baantjer, A.C.


Ronald Peeters

 

De bekende en de meest gelezen Nederlandse auteur van politieromans A.C. Baantjer (geb. 1923) schreef in zijn boek Doden spreken niet. Veertig onopgeloste moorden ('s-Gravenhage, Kruseman, 1966 en Baarn, Fontein, 1981) een kort hoofdstuk over de nog steeds onopgeloste moord op Corry Theeuwes, die op 22 maart 1955 aan de Lovense Kanaaldijk te Tilburg werd gepleegd.

16 augustus 2015

De moord op Corry Theeuwes werd ook beschreven door Berry van Oudheusden in Met voorbedachten rade? (Gianotten Printed Media, 2014, in de reeks InTilburg).


Baars, Boek- en muziekhandel J.A. van


Joannis Antonius van Baars werd op 28 juni 1856 te Deurne geboren. Op 1 december 1880 kwam hij vanuit Almelo naar Tilburg en ging in de Willem II-straat M 1115 wonen. In het bevolkingsregister wordt als beroep opgegeven 'R.C. boekhandelaar'. Hij had een Binnen- en buitenlandsche boek- en muziekhandel. Lang heeft hij hier zijn boekhandel niet gehad; op 15 juli 1884 vertrok hij naar Deurne en Liessel.
GAT, Bevolkingsregister 1880/1890, deel 20 fol. 212; GAT, Adresboek 1881.
Bron: Delpher

 

Nieuwe Tilburgsche Courant, 10 en 17 juni 1883.


Baart, J.A.


J.A. Baart (Amersfoort 19 juli 1835 - ?) bezat omstreeks 1865 een steendrukkerij op het 'Haringseind', dat is het huidige St. Annaplein begin Trouwlaan en Korvelseweg. Hij was gehuwd met Elisabeth Josephina Weingärtner (geb. Breda 24-4-1838), zuster van kunstschilder en tekenmeester Barend Johannes Cornelis Weingärtner (Oosterhout 1837-1896), die omstreeks 1857-1862 in Tilburg woonde. Bij Baart in huis woonde ook steendrukker Leonardus Josephus van Meus (geb. Terheyden 18-8-1838), maar deze vertrok omstreeks 1872 naar Antwerpen.


Bron: Delpher. Weekblad van Tilburg, 14 december 1867

 

Blijkens advertenties uit 1866 en 1867 in het Weekblad van Tilburg drukte hij met name visitekaartjes (f 1,50 voor 100 stuks op 'dubbel fijn glacé karton') en spoorde hij zijn klanten Benevens bij voortduring aan het drukken van Rekeningen, Facturen, Wissels, Kwitantiën, Adres- en Rouwkaartjes, Signaturen, Etiquetten en verders alle Teekeningen en Gravuren. Op 20 oktober 1872 vertrok hij naar Terheyden.

GAT, Weekblad van Tilburg van 22-12-1866, 30-11-1867 en 14-12-1867; GAT, Bevolkingsregister 1870/1880, deel 3 fol. 67.
Collectie Regionaal Archief Tilburg



Baeten O. Praem., Ton


Ed Schilders. Abt Ton Baeten ontvangt het eerste exemplaar van Katholiek Tilburg in beeld uit handen van uitgever Ton Gunsing (Boekhandel Gianotten)

 

Antonius Joannes Theodorus Josephus ('Ton') Baeten werd op 12 februari 1931 te Tilburg geboren, woonde in de Kapelstraat 70, studeerde theologie aan de Rijksuniversiteit te Utrecht en aan de abdij van Berne te Heeswijk-Dinther. Hij werd in 1956 tot priester gewijd, was van 1968-1982 prior van de abdij van Berne en sinds 1983 is hij daar abt. Ton Baeten publiceerde veel over de veranderende Rooms-Katholieke kerk in West-Europa, zoals het boek Plek voor iedereen. Bijbelse overwegingen (Boxtel, Katholieke Bijbelstichting, 1988), Kijk op de kerk (1989), Bevestig (de) mensen. Gedachten over zingeving (Aalsmeer, Luyten, 1990). Hij leverde ook een bijdrage voor het boek Norbertijnen (Aalsmeer, Luyten, 1991).

Abt Baeten overleed in 2018.
GAT, Bevolkingsregister 1921/1939, gezinskaart 63/32; HN van 23-10-1989; DTK van 19-10-1989; Tilburg Vrij Uit van 18-10-1989; Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 63.

Bron: Internet


Bananenijs


Bron: Internet

 

Onder de titel De Pitloze Banaan publiceerden medewerkers van het toen reeds verdwenen Tilburgse tijdschrift Bananenijs in 1981 een gedichtenbundel waarin zes mensen hun poëtische bijdragen leverden. Op Karin Mispelblom-de Beyer na waren alle gedichten van medewerkers van Bananenijs, te weten: C. Gijsen, Joseph Haehn, L. Mesh, I. Schimmelpenninck en Theo Visser. De redactie was in handen van L. von Bachhoven en J. Meister.
Komplement, jrg. I, 1981, nr. 3, p. 130.
25 november 2015

Bananenijs - met 'Poëzie tegen J.R. Ewing’ als bekendste uitgave - bestond tot 2002 en ging daarna verder als De Gevulde Heren. De Gevulde Heren publiceert voornamelijk in digitale vorm op de gelijknamige website en bestaat uit Mr. Colori uit Chaam en de Tilburgers Johan van Grinsven, Luc Maas en Rob Sparidaans. 

Johan van Grinsven

 

Bannenberg, Mgr. dr. Gerardus Peter Johannes (24 mei 2015)

 

Regionaal Archief Tilburg

 

Pastoor Bannenberg werd op 21 juni 1898 geboren in Westerhoven. Hij studeerde rechten in Nijmegen en werd in 1942 benoemd tot pastoor van de Sint-Theresiaparochie in Tilburg als opvolger van pastoor Mutsaerts. Hij was ook regent van kleinseminarie Beekvliet en na zijn overlijden werd in Boxtel de nieuwe Technische School naar hem vernoemd. Hij overleed op 31 januari 1967 in Meerveldhoven.

Bannenberg publiceerde een aantal werken, voornamelijk op het gebied van de regionale geschiedenis.  

 

Ed Schilders

 

Graficus onbekend

 

Bannenberg, G. P. J. (1937). Opbouw, beginselen en middelen van de K.J.C. Den Bosch: Secretariaat van de K.J.C.  

Bannenberg, G. P. J., Cornelissen, A. J. M., & Gerats, A. W. J. (1948). Nota betreffende de organisatie van het ziekenfondswezen. S.l.: s.n..

Bannenberg, G. P. J. (1948). Sint Willebrord in Waalre en Valkenswaard: Ontstaan en ontwikkeling ener vroege christengemeenschap tot parochie. Nijmegen: De Koepel.  

Bannenberg, G. P. J., & Diocesaan Maria congres. (1953). Diocesaan Mariacongres 1953. S.l.: s.n..  

Bannenberg, G. P. J. (1953). Organisatie en bestuur van de middeleeuwse universiteit. S.l.: s.n..  

Bannenberg, G. P. J. (January 01, 1960). Een onderzoek betreffende de boerderijbouw in Noord-Brabant. Brabants Heem : Tweemaandelijks Tijdschrift Voor Brabantse Heem En Oudheidkunde, 12, 31-39.  

Bannenberg, G. P. J. (1961). Het wapen van Hilvarenbeek.  

Bannenberg, G. P. J., Frenken, A. M., & Hens, H. (1968). De oude dekenaten Cuijk, Woensel en Hilvarenbeek in de 15de- en 16de-eeuwse registers van het aartsdiakenaat Kempenland. S.l: s.n..  

 
Bechtold, Jan 

 

  Regionaal Archief Tilburg

 

Johan Gerard ('Jan') Bechtold werd op 17 februari 1892 te 's-Hertogenbosch geboren. In 1911 is hij in Tilburg komen wonen, waar hij zijn onderwijzersloopbaan aan de volksschool begon, onder leiding van fr. Caecilius Dieks. Bechtold kwam na de Eerste Wereldoorlog in het milieu van de R.K. Leergangen (St. Leonardus) en vele groeperingen van jonge katholieken terecht. Hij was bestuurslid van de Brabantse Beweging en zat in de redactieraad van het blad Edele Brabant. Teksten van hem werden onder andere gepubliceerd in lustrumboeken van de studentenvereniging St. Leonardus, het literaire blad Wij (1927), Dietsche Warande & Belfort, Roeping, Jong Leven, De Engelbewaarder en Vandaag. Jan Bechtold ging in de dagbladjournalistiek. In 1918 werd hij redacteur van de katholieke krant Ons Noorden in Groningen, vervolgens in 1925 hoofdredacteur van de Nieuwe Venlosche Courant, en ten slotte werd hij direct na de bevrijding in 1944 benoemd tot hoofdredacteur van de Nieuwe Tilburgse Courant, waarin hij de dagelijkse rubriek 'Were Di' verzorgde. Na enkele jaren keerde hij weer terug naar het onderwijs en hij was van 1953-1964 godsdienstleraar aan de Rijks-HBS Koning Willem II.

Jan Bechtold was nauw betrokken bij het tijdschrift Were Di, een uitgave van de Tilburgse Contact- en Studiekring 'Maatschappelijke Vernieuwing', waarvoor hij in 1945 het boekje De roeping van Tilburg, het moet beter worden schreef. In 1952 schreef hij samen met George Goossens het boek Tegelse volkskunst (Maastricht, Veldeke). In de Opvoedkundige Brochurenreeks nr. 209, een uitgave van de Tilburgse drukkerij Zwijsen, verscheen in 1962 het boek Van jong tot oud. Bloemlezing uit de artikelen van de zeventigjarige Johan Bechtold.
Jan Bechtold was in 1948 een van de oprichters en voorzitter van de Filmkring Tilburg en hij was lid van de Katholieke Filmkeuring. In het weekblad Kerknieuws had hij een wekelijkse filmrubriek. Hij overleed op 9 maart 1971 te Tilburg.

GAT, Bevolkingsregister 1910/1920, deel 33 fol. 42; Fr. Sigebertus Rombouts, in: Van jong tot oud, Tilburg, 1962, p. 5-24; dr. J.L.G. van Oudheusden, Brabantia Nostra een gewestelijke beweging voor fierheid en 'schoner' leven 1935-1951, Tilburg, 1990 p. 66-67, 316, 323, 330-331; Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 79; NvhZ van 2-8-1958 en 11-3-1971.

Ed Schilders

Exemplaar van De roeping van Tilburg, door Jan Bechtold op de titelpagina voorzien van de opdracht: 'Uit dankbaarheid Aan den hoogeerw. deken van Tilburg en oud. rector der Bossche kweekschool' [getekend] J. Bechtold.

 

Bijdrage van Jan Bechtold aan De Engelbewaarder, 1953.

 


 

Bedenkelijk Kijkende Grondeekhoorn, De (24 juli 2015)

 

Tijdschrift (korte strips, cartoons, collages, prentkunst, teksten), opgericht in 1996 onder redactie van Jeroen de Leijer, Gummbah, Ivo van Leeuwen en S. Lloyd Trumpstein. De twee laatstgenoemden vormden later het Teekenkundig Genootschap door Lust tot Verveling. De vier redacteuren  traden gezamenlijk op als de Bond Tegen Humor. Het eerste nummer van d.b.k.g.b. verscheen in een oplage van 250 stuks in  november 1996. Tijdens L'Avventura van 7 oktober presenteerde De Bedenkelijk Kijkende Grondeekhoorn in ruimte x 'De mysterieuze terugkeer van het verloren gewaande nummer vier'. Op 8 juli 2001 opende de expositie 'Geen saus over koude aardappelen' in faxx. Na elf nummers hield de d.b.k.g. op te bestaan. Eind 2001 verscheen de opvolger: Frietkaas.

Raak, Cees van (et al), Cultureel Lexicon Tilburg 1945-2008. Wolf Publishers, Tilburg, 2008.

Ed Schilders


Beek, Pierre van


 

Erven Van Beek (foto) & Ronald Peeters

 

Cornelis Petrus Jozef ('Pierre') van Beek werd op 17 februari 1907 te Tilburg geboren. Hij schreef een aantal verhalen in Het Zondagsblad, in de Katholieke Illustratie en in Het Zuiden. Daarna was hij vanaf 1928 tot zijn pensionering in 1972 als journalist werkzaam bij De Nieuwe Tilburgse Courant, en na de overname in 1964 bij Het Nieuwsblad van het Zuiden. Van 25 april 1964 tot en met 5 april 1980 schreef hij een serie van honderden artikelen over (de geschiedenis van) Tilburg, Noord-Brabant, de Belgische Kempen en reisverhalen (Joegoslavië, Italië, Frankrijk en Oostenrijk). Hij schreef onder de pseudoniemen: Cantecleer, Flaneur (reisverhalen; dit is ook het pseudoniem van Antoine Arts), Tilburger, Claudius (reisverhalen), Kupke Kladder, Trekvogel en Pietje Wijsneus ('Dagboek van een eigenwijze baby'). 

Vanwege zijn vele journalistieke artikelen over de vaak onbekende schoonheden en rijkdommen van Midden-Brabant, ontving Pierre van Beek in 1975 van de Streek VVV Hart van Brabant de Hart van Brabantprijs. In 1979 werden vijftien van zijn verhalen uit Midden-Brabant gebundeld en door Het Nieuwsblad van het Zuiden uitgegeven onder de titel Brabants Palet. Pierre van Beek is ook bekend door zijn reeks van 187 artikelen Tilburgse Taalplastiek in Het Nieuwsblad van het Zuiden, die in de periode 1964-1974 zijn verschenen. Zijn journalistieke oeuvre wordt gebundeld in fotokopie bewaard in het Gemeentearchief Tilburg.

NvhZ van 15-5-1968, 25-2-1972, 1-3-1975, 23-8-1979 en 8-12-1979; DTK van 6-3-1975.
2001: 29 van zijn verhalen zijn gebundeld in Terugblik op Tilburg, Tilburg, Heemkundekring Tilborch, 1994, 158 blz.

Pierre van beek overleed op 86-jarige leeftijd op 19 december 1993. Ronald Peeters, 'Pierre van Beek (1907-1993)', in: Pierre van Beek, Terugblik op Tilburg, Tilburg, Heemkundekring Tilborch, 1994, p. 8.

maart 2015: Onder redactie van Ben van de Pol is (maart 2015) op website CuBra vrijwel het gehele werk van Pierre van Beek digitaal ontsloten in geredigeerde vorm, inclusief zijn publicaties onder de schuilnamen die hierboven genoemd zijn. Hieronder volgen de links naar de desbetreffende webpagina's. Uit de hoeveelheid artikelen mag blijken dat Van Beek de meest productieve auteur geweest is op zowel het gebied van de Tilburgse en Brabantse heemkunde als het Tilburgs dialect, en dat daarvan slechts een uiterst kleine hoeveelheid na publicatie in de krant in boekdruk verschenen is totdat Ben van de Pol de digitale ontsluiting op zich nam. De CuBra-verzameling kwam tot stand met toestemming en hulp van de erven Pierre van Beek. Op de desbetreffende webpagina's zijn alle data van publicatie opgenomen.

Rubriek Typisch Tilburgs

Reisverhalen

Heemkundige artikelen Tilburg en Brabant

Tilburgse Taalplastiek

Columns Pietje Wijsneus

Columns Kubke Kladder

Columns Cantecleer

Columns Flaneur

Bio- en bibliografische informatie over Pierre van Beek

Pierre van Beek in het Woordenboek van de Tilburgse Taal

Ronald Peeters

 

Beer, Ad P.M. de (26 april 2015)

 

Adrianus (Ad) Petrus Maria de Beer werd op 9 juli 1932 geboren in Sint Oedenrode. Hij vestigde zich in Moergestel en was bestuursambtenaar bij de gemeenten Tilburg en Eindhoven. De Beer overleed op 5 april 1997 in het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg, waar hij een hartoperatie zou ondergaan. Hij werd begraven op het kerkhof van de parochie Sint-Jans Onthoofding in Moergestel.

Achter de onopvallende ambtenaar die De Beer was, ging een zeer productieve schrijver schuil en een liefhebber van muziek en toneel. Op zijn gedachtenisprentje wordt hij getypeerd als ‘een pronte mens’. Zijn geschreven werk was vooral gericht op een jeugdige doelgroep. Hij publiceerde (voornamelijk bij uitgeverij Kluitman) zowel onder eigen naam als onder een aantal schuilnamen, afhankelijk van het genre. Als Max Miller was hij de auteur van de ‘Buffalo Bill-serie’ en andere wildwestavonturen; Bert Benson was zijn pseudoniem voor moderne jeugd-Science Fiction. Andere pseudoniemen waren Aad van Rooy, Boyd Hemmin, Max Werner,  en Peter Hammer. Onder eigen naam (Ad P.M. de Beer) publiceerde hij de reeks ‘De scheepskat’, historische avonturenromans voor de jeugd, en twee streekromans voor volwassenen: Stien Bekkers en haar kinderen : een Brabantse roman ( Haarlem, Gottmer, 1988), en De zonen van vrouw Zeegers : een Brabantse roman (Haarlem, Gottmer, 1987).  In totaal publiceerde Ad de Beer 118 titels, en hij liet twee onvoltooide manuscripten na. Over het tempo waarin hij zijn werk schreef, lopen de berichten uiteen. Het Brabants Dagblad hield het na zijn overlijden op 30 uur voor een jeugdboek; op de site van een van zijn uitgevers, Kluitman, is echter sprake van ‘Het schrijven van een kinderboek duurt een paar maanden. Een dikke streekroman kost zelfs nog meer tijd.’

Bron: Internet 2015

 

 

Bibliografie van Worldcat

 

Beer, Karel de (29 oktober 2015)
 

Ronald Peeters

 

Drs. Karel S.A.M. de Beer (Tilburg, 1946) heeft na zijn studie economie in Tilburg o.m. als beleidsadviseur gewerkt bij het Ministerie van Economische Zaken. Hij schreef in 2000 het Tilburgs Bijnamenboek. Tilburg, de stad en haar mensen bij naom en toenaom, met medewerking van o.a. Evert Pierson, Gerard Steijns en Wil Sterenborg. Hij won in 2004 de Grote Tilburgquiz en leverde in augustus 2014 een bijdrage aan het speciale nummer van het tijdschrift Tilburg over de Eerste Wereldoorlog. Samen met Bernard Verbunt, Ed de Roos en Ton Groels schreef Karel de Beer het dubbelboek Onze club. Mijn club TMHC Tilburg. 85 jaar TMHC Tilburg en 80 jaar TMHC Forward in beeld / Onze club. Mijn club TMHC Forward. 80 jaar TMHC Forward en 85 jaar TMHC Tilburg in beeld (Tilburg, uitgave HC Tilburg). Beide boeken zitten in één band en zijn gespiegeld aan elkaar.

 

Ronald Peeters

 

 

 

14 april 2018: Het Tilburgs bijnamenboek van Karel de Beer is vanaf 2017 in zeer uitgebreide en herziene vorm als website onderdeel van CuBra.

 

 

Beer, Leo de (27 april 2015)

 

 

Over deze dialectdichter zijn geen biografische gegevens bekend. Zijn bundel Krèùkepraot (z.j.), werd circa 1995 uitgegeven door de afdeling Tilburg van de Socialistische Partij. De gedichten kenmerken zich door een kritische politieke en sociale betrokkenheid. De illustraties zijn van Anna Reinders.

Ed Schilders

 

Beer, Nico de (27 april 2015)

 

 

 Foto: van de auteur

 

Nico de Beer (Tilburg, 1958) publiceerde tussen 1998 en 2007 drie romans bij uitgeverij Servo, waarvan Overtocht naar Zweden de meest opmerkelijke titel is. In het boek verweeft De Beer feit met fictie door een familiedrama neer te zetten rondom de ramp met de veerboot Estonia in 1994 op de Oostzee. Hij publiceerde in 1998 de autobiografische roman Zwaluwen, over zijn jeugd op een boerderij. In 2006 volgt de roman Renate S. over een geweldpleging op een school waarbij een jonge docente het leven laat. De Beer richt zich als schrijver nu op het schrijven van thrillers, waarvan de eerste titel Schakels heet (verschijnt later in 2015).

 

Beers, Piet van (28 april 2015)

 

Foto: Ed Schilders

 

Piet van Beers (Loon op Zand 1927) woont vanaf 1959 in TIlburg. Hij begon pas met dichten  op latere leeftijd, en wel naar aanleiding van zijn hobby. Als volkstuinder begon hij zijn werk te publiceren in de gestencilde clubpublicatie van volkstuin Tilburg Noord. Voor vrienden en kennissen verzamelde hij die gedichten -- in het Tilburgs dialect - in zijn eerste bundel, getiteld With Love  (Witlof). Sindsdien heeft Piet van Beers zijn dichtwerk vrijwel ieder jaar gebundeld, altijd met behulp van de kopieermachine, en altijd bedoeld voor eigen kring. In 2001 werd Van Beers echter unaniem de winnaar van de Tilburgse Poëzieprijs, uitgeloofd door Wonen Midden Brabant op het festival 'De Bruisende Bron' in de Muzentuin in Tilburg. Door die erkenning trad hij vaker naar buiten met zijn werk. Zijn (dialect)verzen werden sindsdien gepubliceerd in de wijkkrant van Tilburg Noord en op website Cubra.

 

"Onze vadder, die unnen echte 'Lonse' was

heej in Tilburg indertèèd z'n vrouw gezocht.

Dörrom ben ik ok meej 't Tilburgs grôotgebrocht

Hoe dè blèèft hange, merkte laoter pas."

Ed Schilders

 

With Love - 1988; 't Blèèft hêêt... (10de buukske)- 2003.

 

  

't Is stil op straot (elfde buukske), z.j. (2004?) - Spoeje doeme niemer; bloemlezing, 2009.

 

Het zeventiende boekje, z.j. (2010?) - Brabants Bont twidde deel - z.j. (ca. 1995)

Gedichten van Piet  van Beers op CuBra

Piet van Beers: De bundel Eten, drinken, roken

 

Video: Han  van Meegeren / CuBra

Meer video's van Piet van Beers op YouTube

 

Beets, Nicolaas

 

Bron: internet 2015


Dr. Nicolaas Beets werd op 13 september 1814 te Haarlem geboren. Hij studeerde te Leiden en was Hervormd predikant te Heemstede (1840-1854) en te Utrecht (1854-1875). In 1875 werd hij hoogleraar in de theologie te Utrecht (tot 1884). Aanvankelijk schreef hij dramatische verhalen. Zijn roem als schrijver berust op het werk Camera Obscura, in 1839 uitgegeven onder het pseudoniem Hildebrand, waarin verschillende stukken uit zijn studententijd bijeengebracht waren. Dit werk wordt tot de klassieke literaire boeken uit de 19e eeuw gerekend. Beets overleed te Utrecht op 13 maart 1903.
Ook in Tilburg heeft hij een klein 'werk' nagelaten. De beroemde stadgenoot van Beets, de oogheelkundige prof. dr. F.C. Donders, werd op 27 mei 1818 in de Nieuwlandstraat 44 te Tilburg geboren. Op initiatief van de Maatschappij tot Bevordering van de Geneeskunst, werd bij gelegenheid van de 70e verjaardag van Donders in augustus 1888 in zijn geboortehuis een gedenksteen aangebracht. De tekst van die gedenksteen werd, op verzoek van het Tilburgse gemeentebestuur, opgesteld door Nicolaas Beets. In een brief van 25 augustus 1888 maakt hij de door hem ontworpen herinneringstekst aan het gemeentebestuur bekend:

 

Weledele Zeer geleerde Heren. Na een verblijf buitenslands van ruim 4 weken, vind ik tehuis gekomen, uwe geëerde letteren van 1 augustus, vragende mijn advies voor het Inschrift op den steen in den gevel van het huis, waarin deze groote Donders geboren werd. Ik moet wel vrezen thans met dit advies te laat te komen, maar naar mijn gevoelen zou dat inschrift niets meer of minder moeten behelzen dan: 'Op den 27-ste van Bloeimaand des jaars O.H. MDCCCXVIII werd Franciscus Cornelis Donders in deze woning geboren'. Met verschuldigde gevoelens heb ik de eer te zijn, Uw dw. dr. Nicolaas Beets.


Geen opzienbarende tekst dus, maar in Tilburg is hiermee wel een kleine pennevrucht van deze bekende letterkundige vereeuwigd en nog steeds in de Nieuwlandstraat te aanschouwen. Sinds 1923 is er in Tilburg ook een straatnaam naar hem genoemd.

GAT, Secretarie-archief 1810-1907, niet genummerd (afk. uit documentatie); NvhZ van 10-1-1964; Ronald Peeters, De straten van Tilburg, Tilburg, 1987, p. 12.


Foto Frans van Ameijde, 1989 Regionaal Archief Tilburg

 

Foto Ronald Peeters, 2007.

 

 

Regionaal Archief Tilburg


Begraafplaats Bredaseweg


Beeld van Franciscus van Sales aan de Bredaseweg. Foto: Ed Schilders.

 

Nergens zijn in Tilburg zoveel citaten en literaire curiositeiten te vinden als op de begraafplaats van het Heike aan de Bredaseweg. De begraafplaats van het Heike wordt omsloten door een beeldengalerij. Het beeld op de hoek Bredaseweg / Noordhoekring is dat van Franciscus van Sales (1567-1622), de bisschop van Genève. Hij was de stichter van de Orde van de Visitatie en werd in 1665 heilig verklaard. Franciscus van Sales staat bekend om zijn zorg voor de armen en hij is de patroonheilige van de schrijvers. Hij is dan ook afgebeeld met de attributen ganzeveer en boek. 
Op de begraafplaats is een aantal auteurs begraven, zoals Walter Breedveld (1901-1977; graf A 15), de economisch publicist mgr. prof. dr. M.J.H. Cobbenhagen (1893-1954; graf P 2), dr. H.W. Moller (1869-1940; graf A 2/4) en Nicolaas Daamen (1838-1921; graf A 8/63). Ook zijn er begraven muziekuitgever M.J.H. Kessels (1858-1932; graf A 11/46) en zijn dochter Marietje Kessels (1889-1900; graf A 11/45), en de tekstdichter-componist A.P. Hamers (1871-1929; graf A 11/4).
Interessant zijn de grafopschriften. Vooral teksten uit de Bijbel, het meest gelezen boek ter wereld, komen veel voor. Populair zijn teksten uit Job, Ecclesiasticus, het evangelie volgens Johannes en de Apocalyps. Er zijn ook citaten te vinden van de kerkvaders Augustinus, Ambrosius, Thomas a Kempis en Hiëronymus. De tekst op het graf van J.F.N. Franken (1882-1923; graf A 4/17) en zijn vrouw J.M.H. Donders (1865-1955) is een gedicht van haar broer de Tilburgse priester-dichter H.J.M. Donders. Op minstens twee plaatsen zijn gedichten van Guido Gezelle te vinden. Een op het graf van P.H. Knegtel (1847-1921; graf A 2/53) en zijn vrouw A. van Loon (1860-1931), en een op het graf van C.J.M. Bressers (1865-1917) en zijn vrouw H.E.J. Woestenbergh (1865-1943; graf A 4/14 of 13). Het is een fragment van het gedicht Gouden Roozen (1882) uit de bundel Kerkhofblommen:

 

Beeld van liefde, beeld van goedheid,
beeld van al dat edel is,
bloeit hij zoo in aller herten
en in elks geheugenis.


Er zijn ook vele ongesigneerde teksten te vinden, zoals op het graf van Johanna Mutsaerts (1861-1906; graf A 5/7):

 

ik wensch geen kostbaar praalgesteent
geen ijdle lofspraak op mijn graf
het kruis alleen dat mij in dit leven
de hoop op beter leven gaf


Op het graf van de kinderen Gerard Mutsaers (1914) en Louis Mutsaers (1874; graf K) staat de tekst:

 

Vlieg op naar 't zoet geneugt
der eindelooze vreugd
bij de engelen daarboven
die hunnen schepper loven.

Ronald Peeters en Ed Schilders, Katholiek Tilburg in beeld, Tilburg, 1990, p. 175-179; Cees van Raak, 'Verstilde stad. De oude begraafplaatsen van Tilburg', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, IX, sept. 1991, nr. 3; Mededeling Cees van Raak 4-10-1991.

Ronald Peeters

 

Cees van Raak – Over begraafplaats Bredaseweg – Uit: Geschreven Stad, Ed Schilders (redactie), Tilburg, Syntax Publishers, 1999.

 

Hoe minder mensen dit stukje lezen, hoe beter. Des te rustiger zal het blijven op mijn favoriete plek in Tilburg. Om er te komen dien ik maar een hoekje om te gaan. Hoekje Noordhoekring-Bredaseweg. Voor de ingang kijk ik op tegen de twee engelen die al meer dan een eeuw het einde der tijden aankondigen. Met hun permissie ga ik de drempel over. Zo deze necropool binnenkuierend, stap ik tevens het verleden van Tilburg binnen. Het rijke roomsche leven is hier nog prominent aanwezig, maar ook 'de textiel'. De zerken preken geannoteerd bijbels over vergankelijkheid en het verdiende loon na dit tranendal. In het zweet des aanschijns, het Boek Job, de Apocalyps van Johannes, wijze woorden van Augustinus, stichtelijkheden en vingertjes voor ons achterblijvers - het is er bloedserieus.

Honden horen hier niet thuis. Loslopende kinderen ook niet, bleek een tijd geleden. Bij het naderen van de neoclassicistische grafkapel van de familie Mutsaers, rechts voor, kromp mijn hart ineen. Waar eens vier prachtig gekleurde glas-in-loodraampjes zaten - voorstellende de drie theologische deugden plus Christus als de Alheerser - gaapten nu vier tochtgaten. Binnen in de kapel lag de oorzaak: stenen. Moedwillig waren de raampjes aan diggelen gegooid. Om te janken, een van de mooiste monumenten van de stad. Navraag leerde dat de vandalen op heterdaad betrapt waren. (Heel langzaam de nageltjes uittrekken met een gloeiende tang, wilde ik nog opperen, maar ik hield me in.) Tevens bleek dat het kerkbestuur met de handen in het haar zat, want hoe te reconstrueren als er geen opnamen van waren? Die bleken echter wel te bestaan, ikzelf namelijk had er detailfoto's van gemaakt. Aan de hand daarvan konden de raampjes hersteld worden. Een geluk bij een ongeluk, zoals dat heet.

Ik kom er graag. Niet omdat ik zo godsdienstig ben, maar omdat er zo veel interessants te zien èn te lezen is. Al met al vormt deze dodenakker een speciaal museum om de wortels van Tilburg te leren kennen! Maar laat ik me inhouden, anders wordt de deur er nog platgelopen, en ik wilde het er juist rustig houden. En ja, ik wil er zelf ook terechtkomen. Over heel, heel, heel veel jaren.

De afgelopen jaren heb ik over diverse doodsculturele aangelegenheden gepubliceerd. Interessant voor de media, bleek. Specialist ben je al snel, dat bleek ook. Enkele vragen keerden regelmatig terug. Wat ik nu zelf wilde: begraven of gecremeerd worden. Het eerste natuurlijk, ik zal daar een beetje mijn eigen markt bederven. Wat ik dan wel op mijn graf wilde? Met een obelisk probeerde ik nog grappiger uit de hoek te komen: 'zo'n erectie richting hemel'. Of ik ook al een tekst klaar had? Nee, dat niet. Tijdens de doop van het boekje Literaire Wandelroute Tilburg (uiteraard inclusief deze plek vanwege de talloze citaten, van Gezelle tot Marsman, van de Bijbel tot Shakespeare - een mooie speurtocht!) vertelde ik dit in het gezelschap van enkele collega's. Waaronder dichter Ko de Laat. Spontaan rispte die het antwoord der antwoorden op:

Hier ligt Cees van Raak.

Ze vroegen hem zo vaak:

wat wilt u op uw graf?

Daar is-ie nou vanaf.

Zo komt er gelukkig toch nog wat humor om het hoekje kijken.

 

Jan Naaijkens - Bleek licht op het kerkhof - Uit: Zonsverduistering Tilburg, Drukkerij Gianotten, 1999.

 

Foto: Ernest Potters

 

Vooralsnog heb ik mijn Zeissbrilletje niet nodig. Samen met mijn fotograaf dwaal ik tussen de graven op het kerkhof aan de Bredaseweg. De aanstaande ondergang van de zon versterkt de droefgeestige gedachten die een begraafplaats onontkoombaar in mij oproept. Slechts een enkele, in steen uitgehouwen wijsheid, laat een zweem van hoop oplichten: "Hooge ouderdom als eerbetoon is op den weg der deugd te vinden..."
Dan geeft de natuur mijn duistere gedachten een nieuwe impuls. De zon wordt aangevreten. Het toch al grauwe licht wordt grijzer. Het glijdt van het verweerde graniet, de bemoste zerken, kruisen en pompeuze monumenten. Het wordt bleker en bleker. De gekruisigde Christus, hoog boven op de Calvarieberg, krijgt een bijna hallucinerende uitstraling. Heeft een zonsverduistering dan toch iets magisch? Zal de lucht boven het kruis in een Bijbels Pandemonium onder donder en bliksem openbreken? Steken de engelen op hun hoge sokkels aanstonds de ultieme trompet?
Niets van dat alles. Het verkeer suist zonder onderbreking voorbij, de geluiden van de stad zijn die van alledag. De zon is bijna gedoofd en hoe vreemd wordt het licht, als van reusachtige halogeenlampen, als het beklemmende licht van een operatieka- mer - het volmaakte licht van een kerkhof.

Er gebeurt een klein wonder. Precies om 12.27, op het hoogtepunt van de verduistering, kraait een haan luidkeels boven het verkeerslawaai uit en juist op het sublieme moment zwijgt het straatgeraas - het stoplicht springt op rood. En dan schrijdt in volstrekt zwijgen onder het spookachtige licht een begrafenisstoet het kerkhof op; de schilder Willink zou het geënsceneerd kunnen hebben.
De eeuwige dood heeft opnieuw overwonnen, maar de eeuwige zon straalt kort daarna weer in haar onoverwinnelijke glans. Nu realiseer ik me dat dit gedachten en ideeën
achteraf zijn. Als ik me nader bezin, ontdek ik dat deze zonsverduistering uiteindelijk geen indrukwekkend verschijnsel is. Het is een voorbeeld van de onontkoombare wetmatigheid van de natuur, zoals eb en vloed, en de werking van de zwaartekracht. Onverklaarbaar blijft de gigantische hype die erdoor werd opgeroepen. Mijn verbazing en bewondering gaat eerder uit naar de machtige geleerden, die eeuwen tevoren op de seconde af kunnen voorspellen waar en wanneer het verschijnsel plaats zal vinden.
Hoe dan ook: in 2135 zal ik niet meer kijken.

Meer foto's van heiligenbeelden van de begraafplaats aan de Bredaseweg.

 

Begraafplaatsen en boeken (14 mei 2015)

Het boek speelt een belangrijke rol in de beeldsymboliek van het roomskatholicisme. Volgens katholieke opvattingen over leven en dood, schrijft iedereen het boek van zijn leven. Hij draagt het met zich mee in het graf, en het zal geopend en gelezen worden op de jongste dag, dat wil zeggen bij het laatste oordeel, als de doden zullen wederopstaan en geoordeeld zullen worden. De ornamenten die we op begraafplaatsen aantreffen in de vorm van een boek dragen meestal teksten die bedoeld zijn als een laatste, geschreven bericht van de overledene aan de nabestaanden, en andersom. Dergelijke boeken kennen een enorme variëteit en vormen op zichzelf een curieus studieobject.

 

Het Boek des levens als graftombe op een Tilburgse begraafplaats.

 

Beeldje van lezend kind op het graf van een moeder. Begraafplaats Gilzerbaan.

Meer foto's van boeken op Tilburgse begraafplaatsen

 

Berck, Henk (de tekst van dit lemma verschijnt binnenkort)

 

 

Grotere weergave en meer gebakken boeken van Henk Berck


Bergman, Chris


Chris Bergman werd in 1950 te Vught geboren. Hij studeerde handvaardigheid aan de Tilburgse Academie en is sinds 1972 woonachtig in Tilburg. Van 1979 tot 1985 schreef hij kunstrecensies voor de Brabant Pers. Publiceert thans nog incidenteel over beeldende kunst. In 1987 schreef hij het artikel 'Een leven in beelden. Joost Sicking 1932-1986' in het tijdschrift Tilburg (1987, nr. 1, p. 4-8) en samen met drs. Karin Koster de tentoonstellingscatalogus Joost Sicking 1932-1986 (Eindhoven, Galerie Tegenbosch, 1987). Hij was een van de mede-auteurs van het boek Jo Bedaux architect (Tilburg, Tilburgse Kunststichting, 1989), en hij schreef de tekst voor de tentoonstellingscatalogus Ad Willemen (Vessem, Galerie Aerts, 1990).
juni 2001

Bergman was kunstrecensent van Univers van 1994-1995. Sinds 1995 is hij PR-medewerker bij de Tilburgse Kunststichting. Hij schreef het boek Rondom Hans van Zummeren (Tilburg, Tilburgse Kunststichting, 1995).

Cees van Raak, 'Cultureel lexicon Tilburg', in: Tilburg Magazine, april 1999, p.16.


Bergman, Chris - In memoriam Joost Sicking (Tilburg Tijdschrift)
 

Bergmans, Drukkerij/Boekhandel


 

Regionaal Archief Tilburg. Willem Bergmans (1822-1915) en advertentie uit 1900.


Wilhelmus Bergmans was de grondlegger van een boekhandelaars- en drukkersgeslacht. Hij werd op 17 december 1822 te Tilburg geboren. Aanvankelijk was hij koster van 't Heike, maar hij opende in 1847 op instigatie van mgr. J. Zwijsen een handel in kerkboeken en devotionalia in de Heuvelstraat (later geheel verbouwd; thans fotohandel Tuerlings, nr. 106). Hij verkocht spoedig ook rozenkransen, hosties, wierook, altaarmissaals en Bossche koek. Hij verwierf de alleenvertegenwoordiging in Nederland van breviers, missaals en kerkmuziek van de beroemde uitgeverij Friedrich Pustet in Regensburg. Vaste afnemers van zijn boeken waren het groot-seminarie Haaren en de in 1866 gestichte Rijks-HBS Koning Willem II te Tilburg. Het oudst bekende boekje waarin hij als uitgever staat vermeld, dateert van 1851. Het is De Spiegel zonder bedrog, of de ware kennis van zich zelven, door een Priester der Societeit van Jezus

In september 1865 werd hij op verzoek van 'enige voorname ingezetenen' van Tilburg uitgever van het Weekblad van Tilburg, dat hij in 's-Hertogenbosch liet drukken. In juli 1866 heeft hij de krant overgedaan aan de Tilburgse drukker Bartje Luijten, die als weesjongen het drukkersvak in de drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis van de Fraters van Tilburg had geleerd. De krant kreeg na de afschaffing van het dagbladzegel in 1869 de nieuwe naam Tilburgsche Courant. In 1875 kocht Willem Bergmans van de firma C.N. Teulings in 's-Hertogenbosch een gebruikte handpers voor f 300 en begon boven de boekwinkel zijn eigen drukkerijtje, de basis voor de latere Drukkerij Henri Bergmans N.V. 
Zijn zoons Hubert (1863-1916) en Louis (1866-1927) kwamen in de boekhandel en de afdeling uitgeverij van kerkmuziek, en Henri (1868-1946) kwam in de afdeling drukkerij. In 1898 vond de eerste verhuizing plaats en heette het bedrijf voortaan 'Snelpersdruk W. Bergmans'. Aan de Markt werd het ruime pand betrokken waarin voordien twee drukkerijen gevestigd waren geweest, die van de firma A.J. van der Voort (1837-1882) en die van de firma Antoine Arts (1882-1898). In 1903 verhuisde de zich inmiddels 'stoomdrukkerij W. Bergmans' noemende drukkerij naar de Langestraat, waar een nieuw bedrijfspand werd gebouwd. Willem Bergmans overleed op 20 april 1915 op 93-jarige leeftijd. 

De drukkerij is, na regelmatige uitbreidingen, tot 1963 in de Langestraat gevestigd geweest, vanaf ca. 1910 als 'Electrische drukkerij W. Bergmans", vanaf 1917 als 'Drukkerij W. Bergmans' en vanaf 1922 als 'Drukkerij Henri Bergmans". Toen Hubert in 1916 overleed, kwam het in 1917 tot een boedelsplitsing: drukkerij en boekhandel werden van elkaar gescheiden. De drukkerij ging een eigen leven leiden. Kleinzoon Joannes Jacobus Josephus (1900-1979) kwam in dat jaar in de drukkerij, zijn broer Louis (1909-1969) in 1929. In 1963 verhuisde de drukkerij naar een nieuw pand aan de Wandelboslaan. Inmiddels had de vierde generatie, namelijk Hein en Paul Bergmans, haar intrede gedaan. De drukkerij heette vanaf de jaren zeventig Bergmans M.C.H. B.V. Drukkers-Uitgevers. In april 1985 ten slotte werd de gehele inboedel van de drukkerij wegens faillissement openbaar verkocht. Daar was ook nog de eerste handpers bij van Willem Bergmans, de Dingfer 966 uit Zweibrücken. Het bedrijfsarchief werd ondergebracht bij het Gemeentearchief Tilburg.

Een van de bekendste periodieken die Bergmans drukte was het Tilburgse blad Roomsch Leven (1916-1970). Bergmans was een belangrijk drukker/uitgever van vele Brabantse en Tilburgse periodieken, zoals Brabantia Nostra, Edele Brabant, Brabantia, Noord-Brabant, boeken zoals de Tilburgse Prentebuukskes.
Boekhandel W. Bergmans, inmiddels eigendom van Uitgeversmaatschappij Elsevier N.V. te Amsterdam, werd in juli 1972 wegens reorganisatie gesloten, waarmee er een eind kwam aan de langst bestaan hebbende boekhandel van Tilburg: 125 jaar.

GAT, Genealogisch dossier Bergmans; Rooms Leven van 22-6-1946, 20-4-1957 en 22-5-1964; NvhZ van 22-5-1964 en 7-7-1972; Drukkersweekblad van 15-5-1964; drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van Puijenbroek, 'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III/IV, 1979-1980, p. 146-151 en 198; GAT, Bibliotheek, cat. nr. 6102; Alle nummers van het Weekblad van Tilburg zijn aanwezig in het GAT, Collectie kranten inv. nr. 1.

Regionaal Archief Tilburg.
 

Bergmans in de Heuvelstraat 106. Advertentie 1866.

 

Lezen voor de etalage van Bergmans, 1937.

 

Bergmans in de Heuvelstraat hoek Langestraat, 1913.

 

Verkoopster mej. Verhoeven.

 

Stripverhalen van Kuifje in de etalage van Bergmans, 1949.

 

Ansichtkaart 1917.

 

 

De drukkerij in de Langestraat, 1903 en interieur 1964.

 

 

 

 

Drukkerij Wandelboslaan, 1964.

 

Advertentie voor de uitgaven: uit: Jaarlijksche Boekenschouw (Tilburg, Het Nederlandsche Boekhuis, 1922)

 

Advertentie, 1927.

 

Cees Robben Stichting

Cees Robben. Prent van de week van 22 mei 1964, ter gelegenheid van de opening van de nieuwe drukkerij van Bergmans aan de Wandelboslaan. Ook afgedrukt in Tilburgs Prentebuukske 10 en in Tilburgs Prentebuukske 11.

 

Stadsmuseum Tilburg

Willem Bergmans. Foto: Jan van Oevelen.

 

Ronald Peeters

 

Uitnodiging voor de opening van de nieuwe drukkerij van Bergmans aan de Wandelboslaan in 1964. Afgebeeld is de eerste drukpers van Willem Bergmans.

 

Jacques Hoendervangers - uitgaven van W. Bergmans

 

 

Grotere weergave

 

Grotere weergave

 

Frank Valkenier

In 1944 en 1945 was Bergmans de drukker van het tijdschrift ‘Kijk, Het heden in woord en beeld’. Het blad was een uitgave van de Amerikaanse Voorlichtingsdienst in Londen. Er verschenen 30 afleveringen.

 

 

 

 

Drukkersweekblad, 15 mei 1964.


Berkvens, H.

 

Regionaal Archief Tilburg


Hendricus Hubertus Berkvens werd geboren te Woensel op 12 februari 1862. Op 2 juni 1898 vestigde hij zich vanuit Zevenbergen als kapelaan te Tilburg in de parochie Noordhoek onder pastoor dr. G.W.J.M. van Zinnicq Bergmann. Op 22 juni 1909 vetrok hij naar Deurne c.a. In de paar jaar dat hij in Tilburg verbleef, is hij vooral bekend geworden als sociaal-werker en geestelijk adviseur van de Tilburgse R.K. Gildenbond. Dat leverde hem in 1921 zelfs een straatnaam op. 

Hij schreef enkele brochures: Geestelijk Adviseurs in Sociale Vereenigingen in 1905 uitgegeven bij Antoine Arts te Tilburg, R.K. Vakvereenigingen in 1906 uitgegeven bij H. Gianotten te Tilburg, in 1907 Bij Staking, in 1908 De Sterkte eener Organisatie en in 1913 Draagt uw insigne. Een Katechismus-uitleg, aangeboden aan het Tilburgsch Kruisverbond bij het 10-jarig bestaan 1913, alle gedrukt bij H. Gianotten. In 1913 is hij pastoor te Liessel (Deurne); later pastoor te Helmond. Berkvens overleed als rector te Uden op 2 februari 1921.


 

Ronald Peeters (links) en Regionaal Archief Tilburg

 

GAT, Bevolkingsregister 1890/1900, deel 9 fol. 120 en 1900/1910, deel 13 fol. 29; GAT, Bibliotheek, cat. nrs. 3183, 3192, 3193, 5740 en 6815; Ronald Peeters, De straten van Tilburg, Tilburg, 1987, p. 15.

Berys van Oerle, Janneke


Brabantcollectie TiU

 

Het oudste gegeven over een 'boekhandel' in Tilburg dateert van 1607. Het was dr. P.C. Boeren die de vondst van een voogdijrekening door J.H. van Mosselveld op het Tilburgse gemeentearchief in 1952 publiceerde.
In deze voogdijrekening uit 1607 hebben de twee voogden van Henric, de zoon van de aan 'de goidtsgave' (de pest) in 1599 overleden kleermaker en oud-schepen Jan Cornelis Cornelis Danielss. van Boerden en van Aleydt Henrick Laureysz Zwijsen, hun uitgaven sedert 1599 verantwoord. Interessant zijn de uitgaven waaruit blijkt dat een zekere 'Janneken Geridt Berys huysvrouw' boeken en schrijfbenodigdheden leverde ten behoeve van Henric:

 

Den selven Henrick gecocht een gesloten gebethboecxken, daervoor Janneken Geridt Berys huysvrouw betaelt in Januario 1600 IX st.
Denselven alsdoen eenen Cathechismus gecocht, daervoor gegeven III 1/2 st.
Denselven alnoch eenen schrijffcokere ende een paer blocken op te doen slaeytschen IIII 1/2 st.
Item voor den Etimologia ende twee andere Latijnse boecken, twee boecken pampiers, schafften etc., alle tot behouff van Henricken gecocht, tsamen betaelt XXI 1/2 st.
Item voor eenen Latijnschen Evangelieboeck Janneken Geridt Berys betaelt V st.
Alnoch voor eenen boeck genoempt Prognosmata deselve betaelt III 1/2 st.

 

Deze Janneke was een dochter van Willem van Vessem. Zij trouwde met een van de rijkste mannen van de heerlijkheid Tilburg en Goirle, de raadsman Gerit Jan Willem Berys van Oerle (ca. 1527-1612/18). Zij woonden in een huis op de Schoolweide bij de kerk. 
En passant wordt uit deze rekening duidelijk dat Tilburg toen een Latijnse school had.

 

  Regionaal Archief Tilburg
P.C. Boeren, 'Tilburgs kleingoed (vervolg) III. Een boekenrekening van omstreeks 1600', in: Het Boek, XXXI, 's-Gravenhage, 1952, afl. 2, p. 101-102; GAT, Rechterlijk Archief, inv. nr. 1607 (4), fol. 12v en 13 (voogdijrekening).
juli 2001: Ronald Peeters, 'Tilburgse boekencuriosa', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, XII (1994), nr. 1, p. 8-14, o.a. aanvullende archiefbronnen (p. 11). 

 

Beurden, Jan van (27 december 2015)

 

Bron: internet 2015

 

Johannes Petrus Henricus (Jan) van Beurden werd op 23 oktober 1956 geboren op de hoek van de Dr. Leijdsstraat en de Transvaalstraat in Tilburg. Hij ging school in Goirle en Tilburg en volgde diverse vak- en managementopleidingen. Vanaf 1974 is hij ondernemer en daarnaast begint hij als free lancer te publiceren, aanvankelijk voor het bedrijfsleven, vanaf 1993 ook opiniestukken (Brabants Dagblad, Omroep Brabant), en als columnist in het Reeshof Journaal. Op het internet heeft hij in 2005-2006 een opinieweblog onder de titel TilburgZeikt, en van 2006 tot 2010 als Theo Ilburg.

In 2006 verscheen De daad bij het woord, een bundeling van columns uit het Reeshof Journaal, en in 2009 debuteerde hij als romanschrijver met Lieveling, een streek-/oorlogsroman gesitueerd in de periode 1932-1946. De roman speelt zich af in Tilburg en Goirle en vertelt over de jeugd en het oorlogsverleden van vader Piet van Beurden. In het verhaal verwerkte Jan van Beurden een veertigtal  originele brieven die zijn vader tijdens de opmars van de geallieerden geschreven heeft aan zijn latere echtgenote, Corrie Simons.

Vanaf 2014 is Jan van Beurden raadslid in de gemeente Tilburg.

Schriftelijke mededelingen Arjen Roos

 

Arjen Roos

 

Bron: internet 2015

 

Beversluis, Martin (11 april 2016)

 

Foto:  Max Kačanovs. Portret als Stadsdichter van Tilburg, geschilderd door Ivo van Leeuwen

Martin Beversluis.

 

Martin Beversluis (Vlaardingen, 26 juni 1972) is sinds 30 augustus 2015 de zevende stadsdichter van Tilburg. Bij zijn installatie verscheen ook meteen zijn bundel Meandertaler bij uitgeverij Blikvorm.

Beversluis debuteerde in 1995 met de bundel De Zeisloper. Hij speelde als dichter in de band Listening Principles, en speelde met die band onder andere in het voorprogramma van Jan Akkerman tijdens Queenspop 1998 in Tilburg, en op het Terschellingse Oerol-festival in 1999. Beversluis werkte daarna samen met zeefdrukker/ beeldend kunstenaar John Dohmen. Uit deze samenwerking ontstonden de bundels Rijpen onder invloed (2005) en Blauw van jou (2007).

Sinds 2007 is Martin Beversluis actief als slamdichter in de Nederlandse Poetry Slam. In 2009 stond hij in de Finale van het Nederlands Kampioenschap Poetry Slam en in 2011 in de Halve Finale. Op 5 november 2011 presenteerde hij zijn zevende bundel: Talisman,  die verscheen bij Uitgeverij teleXpress in Tilburg.

Sinds september 2012 maakt Beversluis deel uit van muzikaal dichterscollectief Hongerlief. Hij organiseert daarnaast samen met Nachtdichter van Tilburg Daan Taks de Tilburgse Podiumvlees Poetry Slam.

Sinds 2014 werkt Beversluis samen met DJ Underground Tacticz als Meandertaler. Sinds september 2014 organiseert hij Poëzie Polygonaal: poëzie en muziek op de zondagmiddag. Op gedichtendag 2015 kwam ter gelegenheid van het 20-jarig dichtersjubileum van Martin Beversluis de interactieve digitale dichtbundel De liefde begonnen uit. De bundel bestaat uit negen gedichten op muziek en is gratis te downloaden via www.beversluis.com .

Schriftelijke mededelingen van de auteur.

 

Ed Schilders

 

Martin Beversluis

Gedicht 'Wat ik van Ans leerde' over het lettertype tilburgsAns van vormgever Sander Neijnens en illustrator Ivo van Leeuwen.

Grotere weergave

Opgesteld door Martin Beversluis

30-08-2015: Dichtbundel Meandertaler, uitgeverij Blikvorm, Tilburg.

29-01-2015: Dichtbundel De liefde begonnen, poëzie met eigen muziek. Uitgeverij teleXpress, Tilburg. Gratis te downloaden via www.beversluis.com

26-06-2012: Minibundel Tijdreis in de serie NoSmokingMachine, een uitgave van Literair Station Venlo.

05-11-2011: Dichtbundel Talisman. Uitgeverij teleXpress, Tilburg.

15-12-2007: Dichtbundel Blauw van jou in samenwerking met beeldend kunstenaar John Dohmen.  Uitgeverij ’t Droomschap.

27-11-2005: Dichtbundel Rijpen onder invloed, in samenwerking met Beeldend Kunstenaar/zeefdrukker John Dohmen. Uitgeverij ’t Droomschap, Tilburg.

04-2000: Dichtbundel-met-CD Week, in samenwerking met Listening Principles uitgeverij ’t Droomschap, Tilburg.

12-1998: Dichtbundel-met-CD Kijken Voorbij Hoe De Tijd Gaat, in samenwerking met Listening Principles uitgeverij ’t Droomschap.

09-1997: Dichtbundel Voltooi In Mij, uitgegeven door Stichting Raamwerk Letter Exploitatie, Eindhoven.

09-1995: Dichtbundel De Zeisloper, uitgegeven in eigen beheer. Vormgeving: Ivo van Leeuwen en Walter Russ.

WorldCat

De zeisloper; RLE : Eindhoven, 1995.

Kleine kroniek van Stilte; Eindhoven : Stichting Raamwerk Letterexploitatie, [1995]

Voltooi in mij; Eindhoven : Stichting Raamwerk Letterexploitatie, [1996]

Kijken voorbij hoe de tijd gaat; Tilburg : 't Droomschap, approximately jan. 1999.

Rijpen onder invloed; met John Dohmen;  [Tilburg] : [s.n.], 2005.

Blauw van jou; met John Dohmen ; Tilburg : [s.n.], 2007.

Talisman; [Tilburg] : teleXpress, 2011.

Zie ook:

www.beversluis.com

http://www.facebook.com/StadsdichterTilburg/

www.facebook.com/martin.beversluis

www.blikvorm.nl

twitter: @Martin_B013
Martin Beversluis op YouTube: https://youtu.be/LV6DX5-d24I
 

 

Bibliotheken


Bibliotheek Midden-Brabant op het Koningsplein, 1992.

Regionaal Archief Tilburg

 

Tilburg was en is rijk aan bibliotheken. Al in 1779 moet er hier al een Leesgezelschap zijn opgericht, waarover verder niets bekend is.

Op het eind van de 18e eeuw was Adriaan van der Willigen lid van mogelijk hetzelfde leesgenootschap. Het lezen was toen alleen voor de bovenlaag van de bevolking weggelegd.

Uit 1855 bestaat nog een reglement voor een leesgezelschap, dat door 26 vooraanstaande burgers werd ondertekend, onder anderen door de publicist ds. G.D.J. Schotel.

Rond de eeuwwisseling onstond in Tilburg de eerste bibliotheek voor de katholieke arbeiders, die in 1906 in het gebouw van de R.K. Gildenbond (opgericht 1896) als R.K. Leesbibliotheek was gevestigd, met als doel het verschaffen van leerzame boeken en vertrouwbare ontspanningslectuur aan het leesgrage volk in Tilburg en om het te behoeden voor den verderfelijken invloede van slechte en verdachte boekwerken.

In 1910 waren er vier R.K. Leesbibliotheken in de parochies St. Anna, Besterd en Heikant, en de R.K. Leesbibliotheek St. Rafaël voor de parochies Goirke en Hasselt. 

 

 

Twee interieurfoto’s van de leeszaal in de Langestraat in 1913. Boven met op de achtergrond de censor dr. M.J. Verhoeven.

Bibliotheek Midden-Brabant.


Op 8 oktober 1909 werd in het pand van boekhandelaar Antoon Bergmans aan de Heuvelstraat 55, een boekenkast ingericht door het bestuur van de Nieuwe Tilburgsche R.K. Leesbibliotheek 'St. Dionysius'. Maar pas vanaf 3 maart 1913, toen de bibliotheek sterk was uitgebreid en er ook een leeszaal aan werd verbonden, is er echt sprake van een volwaardige openbare bibliotheek: De Roomsch-Katholieke Openbare Leeszaal 'Sint Dionysius'. De leeszaal bevond zich op de eerste verdieping van Bergmans, in de Langestraat 67. Door plaatsgebrek verhuisde de bibliotheek naar de Willem II-straat 23. Dit gebouw werd op 30 maart 1922 geopend.

 

Drie foto’s van de bibliotheek in de Willem II-straat, respectievelijk 1957, de opening op 30 maart 1922 en de nieuwe leeszaal ca. 1922 (nog zonder glas-in-loodramen).

Regionaal Archief Tilburg en Bibliotheek Midden-Brabant.

 

 

 

 

 

In 1938 bestaan er in Tilburg ook commerciële bibliotheken, zoals De Kempen van Pillot, de firma Spijkers en De Wekker. 

 

Ed Schilders


In 1941 opende de bibliotheek het eerste filiaal in de Montessorischool aan de Loudonstraat (tot 1948). Er zouden er nog enkele volgen, zoals in de parochies Theresia (1946-1948), Loven (1955-1965), Vredesparochie (1955), Trouwlaan (1958), en Het Zand (1962). 
Sinds 1953 bestond er aan de St. Josephstraat 135 onder de naam Het Koetshuis, een Nutsbibliotheek voor niet-katholieken.

 

De Nutsbibliotheek in de St. Josephstraat, foto 1976 Dré van den Bogaard.

Collectie Regionaal Archief Tilburg.

 

In 1959 werd de naam gewijzigd in de Algemene Nuts Openbare Bibliotheek, waardoor Tilburg dus twee openbare bibliotheken kende. Deze bibliotheek verhuisde in 1961 naar de Nieuwlandstraat 44, en fuseerde uiteindelijk met de katholieke openbare bibliotheek. De oorspronkelijke Nutscollectie is in het in 1981 geopende filiaal in Tilburg-Noord 'de Lyndacker' terechtgekomen.
 

Bibliotheek op het Koningsplein, 1972.

Regionaal Archief Tilburg.


In 1967 is de Stichting Openbare Bibliotheek Tilburg opgericht, met het doel de openbare bibliotheekvoorziening in Tilburg te bevorderen. In 1972 werd het nieuwe gebouw aan het Koningsplein 1 geopend. Op dit moment heeft de openbare bibliotheek twee filialen, 't Sant aan de Beneluxlaan 74 en de Lyndacker aan het Wagnerplein 5, twee afzonderlijke jeugdbibliotheken Groenewoud aan de Berglandweg 40 en Klein Hasselt aan de Van Hogendorpstraat 53, en een (sinds januari 1992) nieuwe bibliobus.

 

Bibliotheekbus.

Bibliotheek Midden-Brabant.

 

Totaal bezit de openbare bibliotheek bijna 450.000 boeken.

Op 26 maart 1992 werd het nieuwe gebouw in het tweede stadskantoor feestelijk geopend, met de presentatie van het boek De Paap van Gramschap. Vier eeuwen schrijven en drukken in Tilburg door Ronald Peeters, en de opening van de gelijknamige tentoonstelling.


De expositie De Paap van Gramschap bij gelegenheid van de opening van de nieuwe bibliotheek op het Koningsplein in 1992. Regionaal Archief Tilburg.


Tilburg bezit nog meer bibliotheken, onder andere bij de diverse onderwijsinstellingen. Aan de Katholieke Universiteit Brabant is een grote bibliotheek verbonden. Als de nieuwbouw in 1992 klaar is, heeft Tilburg een van de modernste universiteitsbibliotheken van Europa.

Voor de geschiedenis van Tilburg is de Brabantica-collectie van belang. Deze, sedert 1839 door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te 's-Hertogenbosch gevormde collectie boeken en prenten, werd in juli 1986 in bruikleen van de provincie Noord-Brabant verworven.

Van groot belang is ook de bibliotheek van de Theologische Faculteit. Daarnaast bezitten de verschillende kloosters in Tilburg uitgebreide bibliotheken, zoals de Kapucijnen, Trappisten, Fraters, en de missionarissen van het H. Hart. Tot slot vermelden we de bibliotheek van het Gemeentearchief Tilburg.
De Leeszaal. Gedenkboekje uitgegeven door de Ver. R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek 'St. Dionysius' te Tilburg [...], Tilburg, 1922; drs. Henk van Doremalen, 'Geen luxe, maar levensbehoefte. Openbare Bibliotheek in Tilburg 1913-1988', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 6, 1988, nr. 1/2.
juli 2001: Henk van Doremalen, 'De angst voor "minder geschikte" lectuur', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, XII (1994), nr. 1, p. 18-21.

 

Ronald Peeters

Grotere weergave

 

 

Regionaal Archief Tilburg.

Advertentie Tilburgsche Courant 16 oktober 1909.

Cees van Raak

Bibliotheek Midden-Brabant, Koningsplein. Op de treden teksten  van onder anderen Godfried Bomans, Kees van Kooten, Heere
Heeresma, Guus Meeuwis en Cees van Raak.
 

maart 2015

Over het wel en wee van bibliotheken in de laatste oorlogsmaanden werd in november 1945 rapport uitgebracht door Dr. H. E. Greve. Over Tilburg luidt het daarin:

Uit: Dr. H.E. Greve, In nacht en ijs, openbare leeszalen en bibliotheken van september 1944 tot juni 1945; in 'Leeszaalwerk 23, Geschriften uitgegeven door de centrale vereeniging voor openbare leeszalen en bibliotheken'; Uitgeversfonds der bibliotheekvereenigingen, Den Haag, november 1945.

Over het werk van Bernard Molkenboer in de Tilburgse 'Vondelbibliotheken' in 1944 en 1945 zie het lemma Vondel.

Een verhandeling over de geschiedenis van de bibliotheek van de Theologische Faculteit Tilburg door Ton van der Meer (1999): cubra.nl/auteurs/tonvandermeer/welcome.htm

maart 2015

 

Naar aanleiding van de publicatie van een foto van de opening van de Openbare Bibliotheek in de Willem II-straat (1922) merkte Rien Vissers op website CuBra op dat daarbij in het gedenkboek van Henk van Doremalen een belangrijke gast niet met name genoemd wordt: Frederik van Eeden. Vissers:

Op pagina 46 staat een detail van de officiële foto, die werd gemaakt bij de opening van de leeszaal in de Willem II-straat op 30 maart 1922. Het bijschrift van deze foto vermeldt de namen van diverse toenmalige lokale bobo’s, en eindigt met: "en zittend rechts Th. Verhoeven, de toenmalige voorzitter". Dat zittend links Frederik van Eeden is te zien, staat er niet bij.

Zie voor details: edschildersboekencolumn

 

8 augustus 2015

In de bibliotheek van de abdij van Koningshoeven (Trappisten).

 

 

5 november 2016

In een van de vergaderkamers van de bibliotheek aan het Koningsplein is het onderstaande glas-in-lood-portret te zien:

en foto Ronald Peeters

Het is het portret van de arts J.G.H. Weijers (1882-1917), die op 9 juli 1909 gekozen werd tot bestuursvoorzitter van de 'R.K. Leesbibliotheek voor den goeden stand'. Pas vanaf 3 maart 1913, toen de bibliotheek sterk was uitgebreid en er ook een leeszaal aan werd verbonden, is er echt sprake van een volwaardige openbare bibliotheek: De Roomsch-Katholieke Openbare Leeszaal 'Sint Dionysius'. De leeszaal bevond zich op de eerste verdieping van Bergmans, in de Langestraat 67. De bijbehorende tekst  op de foto maakt duidelijk dat het glas-in-loodportret vervaardigd is voor deze gelegenheid. Door plaatsgebrek verhuisde de bibliotheek later naar de Willem II-straat 23. Dit gebouw werd op 30 maart 1922 geopend. En daarmee ook het portret, zoals te zien is op de volgende foto uit 1922:

Regionaal Archief Tilburg

 

De beeltenis van Weijers is dus spiegelverkeerd geplaatst.

 

Regionaal Archief Tilburg - J.G.M. Weijers.

 

Tilburgse Leeszaal niet voor alle soldaten. Bron onbekend; Eerste Wereldoorlog m.b.t in Tilburg ingekwartierde soldaten.

 

Opening Bibliotheek in de Willem II-straat, 1922. Bron: Mededelingen voor bibliothecarissen.

 

Bibliothecaris in Tilburg niet gesalarieerd. Bron: Mededelingen voor bibliothecarissen, 19??.

 

Bibliothecaresse maakt opmerkelijke carrièreswitch. Uit Bibliotheekleven, 1926.

 

 

Bijvoet-Mutsaers, Drukkerij


Petrus Simon Adrianus Bijvoet werd geboren op 8 maart 1850 te Berchem. Bijvoet was getrouwd met de Tilburgse Maria Johanna Mutsaers (1847-1915). Hun eerste kind werd in 1874 in Tilburg geboren. In het adresboek van 1879 wordt de firma Bijvoet-Mutsaers & Co. als fabrikant in wollenstoffen op de Veldhoven K 185 genoemd, in 1889 zat de firma op het adres Heuvel N 375, en in 1900 was P.S.A. Bijvoet wijnhandelaar op Heuvel N 524 (in 1902 St. Josephstraat N 524). In 1903 werd er een drukkerij Bijvoet-Mutsaers in het pand van drukkerij W. Bergmans aan de Markt gevestigd.

Op 27 november 1905 gaf de drukkerij Het Geeltje, Humoristisch Advertentieblad voor Tilburg en Omstreken uit, waarin Al wat dor en droog is, zal geweerd, al wat treffend, geestig of aardig is, met graagte worden opgenomen. Alleen dit eerste nummer is bewaard gebleven in de Persbibliotheek te Amsterdam. Bijvoet-Mutsaers gaf vanaf 25 november 1905 ook het Geïllustreerd Weekblad de Huisvriend uit. Hiervan is eveneens slechts het eerste nummer bewaard gebleven in de Persbibliotheek. De firma drukte Graphicus, Maandblad van de typografie en aanverwante vakken, dat onder redactie stond van A.W. Barten, P.Postma en F. van Dijk. Er zijn vijf jaargangen van bekend (1904-1909). Bij Bijvoet-Mutsaers werd in 1908 het gedenkboek van de firma Diepen, Een industrieel geslacht, 1808-1908 van dr. B. Dijksterhuis gedrukt.
Petrus Bijvoet overleed op 21 november 1909 te Tilburg. Zijn zoon Arnoldus Henricus Maria Bijvoet, die op 2 november 1881 te Tilburg werd geboren, heeft de zaak blijkbaar voortgezet. Van 1892-1899 verbleef hij te St. Michielsgestel, en van 1901-1902 te Aken, waarna hij in het bevolkingsregister boekdrukker wordt genoemd. Lang bleef het bedrijf niet meer bestaan. In 1912 ging Drukkerij Bijvoet-Mutsaers en Zn. failliet.
GAT, Bevolkingsregisters 1870/1880, deel 10 fol. 366 en deel 12 fol. 388; 1880/1890, deel. 14 fol. 182; 1890/1900, deel 30 fol. 111; 1900/1910, deel 43 fol. 51; GAT, Collectie bidprentjes; Adresboeken Tilburg 1879, 1881, 1889, 1900, 1902 en 1911; drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van Puijenbroek, 'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III/IV, 1979-1980, p. 133 en 194-195; Persbibliotheek Amsterdam, inv. nrs. 5388 en 5393.
juni 2001: In het tijdschrift Het Leven van 1909 (p. 1070-1071) is een beschrijving met drie foto' s opgenomen van deze drukkerij, die een stand 16 had op de tentoonstelling Stad Tilburg 1909. De firma begon in 1903 met vier personen en had in 1909 al dertig personeelsleden in dienst. In 1905 behaalde de firma in Utrecht op een tentoonstelling voor grafische kunst een tweede prijs.

Nederlandse Persbibliotheek, Amsterdam.

 

 

Regionaal Archief Tilburg. Drie briefhoofden.

 

 

 

Bloemkrans, Letterkundig tijdschrift


 

Archief Fraters van Tilburg.


De Fraters van Tilburg hebben vanaf 1883 ten behoeve van het literatuuronderwijs in het voortgezet onderwijs en voor de kweekscholen voor onderwijzers, een eigen letterkundig tijdschrift uitgegeven: Bloemkrans. Lectuur voor Katholieke Jongelieden tot bevordering van taalkennis, stijl en letterkundige studie. Het werd in de eigen drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis uitgegeven als eerste Tilburgse letterkundige tijdschrift, en vermoedelijk ook de eerste letterkundige uitgave in ons land met inleidingen en aantekeningen. De bewerker van de letterkundige bijdragen in dit tijdschrift was pater M. Bernardinus Ghijben. Hij werd geboren in 1840 te 's-Hertogenbosch als Joannes Aloysius Ghijben, trad in 1859 in het noviciaat bij de Fraters van Tilburg en werd in 1863 tot priester gewijd. Hij heeft voor mgr. J. Zwijsen in 1868 het belangrijke Mandement over het Onderwijs geschreven. Ghijben overleed in het moederhuis in 1908.

Het tijdschrift Bloemkrans heeft dertien jaar bestaan; vanaf de vijfde jaargang heette het Bloemkrans. Taal- en Letterkundige studiën voor Katholieke Jongelieden. Bij zijn redactionele werk werd Ghijben bijgestaan door frater Ludovicus van den Houdt, die in feite als redactie-secretaris optrad. Deze werd in 1848 als Petrus Lambertus Josephus van den Houdt in Tilburg geboren. Hij trad in 1872 in bij de Fraters van Tilburg en was sinds 1878 hier werkzaam in het onderwijs, vanaf 1884 als hoofd van de Heuvelse St. Josephschool. Totaal zou er werk van zo'n eenennegentig verschillende auteurs in dit tijdschrift worden gepubliceerd. Onder hen waren bijvoorbeeld Nicoline M.C. Sloot (onder de pseudoniemen Melati van Java en Mathilde), August Snieders, Is. da Costa, De Génestet, dominee-dichter Ter Haar, Vondel, Bilderdijk, maar ook Guido Gezelle, waarvan nog correspondentie bewaard is gebleven. Het laatste nummer van Bloemkrans verscheen in februari 1896. Dit unieke tijdschrift is nog te raadplegen in de bibliotheek van de Fraters van Tilburg en in het Gemeentearchief Tilburg.
Fr. M. Tharcisio Horsten, De Fraters van Tilburg van 1844-1944, Tilburg, 1946, deel 1, p. 156-157; Jef van Kempen, 'Bloemkrans. Letterkunde voor katholieke jongelieden', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 9, nr. 1, maart 1991, p. 14-17; Jef van Kempen, 'Uw lied is Vlaandrens roem. Guido Gezelle en frater Ludovicus van den Houdt', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 9, nr. 1, maart 1991, p. 18-22.

Kempen, Jef van - Over Bloemkrans in Tilburg Tijdschrift


Blöte, dr. J.F.D.


Bron: Geheugen van Nederland

 

Jan Frederik David Blöte werd op 15 december 1853 te Leiden geboren. Hij kwam op 15 september 1883 vanuit Duitsland in Tilburg wonen. De Evangelisch-Lutherse Blöte trouwde in 1885 met de in Tilburg geboren en Nederlands-Hervormde Johanna Maria Krever (1853-1932). 
Blöte was van 1874-1876 hulponderwijzer aan de school voor onvermogenden van de heer Lancel te Leiden, van 1876-1883 leraar Duits, Frans, rekenen, wiskunde, Latijn en Engels aan de Knabenanstalt te Köningsfeld (Baden, Duitsland), en van 1883-1924 leraar Duits aan de Rijks-HBS Koning Willem II te Tilburg. Hij werd een befaamd kenner van de Graalliteratuur en daarover schreef hij vele artikelen, onder andere over de Lohengrinlegende. Bijdragen van hem verschenen onder meer in: De Gids, Zeitschrift für Deutsches Altertum und Deutsche Litteratur, Zeitschrift für Romanische Phlilologie, Tijdschrift voor Nederlandsche taal- en letterkunde, Verhandelingen Koninklijke Akademie van Wetenschappen en Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde. Voorts schreef hij een veertigtal boekbesprekingen en gaf hij lezingen, onder andere voor de Wetenschappelijke Kring te Tilburg (1903 en 1919), waarvan hij lid was. Voor zijn werk ontving hij de titel doctor honoris causa. Hij was ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Blöte overleed te Tilburg op 1 mei 1935.
GAT, Bevolkingsregisters 1880/1890, deel 20 fol. 166 en deel 23 fol. 148; 1890/1900, deel 29 fol. 187; 1900/1910, deel 42 fol. 45; 1910/1920, deel 5 fol. 157; 1921/1939, gezinskaart 5/157; NvhZ van 2-5-1935; Huub Franssen e.a., Jaren van voorzichtig beleid 1866-1991. De huidige Rijksscholengemeenschap Koning Willem II 125 jaar in Tilburg, Tilburg, 1990, p. 36-37.

 

Boekbanden, bijzondere boekomslagen (17 september 2015)

 

Het omslag van een boek is van bedrukt papier of karton. Duurdere boeken hebben een omslag waarvan het karton (‘het plat’) overtrokken is met papier, linnen, leder, of kunstleder. Dat plat kan bestempeld worden of beplakt met een afzonderlijk gedrukte afbeelding. We gaan hier verder niet in op de vele mogelijkheden die de ontwerpers, drukkers, en binders bedacht hebben om het uiterlijk te verfraaien, maar signaleren uit het het oeuvre van Tilburgse schrijvers een aantal bijzondere boekbanden.

 

Ed Schilders  & Ronald Peeters

AaBe-weefsel

Gebonden in een door AaBe geweven stof met het voor AaBe kenmerkende ruitmotief. Kleding en het AaBe ervan, door R. Broby-Johansen (1961).

 

IJzeren papegaaienkooi

Het boek is ondergebracht in een afgeplatte versie van een vogelkooi. H. van Boxtel - Papegaaienzang Het boek van de natuurlijke geluiden van de papegaaien tevens woordenboek Engels-Nederlands, Met illustraties van Johan Breuker,  De Althaea Pers, Den Haag, 2013.

 

Kartonnen omdoos

Het boek is gebonden in een ‘harde wire-o’-rug en ingelegd in een gekartonneerde doos. Ed Schilders – In-druk, Drukkerij Gianotten,1995.

 

Bierviltje

Bierviltje, opgeplakt op voorplat. Jeroen Ketelaars, Café Zomerlust (even over de kanaalbrug) 1936-2001; Zomerlust, 2001.

 

Cassette met doorkijk

Het volumineuze Dagboekbroeders verscheen in 2009 om de 200-jarige stadsrechten van Tilburg te herdenken. Het boekblok is gevat in een cassette met linnen overtrek, en daarin een venster dat uitzicht biedt op de kleurrijke miniaturen die het voorplat van het eigenlijke boek sieren. Uitgave: Pix4Profs.

 

Kistje

Composiet (2000). Co-productie van de gebroeders Fred (gedichten) en Marcel (muziek) Lahaye. De cd en de losbladig gedrukte teksten en afbeeldingen liggen in een stevig, met de titel bedrukt kistje.

 

Wielershirt

Dichtbundel van Albert Megens – Buigen voor een jonkheer (2002) met beeld en zeefdruk door Walter Kerkhofs. Uitgave van ’t Vliegend wiel (Riel). De uitgave werd gesponsord door de brouwerij van Duvel. Alleen de exemplaren van de beperkte oplage dragen het mini-wielershirt.

 

CD-boek

Meestal worden cd’s aan (audio)boeken toegevoegd door ze bescheiden achterin het omslag in te werken. Jasper MikkersOngetemd (2005) doet het prominenter: de cd is ingelegd in het voorplat. De cd bevat 15 gedichten van Jasper Mikkers, op muziek gezet door Michaël Breukers.

 

Sigarenkistjeshout

Herinneringen aan Willem Buys, opgehaald door Lau Neijnens. Lau Neijnens is de vader van de Tilburgse vormgever Sander Neijnens. Hij was in Valkenswaard werkzaam in de sigarenindustrie. Sander Neijnens verpakte de herinneringen  in een omslag van het hout waarvan de sigarenkistjes werden gemaakt. (Uitgave van Sander Neijnens, Tilburg, ongedateerd [ca. 2005])

 

Japanse knoop

Raccolta pornografica bevat de verzameling Peeters van antieke en etnografische erotische objecten. Het boek werd door vormgever Hans Lodewijkx gevat in een omslag dat doet denken aan de Japanse traditie van de netsuke. Het boekwerkje dient ontknoopt te worden alvorens het kan worden ingekeken. Het boekblok is bovendien ingelegd in een houder. In het binnenwerkt lijkt het of de pagina's nog niet zijn afgesneden door de binder, maar dat was de bedoeling, zoals het ook de bedoeling is dat de kijker 'achter' de pagina de 'verborgen' afbeeldingen bekijkt. De oplage is 100 exemplaren. (Uitgever: X-hoogte, Tilburg, 2010.)

 

Karton

In 1999 ging Ed Schilders verhuizen. Daarbij moesten ook ongeveer 5000 boeken en enige kubieke meters papier van adres veranderen. Over die operatie schreef hij een zestal columns in de Volkskrant. De columns werden onder de titel De dozenspecialist in eigen beheer gedrukt in een zeer kleine oplage, uitsluitend bestemd voor hen die bij deze boekenverhuizing hadden meegeholpen. De tekst werd door Schilders zelf gebonden in het karton van de dozen waarin de boeken verhuisd waren.

 

Plano

Lust! De plano’s verscheen op 31 maart 1997 als ‘Document portabel 01’ als een vervolg en afronding van de manifestatie Tilburg literair IV, die op 7 december van dat jaar gehouden werd in De Vorst, toen nog de thuisbasis van de Tilburgse Kunststichting. De uitgave bevat werk van schrijvers en beeldend kunstenaars op het thema ‘Lust’. Het beeldend werk werd in december 1996 tentoongesteld in Galerie Kathareze. De organisator van Tilburg Literair, Stichting Volzin was de uitgever, de redactie werd gevormd door Ernest Potters (beeld) en Ed Schilders (tekst). De oplage bedroeg 350 met de hand genummerde exemplaren.
Lust! De plano’s kreeg een zeer uitzonderlijke vorm. De teksten en het beeld werden als planovellen (losse drukvellen) gedrukt, eenmaal gevouwen, en los in een doos ondergebracht. Het formaat is 35 x 50 cm staand. Geen salontafelboek maar een salontafel als je er pootjes onder zet. Om het geheel bij elkaar te houden werd een bruine buikband aangebrachts. Voor deze vorm werd gekozen omdat een aantal kunstenaars zich liet inspireren door planovellen van het Duitse naturistentijdschrift Sonnenstrahl uit de jaren ’50. Deze plano’s waren recentelijk door de Tilburgse antiquaar Thomas Leeuwenberg opgekocht als uitgeversrestant.
Aan de uitgave werkten mee:
Thomas Leeuwenberg – Uitlegging van het nudisme in dit document present
Ernest Potters – Fotowerken
Bram Wiersma – Een heerlijke middag (gedicht)
Russell Artus – Een gekantelde pyramide (verhaal)
Ed Schilders – Kirk Douglas in Tilburg (beschouwing)
Jace van de Ven – Hoe Aton de wereld schiep (gedicht)
Peter van Noppen – De kick (verhaal)
Marieke van der Schaar – Collage
Peter van Noppen – Ode aan mijn kleine buurmeisje
Tymen Trolsky – Idylle (gedicht)
Ingrid Uijen – Fotowerken
Cees Verraak – Marijke; Naar Vondel; Bidprentje; Zo wilde hij bemind worden (gedichten)
Hjalmar van de Akker – Sommige vrouwenbenen (verhaal)
Jasper Mikkers – Een smakelijke prooi (verhaal)
Gemma van der Linden – Fotowerken
Jasper Mikkers – Een denkend riet op pad (verhaal)
Pietjan Dusee – branden, een monoloog voor Isabelle (theatertekst)
René Jagers – Antropoloog in Tilburg (beschouwing)
Frans van der Meer & Jeroen de Leijer – Berry’s 06-lijn (cartoon)
Walter Kerkhofs – Muloboy (bedrukte Sonnenstrahl-plano)
Paul C. Bogaers – Van zichtbare en onzichtbare dingen (verhaal van gecollageerde teksten; bedrukte Sonnenstrahl-plano)
Wijnand van Lieshout – Bedrukte Sonnenstrahl-plano
Atty Bax – fotowerk
Jan Doms – 2 objecten (tot vliegtuigjes gevouwen Sonnenstrahl-foto’s)

 

Draagtasje

Ter gelegenheid van 25 jaar Vincentshop, Vincentiusvereniging 2010. Het boek heeft de uitstraling van een plastic tasje. Afmetingen: 30 cm hoog, 17 cm breed.

 

Lederen privéband (22 november 2015)

Ronald Peeters publiceerde in 1979 het boek Tilburg in beeld 1865-1945 en in 1982 het vervolgboek Tilburg in beeld 1945-1980. Bij die gelegenheid werden beide exemplaren in één lederen band onder de titel Tilburg in beeld 1865-1980 gebonden in een oplage van slechts vier stuks. Die exemplaren waren respectievelijk bedoeld voor de burgemeester van Tilburg drs. H. Letschert, het Gemeentearchief Tilburg, de uitgever Boekhandel Gianotten (Theo van Meijel) en de auteur Ronald Peeters. Het boek heeft een boekblok in de kleuren geel en blauw (de kleuren van de gemeentevlag en –wapen van Tilburg). Helaas ontbreekt in alle vier delen het laatste katern van het tweede boek. De boeken werden door de Chaamse (boek)restaurator, edelsmid en graficus Kees Donkers ingebonden en van een blinde stempeldruk (gestileerd gemeentewapen van Tilburg dat gefotografeerd wordt door een oude plaatcamera op driepoot) voorzien.

Luciferdoosje (2 december 2015)

Leesbaar formaat

Nieuwjaarswens 2000-2001, vervaardigd door Ed Schilders in een oplage van 40 exemplaren. Het omslag is een luciferdoosje van De Zwaluw. De tekst 'Uddevalla' verscheen eerder dat jaar als column in de Volkskrant en betreurt de verdwijning van het klassieke etiket. Aan de achterzijde zijn reacties geprint. Dat de restyling een vergissing was heeft De Zwaluw een paar jaar later toegegeven; het oude etiket werd in ere hersteld.

 

(10 december 2015)

Band met Tilburgse stadsbeelden

In 1927 boden Tilburgse raadsleden aan  F.N.  Mannaerts een in perkament gebonden verzamelband aan met daarin gebonden elf etsen van de Bossche graficus Hendrik de Laat (1900–1980). De rug van het album is van rood leer met blindstempelversiering en de band kan gesloten worden door twee zeemlederen sluitbandjes. Voorin het album zit een fraai gekalligrafeerd titelblad met de tekst: ‘Huldeblijk in dankbare herinnering aangeboden aan den heer F.N. Mannaerts  door de leden van de RK  Raadsfractie ter gelegenheid van zijn 25 jarig lidmaatschap van den Gemeenteraad van Tilburg. Tilburg 25 Augs. 1927’.

 

Regionaal Archief Tilburg, prentencollectie doos 222 (album Mannaerts)

 

Boekbanden - Bijzondere ‘koninklijke’ boekomslagen (4 november 2015)

 

Regionaal Archief Tilburg, tenzij anders vermeld

Collectie: Ronald Peeters

 

1895

Over koning Willem II en Tilburg is een aantal boeken geschreven. Het oudste werk dateert uit 1895. Mr. A.L.N. Baron Sloet tot Everlo publiceerde toen bij de Tilburgse uitgever en drukker Antoine Arts het boek Koning Willem II en Tilburg, ter gelegenheid van het bezoek van koningin-regentes Emma en koningin Wilhelmina aan Tilburg in 1895. De Nieuwe Tilburgsche Courant plaatste op 18 mei 1895 een advertentie waarin het 68 pagina’s tellende boek werd aangekondigd voor fl. 1,25. Een exemplaar ‘in rood linnen Prachtband’ kostte fl. 2,-. Op de achterzijde van deze fraai gebonden stempelband staat het familiewapen van de baron afgebeeld.

 

 

 

1898

‘Cantate’ gecomponeerd voor het jongens- en meisjeskoor met begeleiding van harmonie door  W.J. Reijniers ter gelegenheid van de inhuldiging van Wilhelmina als Koningin in 1898. Gedrukt en uitgegeven door W. Bergmans, Tilburg, met zijden omslag en goudopdruk, 11 p., 26 cm, in kartonnen doos. Op de doos staat de tekst: ‘Was bestemd om H.M. de Koningin te worden aangeboden, doch de afwerking was te laat gereed’.

 

 

Ronald Peeters

 

In 1923 schreef de Tilburger P.J.L.M. Goulmy een boekje dat volgens zijn inleiding ‘geen pretentie’ heeft, met als titel Het zilveren regeeringsjubilé onzer Koningin, gedrukt en uitgegeven door W. Bergmans. Er bestaat minstens één exemplaar dat in perkament is geboden, met goudopdruk, 96 p., 21 x 15 cm.

 

Volgorde van de Vereenigingen welke deelnemen aan den optocht ter Huldiging van H.M. Koningin Wilhelmina bij Haar Bezoek aan Tilburg op Vrijdag 26 September 1924, ter gelegenheid van de onthulling van het standbeeld van koning Willem II op de Heuvel. Gedrukt en uitgegeven door W. Bergmans, Tilburg. Met zijden omslag en goudopdruk, oranje lint, 14 p., 26 cm, in kartonnen doos, beplakt met oranje fluwelen stof.

 

 

 

Ter gelegenheid van de plechtige ingebruikname van het voormalige paleis van koning Willem II tot representatief paleis-raadhuis in 1936, werd een ‘gedenkboek’, bestaande uit tientallen handtekeningen van de gasten aan het gemeentebestuur aangeboden. Het boek is gebonden in perkament en voorzien van een aquarel van de kunstenaar Victor van Schoonhoven van Beurden, die ook het gekalligrafeerde titelblad verzorgde.

 

 

Het heeft koning Willem-Alexander behaagd op 27 april 2017 zijn vijftigste verjaardag in Tilburg te vieren. Een en ander ging gepaard met een overvloed van festiviteiten in de stad. Een daarvan was een project van drukkerij Gianotten Printed Media met de productie van een gedenkboek van die dag, vervaardigd door circa 25 Tilburgse schrijvers en fotografen. Bovendien was het de uitdaging om dit gedenkboek vijftig uur na de aankomst van de koning en zijn gezelschap te presenteren in de boekhandel. Dat is gelukt. Op zaterdagmiddag om half drie nam wethouder Erik de Ridder het tweede exemplaar van het boek in ontvangst bij Boekhandel Gianotten-Mutsaers. Net als het eerste exemplaar, werd voor dit tweede een speciale met oranje linnen overtrokken omdoos vervaardigd. Daarin ligt het boek op een speciaal door het Textielmuseum Tilburg vervaardigd kussen.

 

Links: Erik de Ridder met het boek; rechts: Dré Stevens van Gianotten Printed Media met de doos en het kussen.

 

Ronald Peeters

 

Het streven om het eerste exemplaar aan de koning persoonlijk aan te bieden bleek moeilijker te  realiseren. Uiteindelijk kon de aanbieding plaatsvinden door ... en Commissaris van de Koning ... Waarna Gianotten Printed Media de volgende bedankbrief ontving.

 

 

Boekenbezit in Tilburg, particulier


Over het particulier boekenbezit in Tilburg is weinig bekend, zeker als we het hebben over vroegere bibliotheken.

 

Augustinus Wichmans.

Abdij van Tongerlo.

 

De oudste gegevens over een privé-bibliotheek zijn van 1635 toen pastoor Augustinus Wichmans (1596-1661), zelf ook auteur, de inventaris liet opmaken van zijn pastorie Moerenburg. Deze lijst bevat onder het hoofdstukje 'Libri' (de bibliotheek) 123 titels van voornamelijk in het Latijn geschreven theologische werken, in omvang totaal zo'n 200 banden.

 

Mr. J.J.J. Baesten. Schilderij in Paleis-Raadhuis.

Stadsmuseum Tilburg.

 

Er bestaat een olieverfschilderij van de Tilburgse advocaat, politicus en rentmeester der domeinen mr. J.F.J. Baesten (1757-1823) uit het einde van de 18e eeuw, waarop hij staat afgebeeld te midden van zijn boekencollectie.

 

Adriaan van der Willigen door Wybrand Hendriks.

Frans Halsmuseum, Haarlem.

 

Zijn tijdgenoot de letterkundige Adriaan van der Willigen (1766-1841), die van 1795-1802 drossaard van Tilburg was, legateerde zijn rijke bibliotheek, van met name Nederlandse dichtwerken en toneelspelen, aan de stadsbibliotheek van Haarlem. De catalogus uit 1864 maakt melding van 2871 titels.

 

Ds. G. Schotel.

Stadsarchief Dordrecht.

 

De uit Dordrecht afkomstige dominee dr. G.D.J. Schotel (1807-1892), die van 1846 tot 1862 predikant was van de Nederlandse Hervormde gemeente Tilburg, liet na de dood van zijn vrouw Catharina de Leeuw in 1877 een groot gedeelte van zijn omvangrijke bibliotheek bij Martinus Nijhoff te 's-Gravenhage veilen. Schotel geeft in het voorwoord van de 170 bladzijden tellende veilingcatalogus de volgende verklaring voor de verkoop van zijn boekenbezit:

 

Noode, zeer noode, scheidde ik van het grootste gedeelte mijner boeken, gedurende meer dan een halve eeuw mijne trouwe en geliefde vrienden, die mij de genoeglijkste uren mijns levens schonken en mij ten dienste stonden bij mijnen godgeleerden en letterkundigen arbeid. Trouwens ik was daartoe verplicht, wijl ik, na het overlijden mijner gade mijne ruime woning moest verlaten en eene andere, waarin mij de noodige ruimte ontbrak, betrekken. Maar, al ware zulks het geval niet geweest, zou ik niet hebben geaarzeld mij van mijn boekenschat te ontdoen, wijl ik, vermoeid van den arbeid, naar rust verlang en liever de pen vrijwillig neêrleg [...]

 

De catalogus telt 3819 nummers. Sommige nummers bestonden zelfs uit seriewerken. Bovendien werden ook nog 317 nummers met handschriften geveild.

De bibliotheek van wollenstoffenfabrikant en economisch publicist Armand Diepen (1846-1895) werd in 1928 geschonken aan de toenmalige Handelshoogeschool te Tilburg, en omvat 214 titels. In 1931 werden nog eens verschillende boeken en notities van Diepen aan deze instelling geschonken.

 

 

Dr. H. Moller door Jan van Delft, 1917.

Fontys Hogescholen, Tilburg.


Door bemiddeling van de Stichting Brabantia Nostra werd in 1941 de belangrijke geschied- en letterkundige bibliotheek van dr. H.W.E. Moller (1869-1940) geschonken aan de universiteitsbibliotheek van Leuven, die tijdens de oorlogshandelingen zwaar was beschadigd. Een inzamelingscomité, waarin onder meer mr. B.J.M. van Spaendonck, prof. Th. Goossens en drs. L.C. Michels uit Tilburg zitting hadden, kon onder andere door de grote bijdrage van Philips, de bibliotheek van de familie voor f 3000 aankopen. Met Leuven werd overeengekomen dat iedere band de volgende tekst zou krijgen: DEDIT BRABANTIA NOSTRA EX BIBLIOTHECA DRIS HENRICI MOLLER TILLIBURGENSIS (Brabantia Nostra heeft dit geschonken uit de bibliotheek van Tilburger doctor Henricus Moller).

 

  

 

 

Ronald Peeters - Portret, catalogus en ex-libris van F.H.M. Ouwerling.

 

F.H.M. Ouwerling (Hoeven 1883-Tilburg 1960), die sinds 1916 als secretarie-ambtenaar 'meer in het bijzonder' werd belast met de ordening van het oud-archief van de gemeente Tilburg, was van 1924 tot 1936 gemeentearchivaris aldaar. Zijn enorme boekenbezit van met name topografische, geschiedkundige, kunsthistorische, literaire en theologische werken, werd na zijn dood in drie partijen in 1961 en 1962 geveild bij J.L. Beijers te Utrecht. Een curieus deel van zijn collectie is voordien bij het Gemeentearchief Tilburg terechtgekomen. Het waren werken met betrekking tot het Nationaal-Socialisme. In de beginjaren zeventig is deze bijzondere collectie geschonken aan het Rijksarchief in Noord-Brabant te 's-Hertogenbosch. Op het bidprentje van Ouwerling staat dat zijn levensinhoud was: Vita sine libris mors est (Een leven zonder boeken is als de dood).
 

Ronald Peeters


Op 30 december 1955 aanvaardde de Tilburgse gemeenteraad van de erfgenamen van de bekende amateur-historicus Lambert G. de Wijs (1882-1949), een uitgebreide collectie van enkele duizenden boeken en brochures over geschiedenis (met name over Noord-Brabant en Tilburg), aardrijkskunde, folklore, letterkunde, kunstgeschiedenis, muziek, alsmede jaarboeken, almanakken, tijdschriften, plakboeken en archivalia.

 

 

Ronald Peeters.

 

De omvangrijke bibliotheek van de bloemkweker A.P.M. de Kluijs (1905-1973) werd na zijn dood in juni 1974 bij J.L. Beijers te Utrecht geveild. Hij bezat met name werken betreffende Nederlandse topografie en geschiedenis, geografie en natuurlijke historie.

 

Jeroen Ketelaars

 

Signatuur en bibliotheekstempel van A. de Kluijs.


A.J.A. van Loon, 'De huizinge Moerenburg en haar bewoners I (1358-1648)', in: De Lindeboom, II, p. 117-121; De inventaris van Wichmans bevindt zich in het abdijarchief van Tongerlo (bundel inventarissen 28-8-1635); NNBW, X, Leiden, 1937, kol. 1216-1217; Catalogus eener belangrijke en uitgebreide verzameling boeken en handschriften grootendeels uitmakende de bibliotheek van Dr. G.D.J. Schotel [...], 's-Gravenhage, Martinus Nijhoff, 1877 (GAT, bibl. nr. 978); dr. J.P.A. van den Dam, Arnold Leon Armand Diepen 1846-1895, Tilburg, 1966, p. 251-252; Brabantia Nostra, 6, juli 1941, p. 312; dr. J.L.G. van Oudheusden, Brabantia Nostra een gewestelijke beweging voor fierheid en 'schoner' leven 1935-1951, Tilburg, 1990 p. 287-289; veilingcatalogi J.L. Beijers, 10/11-10-1961, 27/28-2-1962, 29/30-5-1962 en 19/21-6-1974; Verslag van het Gemeente-archief te Tilburg over het jaar 1955, p. 3; G.J.W. Steijns, 'De zorg voor de archieven in Tilburg', in: Het Gemeentearchief van Tilburg, Tilburg, 1988, p. 32-33.
juli 2001: Ronald Peeters, 'Tilburgse boekencuriosa', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, XII (1994), nr. 1, p. 8-14, o.a. boekenbezit  van schoolmeester Lodewijk van der Hammen (1783), drossaard mr. Pieter van Hoven (1753), doktor Henricus Willem Roupe (1804), François van der Hoeven (1810). Ronald Peeters, 'Thomas van Dooren (1754-1836), koopman en kunstverzamelaar in Tilburg en Parijs', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, XVI (1998), nr. 2, p. 35-41, o.a. over zijn boekenbezit (1837).

 

Boekencuriosa uit Tilburgs bezit - Ronald Peeters in Tilburg Tijdschrift.

De boekerij van Thomas van Dooren - Ronald Peeters in Tilburg Tijdschrift.


Begin pagina

Inhoud De Paap van gramschap

CuBra Home


 

Boekhandels, Tilburgse


Regionaal Archief Tilburg.


Uit de eerste helft van de 19e eeuw zijn in Tilburg enkele boekhandels bekend: De wed. J. van Gemert en zonen (1818), A. van der Voort (1840), Gebr. De Kanter (ca. 1844), en W. Bergmans (1847).

Uit de tweede helft van de 19e eeuw kennen we de boekhandels: H.D. van de Sande (ca. 1870), M.G. Vattier Kraane (1874), Jan van Laarhoven (1875), J.A. van Baars (1880-1884), L.C. Dusée (ca. 1890) en Scholberg-de Reijdt (ca. 1900).
Bovengenoemde boekhandelaren zijn elders in dit boek behandeld, behalve de laatste twee. Ludovicus Cornelius Dusée (Tilburg 15 oktober 1861 - Tilburg 30 maart 1922) had zijn boekhandel/drukkerij in de Heuvelstraat 8 en later Heuvelstraat 1. Arnout L.C. Scholberg (Tilburg 26 april 1878 - Tilburg 18 december 1919) was getrouwd met Johanna de Reijdt (1882-1930). Zij bezaten een boekhandel en drukkerij in de Nieuwlandstraat 54.
Uit boekhandel Vattier Kraane in de Willem II-straat 41, is in 1931 boekhandel T. de Wekker, en in de jaren zestig boekhandel Tuerlings voortgekomen. 

In de jaren twintig en dertig ontstonden nieuwe boekhandels: Boek- en kunsthandel Triborgh in de Stationsstraat 31, de Zuid Nederlandse Boekhandel van Rud van Es in de Noordstraat 68, en Het Nederlandsche Boekhuis van Gerard Verbiest in de Industriestraat 1. De drukkers H. Gianotten en J. Smits hadden ook een kantoorboekhandel. Uit Triborgh is in 1947 boekhandel Gianotten ontstaan. De Zuid Nederlandse Boekhandel werd in 1928 door Ph. van der Lely en A. Pillot overgenomen en van naam veranderd in Boekhandel en Uitgeverij De Kempen. In 1934 stichtte Pillot zijn Boekhandel en Antiquariaat A.C.M. Pillot, de tegenwoordige Boekhandel Pillot.
Op dit moment zijn er in Tilburg enkele grote boekhandels: Gianotten aan de Emmapassage 17 en Prof. Verbernelaan 100

Jevel Jan van Laarhoven aan het Wilhelminapark 7

Het Nieuwe Centrum aan de Westermarkt 28a

Pillot aan de Juliana van Stolbergstraat 25

De Vrije Boekhandel aan het Stadhuisplein 356a. Kantoorboekhandel Bruna heeft drie vestigingen: Schouwburgring 131, Wagnerplein 60 en in de stationsvestibule. Zo nu en dan duikt er een 'witte boekhandel' op.

Regionaal Archief Tilburg

Boekenkiosk op de Heuvel

 

De ontmantelde boekenkiosk op de sloopplaats in de Oeverstraat.

Hieronder: de nieuwe boekenkiosk op de Heuvel

 

De kiosk voor boeken en tijdschriften op de Heuvel. Op de bovenste foto is te zien dat de andere kant van de kiosk dienst deed als wachtlokaal voor streekbussen.

Boelaars C.Ss.R., dr. Henri A.B.M. (25 mei 2015)

Henri August Bernard Marie Boelaars C.Ss.R. (Congregatio Sanctissimi Redemptoris / Congregatie van de Allerheiligste Verlosser) werd op 14 juli 1907 geboren in Tilburg. Hij promoveerde in 1940 in Nijmegen in de wijsbegeerte op een dissertatie over de filosoof en grondlegger van de fenomenologie Edmund Husserl: De intentionaliteit der kennis bij Edmond Husserl  (Nijmegen, Centrale drukkerij, 1940).  Boelaars is als schrijver in hoofdzaak werkzaam geweest op een drietal gebieden: wetenschappelijk geschiedkundig werk, onder andere over Hildegard von Bingen, de voorlichting met betrekking tot de katholieke moraaltheologie (Katholieke Actie), en het kloosterleven. Voor Tilburg is van belang zijn publicatie over de Hasseltse Kapel: Een document over de "Hasseltse kapel" te Tilburg ( St. Michielsgestel, Instituut voor doofstommen, 1948).  

Bibliografie uit WorldCat

2015: Henri Boelaars is een broer van Jan Boelaars en Zus Boelaars.


Boelaars M.S.C., p. dr. Jan

 

Bron: Internet


Jan Honoré Marie Cornelis Boelaars werd op 17 februari 1915 te Tilburg geboren. Hij maakte zijn filosofische en theologische studies van 1934-1940 bij de  Missionarissen van het Heilig Hart te Tilburg en werd op 21 september 1934 lid van deze congregatie. Op 10 augustus 1939 is hij tot priester gewijd. Van 1941-1950 studeerde hij linguïstiek en antropologie aan de universiteit van Utrecht, alwaar hij in 1950 promoveerde op het proefschrift The Linguistic position of South-western New Guinea (Leiden, Brill, 1950). In 1951 vertrok hij naar Irian Jaya (Nieuw-Guinea), deed daar tot 1960 een adat-studie en was vervolgens tot 1961 leraar op het seminarie in Merauke. Na adat-studies in het Mandobo-gebied (1961-1967) en in het Mappi-gebied (1967), keerde hij in 1967 weer naar Nederland terug. Van 1970-1984 was hij docent pastorale antropologie op verschillende instituten in Indonesië en op Irian Jaya, verbleef weer kort in Nederland en vervolgens van 1986-1989 op Irian Jaya, waarna hij in 1989 naar Tilburg werd gerepatrieerd.
Jan Boelaars schreef artikelen en enkele boeken, zoals: Nieuw-Guinea uw mensen zijn wonderbaar (Bussum, Brand, 1953), Papoea's aan de Mappi (Bussum, Brand, 1960), Mandobo's tussen de Digoel en de Kao (Assen, 1970), Headhunters about themselves (An ethnographic report from Irian Jaya, Indonesia ('s-Gravenhage, Martinus Nijhoff, 1981) en Tot mensen gezonden (1986). Over de Jaqaj-cultuur schreef hij drie studies (Hollandia, 1956).
GAT, Bevolkingsregister 1910/1920, deel 45 fol. 120; mededeling dr. P. Schreurs M.S.C. 19-12-1991; werken in de bibliotheek van de Missionarissen van het H. Hart Tilburg.

Bron: Internet

 

 

2004: Pater Boelaars overleed op 19 juni 2004.

2015: Jan Boelaars is een broer van Henri Boelaars en Zus Boelaars.

 

Boelaars, Zus (24 november 2015)

 

Dorothea M.J.C. (Zus) Boelaars werd op 2 december 1911 geboren in de Tuinstraat in Tilburg. Zij was verpleegster maar volgde diverse cursussen kantklossen, onder andere in Engeland en Zweden en werd lerares in dat ambacht. Daarover publiceerde ze:

Kantklossen slag voor slag (De Bilt : Cantecleer, 1977)

Kantklossen (De Bilt : Cantecleer, 1983)

Klöppeln : Schlag für Schlag (Blatmannsweiler: Burgbücherei Schneider, 1981).

Zus Boelaars is een zus van Henri Boelaars CSsR en Jan Boelaars MSC. Ze overleed op 2 januari 1993 in Nijmegen.

Lectuurrepertorium; Regionaal Archief Tilburg; WorldCat.

Bron: Internet 2015

 

Boer, fr. Andreas van den


Archief Fraters van Tilburg.


Johannes van den Boer werd op 24 november 1841 te Udenhout geboren. In de herfst van 1855 ging hij studeren aan de kweekschool in Tilburg. Op 14 oktober 1859 trad hij als frater Andreas in de Congregatie van de Fraters van Tilburg; hij werd op 1 november 1860 geprofest. Hij behaalde in 1861 zijn onderwijsakte, in respectievelijk 1876 en 1878 zijn aktes Duits l.o. en Frans l.o. en begon zijn onderwijsloopbaan op Huize Ruwenberg te St. Michielsgestel, waar hij in 1871 directeur werd van de priesteropleiding. Tussen 1876 en 1878 verbleef hij in het moederhuis te Tilburg en vanaf 1912 in het Fraterhuis van het Heilig Hart aan de Bosscheweg te Tilburg. Hier is fr. Andreas op 3 augustus 1917 in roep van heiligheid overleden. Zijn graf bevindt zich sinds 1968 in de kapel van het Fraterhuis aan de Gasthuisring 54. Door zich op bijzondere wijze in dienst te stellen van het onderwijs heeft frater Andreas zo'n diepe indruk nagelaten, dat in 1946 een proces tot zaligmaking op gang werd gezet. Dit proces duurt nog steeds voort. In het generalaat te Tilburg is ook het onder leiding van fr. Ben Westerburger staande 'Frater Andreas Bureau' gehuisvest. 

Over zijn leven werden vele publikaties geschreven, zoals onder andere: Fr. M. Frumentius C.M.M., Frater Andreas. Een levensbeeld (Tilburg, Drukkerij R.K. Jongensweeshuis, 1921), P. Theophorus J.M. Max S.C.J., Frater M. Andreas von Tilburg. Ein Lebensbild (Paderborn, Bonifacius-Druckerei, 1922), dat in 1925 vertaald werd door fr. M. Amadeus en door het R.K. Jongensweeshuis te Tilburg werd uitgegeven, Zr. M. Emerentia O.P., Geluk dat in de stilte groeide (Tilburg, Drukkerij R.K. Jongensweeshuis, 1951), speciaal-nummer van het tijdschrift Ontmoetingen (1968, afl. 27) en Dr. M. van Delft C.SS.R., Frater Andreas van den Boer (Tilburg, 1978).

Ronald Peeters


 


Frater Andreas is zelf ook als schrijver bekend geworden. Hij heeft tien boeken, waarvan enkele vertalingen, op zijn naam staan. De meeste werden onder pseudoniem van J.M. Vincent geschreven en uitgegeven door de Drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis te Tilburg: Agnes, het bruidje van het Allerh. Sacrament (door Cecilia Mary Cadell, uit het Engels vertaald, 1884, tweede druk in 1887), Katholieke Kindertuin, of legenden voor kinderen (door fr. S. Hattler S.J., uit het Duits vertaald, 4 delen, 1886-1887), Practische leerwijze in het onderricht in den katechismus (door G. Mey, vertaald, 1894), Noveenboekje (1898, 2e herziene druk door fr. Salesius van Zantbeek in 1937), Engelands Nero (1904), O, die begeerlijkheid, verhalen voor volk en jeugd (1904) en Bloemen uit de Katholieke Kindertuin (door fr. S. Hattler S.J., uit het Duits vertaald, 1914, tweede druk 1922).

Na zijn dood verschenen nog drie titels: De macht der waarheid (Daria en Chrysantus) (door W. Herchenbach, uit het Duits vertaald, 1918), Zonnige dagen. Wat Nonni op IJsland beleefde (door Jón Svensson S.J., uit het Duits vertaald, 1926) en Nonni, lotgevallen van een IJslandse jongen door hemzelf verteld (door Jón Svensson S.J., uit het Duits vertaald, 1926). Vanaf 1892 tot zijn dood was hij ook vaste medewerker van het tijdschrift De Engelbewaarder.
Fr. M. Tharcisio Horsten, De Fraters van Tilburg van 1844-1944, Tilburg, 1952, deel 3, p. 50-59; dr. M. van Delft C.SS.R., Frater Andreas van den Boer, p. 29-32; Ronald Peeters en Ed Schilders, Katholiek Tilburg in beeld, Tilburg, 1990, p. 165; HN van 15-11-1991.
juli 2001: drs. fr. Ben Westerburger, 'Andreas van den Boer (1841-1917), De "heilige" frater', in: Henk van Doremalen, Ronald Peeters en Ton Thelen, Godsvrucht en deugdzaamheid. Godsdienst en kerk in Tilburg door de eeuwen heen (Tilburg, Stichting tot behoud van Tilburgs Cultuurgoed, 1992), p. 170-189; A. Koning, The Merciful Brother Without Frills, Brother Andreas van den Boer (Nairobi, CMM, 1994); fr. T. Wouters en fr. B. Westerburger, Frater Andreas van den Boer1841-1917 (Tilburg, Andreasbureau, 1998).

Ronald Peeters

 

 


5 mei 2015 Ed Schilders

Als nieuwsbrief met betrekking tot het proces van zaligmaking in het algemeen en de Frater-Andreasverering in Tilburg in het bijzonder verschijnt sedert circa 1995 het Frater-Andreasbericht, een kleine kwartaaluitgave van de fraters van Tilburg. De huidige redacteur is pater Willem Spann OSFS.

Foto's Ed Schilders (2004)

Pater Willem Spann in zijn werkkamer waar de memorabilia, parafernalia, documenten en relieken van en over frater Andreas van den Boer bewaard worden met de geschriften met betrekking tot de zalig- en heiligverklaring.

 

 

 

De typische fraterhoed die frater Andreas gedragen heeft.

 

Het graf van frater Andreas van den Boer op de begraafplaats van het moederhuis van de fraters aan de Gasthuisring. Bron: Verleden en heden van de congregatie der fraters van Tilburg, november 1939, nr. 3, auteur onbekend.

 

Foto van de begraafplaats van de fraters van Tilburg bij het Moederhuis in Tilburg. Bron: De Engelbewaarder, jaargang 1933.

 

Na zijn herbegrafenis rust frater Andreas in de kapel in het fraterhuis.

 

 

Ed Schilders - Devotieprentjes met relieken van frater Andreas

 

 

 

Getuigenissen van gebedsverhoringen door frater Andreas uit De Engelbewaarder 1933.

 


Boeren, dr. P.C.

 

Bron: Lectuur Repertorium


Dr. Petrus Cornelis Boeren werd geboren in het Noordbrabantse Etten op 18 oktober 1909. Hij studeerde geschiedenis in Nijmegen en Gent en promoveerde in 1936 in Nijmegen. Hij was van 1942-1946 archiefambtenaar in Venlo en Nijmegen, en hij was sinds 1950 verbonden aan de bibliotheek van de Rijksuniversiteit te Leiden. In 1946 werd Boeren redacteur van De Linie. Hij publiceerde onder andere over kerkelijke en sociaaleconomische geschiedenis en schreef een zevental verzen- en prozabundels. In 1939 verscheen bij Henri Bergmans in Tilburg het boekje Sint Willibrord apostel van Brabant ter gelegenheid van de St. Willibrordherdenking 1939. Het omslag werd vervaardigd door Luc van Hoek. Boeren was samensteller van de bundel Van Maas tot Schelde (Nijmegen, De Koepel, 1944), waarin werk van Limburgse en Noordbrabantse dichters uit de periode 1925-1944 werden gepubliceerd, o.a. van Luc van Hoek, Frank Valkenier en Paul Vlemminx. 

Bij gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Tilburg en omgeving, schreef hij het voor Tilburg belangrijke boek Het Hart van Brabant. Schets eener economische geschiedenis van Tilburg (Tilburg, Henri Bergmans, 1942). In het blad Edele Brabant schreef hij een serie over Brabantse gestalten, en in het blad Het Boek verschenen in 1952 een viertal artikelen onder de titel Tilburgs kleingoed (over een onbekende Erasmus-druk in Tilburg, het drukkersgeslacht Hertshoren, een boekenrekening uit 1600 en over de Latijnse school). Met betrekking tot de Tilburgse geschiedenis schreef hij drie artikelen: Het oudste Liber Anniversariorum der kerk van Tilburg (in: Bossche Bijdragen, 22, 1954, p. 116-144), Uit de parochiegeschiedenis van Tilburg vóór 1600 en De Tilburgse wolnijverheid tot het begin der 17e eeuw (respectievelijk in: Van heidorp tot industriestad, Tilburg, 1955, p. 77-103 en 120-136).
P.C. Boeren, Van Maas tot Schelde, Nijmegen, 1944, p. 73; Wie is dat ?, 's-Gravenhage, 1956, p. 67; Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 174.


Ronald Peeters & Ed Schilders

 

 

29 mei 2015

Een vrij onbekende en zeldzame uitgave van P.C. Boeren is zijn dichtbundel La Pause de midi, gedeeltelijk in het Frans geschreven.

De uitgave werd in 1938 besproken in het Vlaamse recensietijdschrift Boekengids. De recensent had enige bedenkingen: 

 

LA PAUSE DE MIDI — Maastricht, Gebr. van Aelst, 1938— Een bundel lyrische gedichten van den historicus Dr P. C. Boeren, gedeeltelijk in de Nederlandsche, gedeeltelijk in de Fransche taal geschreven. Van de Nederlandsche verzen bekoren het meest die, welke een eenvoudige zegging toonen. In de Fransche valt een aantal elementaire taalfouten op ; overigens heeft de schrijver zich rhythme en klank van het Fransche vers weten eigen te maken; sommige strophen doen aan Verlaine denken. Gecompliceerdheid van vorm en inhoud maken vele, vooral Fransche, gedichten niet voor elk genietbaar ; daarbij zijn sommige niet van zwoelheid ontbloot.

Dr L. A. H. ALBERING

Boekengids, 1938

 

HET HART VAN BRABANT. Schets eener economische geschiedenis van Tilburg, uitgegeven bij gelegenheid van het honderd-jarig bestaan der Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Tilburg en omgeving. Tilburg, Drukk. Henri Bergmans, 1942 — Dit werk ontstond uit een opdracht van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Tilburg en omgeving, welke instelling bij haar eeuwfeest (11 Oct. 1942) een schets van de economische geschiedenis van Tilburg begeerde. Dit gelukkig initiatief heeft zijn waarde bewezen : immers, wat schrijver ons geeft, is meer dan een gelegenheidsgeschrift, is meer dan een schets , van de economische geschiedenis. Want, al spreekt hij zelf van een proeve in den letterlijken zin des woords, met kundige hand wist hij allerlei verspreide gegevens omtrent de geschiedenis van Tilburg te kiezen en te schikken tot een betrouwbaar relaas. Uiteraard zal iemand, die in een bepaald tijdvak niet geheel vreemd is, neiging gevoelen om sommige voorstellingen te corrigeeren of bepaalde leemten aan te wijzen. Doch deze kleine detailcritiek kan de waarde van het boek niet bederven. Die het wel meent met de geschiedenis van Noord-Brabant mag dit fraai uitgegeven werk niet ongelezen laten. Dr L. G. J. VERBERNE

Boekengids, 1943

 

Meer knipsels

Bibliografie WorldCat

Bron: internet

F. van der Ven (Frank Valkenier) - Kritiek op de bloemlezing Tussen Maas en Schelde van P.C. Boeren
 

Bogaers, Paul (de tekst van dit lemma wordt binnenkort toegevoegd)

Ed Schilders & Ronald Peeters

 

 

 

 

Paul Bogaers

 

Paul Bogaers aan het werk aan zijn 'knipselroman' Onderlangs. Bron: http://paulbogaers.com/

 


Bogaers jr., Pierre

 

Bron: Lectuur Repertorium


Petrus Johannes Gerardus ('Pierre') Bogaers werd op 7 april 1926 op de Korvelseweg 3 te Tilburg geboren. In 1936 verhuisde hij naar Bredaseweg 28. Na de MULO studeerde hij enige jaren bij de Missionarissen van het H. Hart. Daarna studeerde hij op de HBS en twee jaren Nederlands aan de R.K. Leergangen. Samen met Jan Olree publiceerde hij in 1952 de gedichtenbundel Bitonaal (Eindhoven, De Pelgrim). Hij was toen verbonden aan de afdeling publiciteit van 'een groot Nederlands dagblad' te Amsterdam, waar hij ook woonde. In 1957 verscheen van zijn hand de gedichtenbundel Forensisch (Amsterdam, A.J.G. Strengholt). Met deze verzencyclus won Bogaers onder de titel Fragmenten uit het dagboek van een kantoorbediende de poëzieprijs van de gemeente Hilvarenbeek ter gelegenheid van de Groot-Kempische Cultuurdagen 1957. Gedichten van hem werden gepubliceerd in het tijdschrift Brabantia (1957). Uit Bitonaal (1952):
 

Tilburgse kermis

Het is weer kermis en als ieder jaar
branden er duizend lichte lampionnen;
er zijn weer wafels, rose luchtballonnen;
het is weer kermis net als ieder jaar.

De dikste vrouwen van het continent
zitten als steeds verwaand en lui te breien;
zij tonen nu en dan hun blote dijen
en ginds, alleen, lalt weer een dronken vent.

Tussen de damp van vette oliebollen
eet, stil-genietend, een kind een suikerkoek
en bij de grote draaimolen op de hoek
staan kreupelen, die met hun ogen rollen...

Maar 's avonds, toen ik iets bijzonders wachtte,
was God, de grote spullenbaas plots daar,
Die heimelijk met Zijn kleine mensen lachte...
Het is weer kermis, net als ieder ander jaar...

 

Pierre Bogaers jr. en Jan Olree, Bitonaal, Eindhoven, 1952, p. 30; Brabantia, jrg. 6, 1957, p. 137 en 238-239; GAT, Bevolkingsregister 1921/1939, gezinskaart 19/241; Bibliotheek, nrs. 2135 en 2136.
juni 2001: Nieuwbrief Heemkundekring Ioannes Goropius Becanus Hilvarenbeek en Diessen, nr. 17, maart 1987, p. 18-19: Bij het derde lustrum van de Cultuurdagen in Hilvarenbeek in 1961, stelde hij samen met Domien van Gent de bloemlezing 'Biks 3' samen. Hij publiceerde in 1986 de bundel 'Simandron' bij The Apple Foundation. 
Brabantia
, 1953, p. 205-206 en 1959, p. 246-247.
4 november 2001: In 2001 bracht hij in eigen beheer de CD 'Pierre Bogaers leest voor uit eigen werk' uit. De volgende tekst wordt daaraan ontleend: 'Na o.a. studie M.O. Nederlands negen jaar Volkskrant. Cursus toneelregie bij Elise Homans. Regisseerde en speelde toneel in Amsterdam. Literatuur-recensent bij K.C.T. Streven. Werkte bij Standaard-Boekhandel en vertaalde daar o.a. Gertrud von Le Fort en de Suskes en Wiskes van het Vlaams in het Nederlands. Copywriter en TV-scriptwriter bij Young & Rubicam en Prad. Medewerking aan verschillende radioprogramma's over poëzie. Leverde alle teksten en ideeën voor het TV-programma Dag Dinsdag (NTS) met Ko van Dijk en Kees Brusse. Publiceerde gedichten in verschillende literaire tijdschriften (o.a. in Dietsche Warande en Brabantia). Zijn werk staat in 15 bloemlezingen. Gedichtenbundels [...] 1958 Poerkwappa (eigen beheer), 1969 Foraminifeer (Leiter-Nypels, Maastricht) [...] In voorbereiding: De gele boot. Sinds 1995 houdt hij regelmatig voordrachten over poëzie en werkt hij als free lance journalist en kunstscribent.'
In eigen beheer gaf hij de CD 'Pierre Bogaers leest voor uit eigen werk' uit, waarvan vier ongepubliceerde gedichten ook werden geplaatst op de website van CUBRA (Cultureel Brabant).
3 november 2003: Anna van der Burgt, ‘Pierre Bogaers, dichter’, in: Brabant Cultureel, jrg. 52, nr. 7, sept. 2003, p. 26-27 en 30. Met vijf gedichten van Pierre Bogaers in Brabant Literair, p. 10-14, bijlage bij Brabant Cultureel, jrg. 52, nr. 7, sept. 2003.

In 2003 publiceerde hij de gedichtenbundel De gele boot (Heerlen, eigen uitgave, 2003, oplage 200 ex.).
25 augustus 2004: In de zomer van 2004 werd in eigen beheer de dichtbundel Ik heb voor u op de fluit gespeeld uitgegeven (oplage 250 exemplaren, geïllustreerd).
december 2014: Pierre Bogaers, Het temmen van de avondwoorden (Amsterdam, Close encounters publishing, 2009; oplage 300 ex.; geïllustreerde dichtbundel).

4 augustus 2015

Pierre Bogaers overleed op 27 juli 2015 in Amsterdam.

 

Ronald Peeters

   

Pierre Bogaers op CuBra

Pierre Bogaers leest zijn gedicht 'Ik denk in november de dingen zo triest'

 

Bogaert, Paul (april 2015)

 

Paul Bogaert. Zelfportret in olieverf.

 

Beeldend kunstenaar Paul Bogaert is vooral bekend van zijn grafisch werk, meest in linosnede, maar maakt daarnaast ook schilderijen en ruimtelijk werk. Hij werd in 1953 geboren in Heerlen, studeerde aan de Academie voor Beeldende Vorming te Tilburg (1972-1976) en de Academie St. Joost te Breda (1978-1982). Hij realiseerde in samenwerking met Kees Reijnen het project 'De Kamer' (1998) in diens woning in de Poststraat, die van onder tot boven in het teken stond van bloemen. Een ander opmerkelijk werk is Roman, bestaande uit lino's met teksten van Ed Schilders, dat eerst in het Brabants Dagblad verscheen als vouw- knip en plakboekje (1998) en in januari 1999 als een der eerste uitgaven van het Tilburgs Fonds voor Bijzondere Kunstpublicaties en Producties. Voor de oppositiekrant The Zimbabwean van Wilf Mbanga maakt Bogaert sinds 2005 elke week twee prenten in zijn  gekende  ongepolijste stijl. Daarnaast maakt Bogaert lino's voor website CuBra.

http://www.cubra.nl/De-paap-van-gramschap/Afbeeldingen-algemeen/vignetboek2-klein.gif Raak, Cees van, et al, Cultureel Lexicon Tilburg 1945-2008. Wolf Publishers, Tilburg, 2008.

 

http://www.cubra.nl/De-paap-van-gramschap/Afbeeldingen-algemeen/collectie-teken-klein-2-20.jpg Ed Schilders & Paul Bogaert

Alfabet, het linografie ABC van Paul_Bogaert (2011)

 

Alphabet, an ABC in linography by Paul Bogaert (2011)

 

 

 

 

Zimbabwe,  Facts in black and white, het boek bevat 14 linoprints die eerder waren verschenen in het nieuwsblad The Zimbabwean; met een voorwoord van Wilf Mbanga; z,j., z.u., z. pl. [Tilburg], verschenen in 2007, een publicatie van Bogaert-Dohmen, uitgevers.   

 

 

Roman; Boekenfonds Tilburgse Kunststichting, Tilburg, 1998; met lino’s van Paul Bogaert. Rechts de handelseditie: 6 x 7 cm staand. Oplage 100 exx. Links de editie in cassette. Bandontwerp en binding: Annemarie Kloeg. Oplage 25 exx. De uitgave was bedoeld om fondsen te werven voor de Tilburgse Kunststichting. De met de hand bedrukte cassette-exemplaren werden daarom exclusief verkocht aan sponsors. Een deel van de oplage is echter verloren gegaan in het faillissement van de Tilburgse Kunststichting. De inhoud verscheen ook in Brabants Dagblad, en wel zo afgedrukt dat de lezer met enig knip-, vouw- en nietwerk een eigen exemplaar kon maken.

 

 

 

Detail van de  vouw-, knip- en niet-editie van het Brabants Dagblad.

 

 

Tussen nu en zondag (Biezenmortel, 2003). Een publicatie die als een doe-het-zelf pakketje werd uitgebracht. De lino’s van Paul Bogaert zijn gebaseerd op de tekst van een column van Ed Schilders over Biezenmortel en Huize Assisië (Prisma),  waar door curator Jan Doms een 'Instantmuseum voor kunst van het onvolmaakte' was ingericht.

 

 

 

Lino's voor The Zimbabwean

 

Lino's voor www.CuBra

 

Bomans, Godfried


 Regionaal Archief Tilburg. Godfried Bomans (midden), met links Anton van Duinkerken en rechts burgemeester Meeuwissen tijdens de Groot-Kempische Cultuurdagen in Hilvarenbeek, 1969.


De Nederlandse schrijver Godfried Bomans (1913-1971), onder meer bekend van Eric, of het klein insectenboek (1941), Kopstukken (1947), De avonturen van Pa Pinkelman (1952), Noten kraken (1961) en Op de keper beschouwd (1963), publiceerde in 1950 het boek Een halve eeuw Trappistenleven, handelend over de cisterciënsenabdij 'Maria Toevlucht' te Zundert, waar Bomans' broer Arnold als monnik was ingetreden. Vele passages zijn gewijd aan de abdij van Koningshoeven te Tilburg. Het boek kwam, net zo min als de tweede druk in 1958, niet in de handel. Dit weinig bekende werk van Bomans kwam pas vanaf de derde druk in 1973 (5e druk in 1976), onder de titel Trappistenleven, meer in de openbaarheid. 
Naar hem is sinds 1988 in de wijk Wandelbos het Godfried Bomanshof genoemd.

Grote Winkler Prins Encyclopedie, Amsterdam/Brussel, 1979, p. 502; Godfried Bomans, Trappistenleven, Amsterdam/Brussel, 1975 (4e druk); Ronald Peeters, 'Nieuwe Tilburgse straatnamen', in: Tilburg, jrg. 7, p. 10.
 Ronald Peeters

Liefde, dood en minne, met Antoon Coolen, geïllustreerd door J.F. Doeve. Tilburg, W. Bergmans, 1948.

 

Bon, Pieter (april 2015)

 

Pieter Bon verwierf vooral bekendheid door zijn muzikale carrière, die in 1982 begint als hij met Tom America de kern vormt van de Tilburgse band MAM, met Bon als zanger.  Zijn eerste (Nederlandstalige) soloalbum verschijnt in september 1999. Vanaf 2010 is Pieter Bon directeur van de Fontys Academy For Creative Industries en initiatiefnemer van de opleiding International Event, Music & Entertainment Studies (IEMES). Daarnaast heeft Bon drie dichtbundels gepubliceerd.

 

Ed Schilders

 

Alles moet anders, [Zaltbommel], Kempen Uitgevers, 2003. Met cd, met medewerking van Rick de Leeuw.

Dit lijf weet van niets : gedichten, [Breda], P Pers, 2006.

De betekenis van ja / What yes means,  [Breda], P Pers, 2008. De Engelse vertaling is van Scott Rollins.

 

Boomaars CssR, C. (31 mei 2015)

 

Christiaan Boomaars was een redemptorist die in 1863 in Bavel geboren werd en op 1 juni 1931 in Nijmegen overleed. Hij publiceerde een twintigtal boeken met betrekking tot de devotie en het sociale aspect van het katholicisme, en veel artikelen in tijdschriften, waaronder Nederlandsche Katholieke Stemmen. De groote belofte van Jezus' Goddelijk Hart (Amsterdam, R.K. Boek-Centrale, 1918) wordt als zijn hoofdwerk beschouwd. Voor Tilburg zijn van belang de geschiedenis die hij met J.A.F. Kronenburg publiceerde over de Zusters van Liefde: De Zusters van Liefde der Congregatie van O.L.V., Moeder van Barmhartigheid (Den Bosch, 1924);  en De eerbiedwaardige dienaar Gods Petrus Donders: Nieuwe levensbeschrijving (1925, vertaald in het Frans, Duits, Engels, Spaans, Italiaans en Portugees. De Tilburgse Maria-Congregatie gaf in 1926 zijn boekje Het H. Sacrament des Altaars onze hoop! uit (Tilburg, Bergmans) waarvan de tweede druk (1928) vermeldt: ‘5de-10de duiz[endtal]’.

Zijn meest curieuze publicatie heeft eveneens betrekking op de kerkgeschiedenis van Tilburg maar bleef tot nu toe (2015)  onbesproken: Een bisschop-balling op Nederlandschen bodem: Roermond-Kralingen, Rotterdam-Tilburg, Nuth-Houthem: een tafereel uit de dagen der kultuurkamp (Tilburg, Bergmans, 1928). Het is een bundeling van artikelen die Boomaars circa 1908 publiceerde in het tijdschrift H. Familieblad over de Duitse bisschop Jo(h)annes Bernhard Brinkmann (1813-1889). Net als vele andere Duitse bisschoppen ontvluchtte Brinkmann zijn bisdom en vaderland onder druk van de anti-katholieke ‘Kulturkampf’ van Bismarck. Brinkmann heeft negen jaar in Nederland ondergedoken gezeten, waarvan een belangrijk deel in Tilburg, onder andere op de pastorie van ’t Heike bij pastoor Van der Lee. Het boekje (48 pag.) werd in 1928 gedrukt bij Bergmans en uitgegeven om fondsen te verwerven voor Het Missiestudiefonds “Petrus Donders” te Tilburg.

 

Ed Schilders; portret: Wikipedia Duitsland (dat deze Tilburgse bron niet kent).

Gedenksteen voor Brinkmann en zijn vicaris Giese in de kerk van het Heike. Foto: Jan Stads 2011.

Boomaars, C., Een bisschop-balling op Nederlandschen bodem

 

Botermans, Joseph (Bottermans, Joseph) (16 september 2015)

 

In 1781 verscheen in Parijs bij uitgeverLamy een zeer uitgebreide verhandeling (98 pagina’s inclusief gravures) over de vervaardiging van een voor die tijd onkraakbaar geacht combinatieslot. Het werk verscheen onder de titel Supplément à l’Art du Serrurier [Supplement op De Kunst van de Slotenmaker], een aanvulling op een boek (1767) van een zekere Duhamel. De uitgave werd verzorgd door de geleerde Feury, en verscheen in een prestigieuze wetenschappelijke reeks: Collection des Arts de l’Académie des Sciences. Het titelblad vermeldt dat de tekst vertaald is uit het Nederlands, en als auteur werd Joseph Bottermans vermeld ‘de Tilbourg, au Pays d’Osterwich’ [‘uit Tilburg, in het Land van Oisterwijk’]. De Nederlandse tekst is niet in druk verschenen, wel bestaat er een Duitse vertaling.

Gedurende enige tijd is in de negentiende eeuw verondersteld dat de identiteit van de auteur ‘supposé’ was, dat wil zeggen een verheimelijking, en dat de echte auteur niemand anders zou zijn geweest dan ‘un illustre malheureux, l’infortuné Louis XVI’ – ‘een beroemd slachtoffer, de onfortuinlijke Lodewijk XVI’ (de Franse koning die tijdens de Franse Revolutie geguillotineerd werd). In een artikel in Tilburg Tijdschrift (jaargang 29, 2011, nummer 3) heeft Frans Goris echter aangetoond dat Joseph Bottermans wel degelijk een Nederlander en een Tilburger was. Joseph Botermans (1755-1794), was een zoon van Sebastiaan Botermans, herbergier van de Zwaan op de Heuvel. Mogelijk leerde Botermans de beginselen van de kunst van het slotenmaken bij smid Anthony Blomjous die aan de Heuvel zijn smederij had en die ook sloten vervaardigde. Joseph Botermans stierf in Tilburg op 11 oktober 1794.

Goris, Frans - Joseph Botterman, een Tilburgse slotenmaker in Parijs?, in: Tilburg Tijdschrift jaargang 29, 2011, nummer 3.

Bron: www.gallica

 

Bron: internet 2015

 

Frans Goris over Joseph Bottermans in Tilburg Tijdschrift.

Joseph Bottermans - Supplément à l’Art du Serrurier(1781)

 

Boxtel, H. van (22 april 2015)

 

Ed Schilders


H. van Boxtel werd in 1952 geboren in de Korenbloemstraat in Tilburg. Hij studeerde filosofie in Nijmegen en TH-architectuur in Eindhoven. Hij was werkzaam aan de Academie voor Beeldende Kunst in Breda en woont nog steeds in die stad. Vanaf zijn eerste publicatie tot heden speelt de papegaai een belangrijke rol in zijn werk, en wel in de breedstmogelijke zin. Daarnaast schreef hij veel monografieën als onderdeel van catalogi van beeldend kunstenaars. Zijn jeugdherinneringen werden gepubliceerd onder de titel Liederen van onschuld en onbehagen, en op www.CuBra publiceerde hij De ochtendridders van de Korenbloemstraat. In Tilburg werkte hij mee aan het project rond de zonsverduistering in 1999 en aan de rubriek Geschreven Stad in het Brabants Dagblad/Tilburg Plus (gebundeld 1999). In 2002 was hij mede-initiator en -organisator van de manifestatie Breda 750. De neerslag daarvan -- beeldende kunst in de openbare ruimte en literaire teksten -- is vastgelegd in het tweedelige Over helden, schurken en Hadewych (P Pers, 2002). Met Ed Schilders vormt hij de redactie van de website Het Papegaaienmuseum.

 

Ed Schilders

De blauwe papegaai van Yves Klein : een immaterieel theaterstuk, (Het papegaaienmuseum, 1 ) , Papieren Tijger, Breda, 1983

 

De vuilnisbak van een overleden papegaaien-preparateur nadat de dochters geweest zijn, (Het papegaaienmuseum, 2), Papieren Tijger, Breda, 1983

 

 

Naar de ziel van de fles : over papegaaien & Marcel Broodthaers, (Het papegaaienmuseum, 3 ) , Papieren Tijger, Breda, 1988

 

 

Papegaaien met bekende gezichten : dl. 1 (Het papegaaienmuseum, 6), Papieren Tijger, Breda, 1993

 

Liederen van onschuld en onbehagen, Papieren Tijger, Breda, 1995

 

 

Baas van mijn verbazing, z.u., Breda, 1996

 

 

Terra Psittacorum, Met I. Cornelissen en B. Vermeulen, Aflevering 17 van TIJDSCHRIFT, Breda, 1999

 

 

 

 

Visioen van de overkant, met Loek Grootjans, P Pers, Breda, 2002

Jan de Bie : verf en inkt, doen en laten , met Jan de Bie, P Pers Publishers, Breda, 2003

 

 

Eelco Brand : verf en elektronen , met Eelco Brand, Maudi Quandt, Reinout van den Bergh, et al., P-Pers Publishers, Breda, 2003

 

 

Final remains , met Loek Grootjans,  Annie Wright, et al., P-Pers Publishers, Breda, 2004

 

 

De roep van een papegaai in lege wereld , Stichting Kuinstuitleen Zeeland, Middelburg, 2004

Bloemlezing en fluiten naar bier, Met Jan de Bie (tekening), deWillem3, Vlissingen, 2005

 

 

Papieren en notulen van de Asgrauwe , met Jan de Bie, Opera P-Pers, Breda, 2006

 

 

H. van Boxtel (links) en Jan de Bie tijdens de presentatie van Papieren en notulen van de Asgrauwe, Den Bosch, 2006.

 

Dave Meijer; Landschappen rondom , met Thom Mercuur, Fronique Oosterhof, Ivo Wennekes, Museum Belvédère, Heerenveen-Oranjewoud, 2007

 

 

Website Het papegaaienmuseum, met Ed Schilders, Breda, Tilburg, 2012

 

 

Papegaaienzang Het boek van de natuurlijke geluiden van de papegaaien tevens woordenboek Engels-Nederlands, Met illustraties van Johan Breuker,  De Althaea Pers, Den Haag, 2013

 

 

 

Jan de Bie  boekenlandschappen : onbegrensde verzamelingen, met Jan de Bie, Breda's Museum, Breda, 2014

 

 

2020 - Jan van Eyck en de Van der Paele papegaai; Brandon Pers, Tilburg.

 

- H. van Boxtel op CuBra - inhoud

- Liederen-van-onschuld en onbehagen

- Lauran Toorians over de tentoonstelling Boekenlandschappen

Liederen van onschuld en onbehagen


Brabantia Nostra, Edele Brabant en Brabantia

 

Ed Schilders. Titelpagina van de eerste aflevering van Brabantia Nostra 15 oktober 1935.


Het tijdschrift Brabantia Nostra werd in 1935 tijdens het tiende zomerkamp van het Brabants Studenten Gilde van Onze Lieve Vrouw, te Oirschot opgericht. De Brabantia Nostra-beweging kwam vooral tot stand onder de bezielende leiding van hun onofficiële moderator de priester-classicus dr. P.C. de Brouwer, die een soort inheemse intelligentsia wilde kweken en voor Brabant behouden, als een soort verzameling stoottroepen voor een nieuw zelfbewustzijn, en uit de kringen rond de studentenvereniging St. Leonardus van de door dr. H. Moller gestichte R.K. Leergangen te Tilburg, waarin de artistieke priester F. Siemer een grote rol speelde. Tegen de achtergrond van roomse opgang en een groeiend gewestelijk zelfbewustzijn, het 'Brabantisme', ontstond het tijdschrift Brabantia Nostra. In de redactie zaten Frans van der Ven, Geert Ruygers, Jef de Brouwer (in 1933 voorzitter St. Leonardus; geb. Tilburg 1910), Toon Wijffels, Luc van Hoek en Paul Vlemminx (Ferdinand Smulders). De Tilburgse dichter Van der Ven was redactiesecretaris van de eerste jaargang, en vanaf de zesde jaargang redactiesecretaris/hoofdredacteur. Het blad besteedde aandacht aan culturele, religieuze en historische onderwerpen. Bekende uit Tilburg afkomstige of wonende auteurs waren onder anderen: Luc van Hoek (ook als tekenaar), Frans van der Ven (onder pseudoniem van Frank Valkenier), Maria Dietse (Oda Swagemakers), Frans Siemer, L.C. Michels, Joep Naninck en Anton Eijkens.

De eerste drie jaargangen (tot en met 1937 nr. 2) werden uitgegeven door Boekhandel Triborgh te Tilburg, de volgende door Drukkerij Henri Bergmans te Tilburg. In juli 1942 verdween het tijdschrift voor twee-en-een-half jaar van het toneel, naar aanleiding van de gijzeling van Frans van der Ven en Jef de Brouwer. Na de bevrijding werd het tijdschrift vanaf november 1944 nog een jaar voortgezet. Eind 1945 nam een groep jonge Brabanders het initiatief tot de oprichting van een 'Brabantse Beweging', los van Brabantia Nostra. Een van de initiatiefnemers was J. Bechtold, hoofdredacteur van de NTC in Tilburg. In augustus 1946 verscheen het eerste nummer van het gezinsblad Edele Brabant, een voorzetting van Brabantia Nostra en teven het orgaan van de Brabantse Beweging. Hoofdredacteur was de jonge Hilvarenbeekse onderwijzer Jan Naaijkens. In de redactie zaten ook de Tilburgers Piet Mutsaers, die apotheker was, P. van der Velden, pastoor van de Fatima-parochie te Tilburg, de dichter Anton Eijkens, P. Lemmens, geschiedenisleraar aan het Sint Odulphuslyceum en Koos Neesen, die bij uitgeverij Bergmans werkte. In 1950 hield het blad op te bestaan en er werd nog een poging gedaan om Brabantia Nostra weer te laten verschijnen. Er zouden nog twaalf nummers verschijnen. In 1952 is het nieuwe tijdschrift Brabantia ontstaan, voortgekomen uit Brabantia Nostra en het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te 's-Hertogenbosch. Dit tijdschrift, dat jarenlang bij Drukkerij Bergmans werd gedrukt, bestaat nog steeds.
Dr. J.L.G. van Oudheusden, Brabantia Nostra een gewestelijke beweging voor fierheid en 'schoner' leven 1935-1951, Tilburg, 1990.


Ronald Peeters


Brabantia Nostra eerste nummer. Omslag getekend door Luc van Hoek.

 

Omslag september 1950 - Luc van Hoek

 

Kerstnummer 1937 - Luc van Hoek

 

Omslag jaargang 4 (1937) - Luc van Hoek

 

Ed Schilders

Titel in jaargang 2.

 

Omslag jaargang 5, 1939. Tekening van Frans Mandos Tzn.

 

Regionaal Archief Tilburg

Propaganda voor Brabantia Nostra in het vierde lustrumboek van studentenvereniging St. Leonardus (1938). Illustratie van Frans Mandos Tzn.

 

april 2015

Gedurende een korte tijd in 1942 verscheen ook Edele Brabant Mededelingen van Brabantia Nostra, niet te verwarren met het weekblad Edele Brabant. De titel is getekend door Kees Mandos.


Brandon Pers

 

Stichting Brandon Pers


De emeritus-hoogleraar prof. dr. Frans J.H.M. van der Ven (geboren Tilburg, 1907), die als dichter bekend is onder het pseudoniem Frank Valkenier, verzorgde sinds 1971 tot 1989 zo'n 40 bibliofiele dichtbundels op zijn Brandon Pers. Brandon betekent 'strovuurtje'. Hij werd hiermee de meest produktieve uitgever van bibliofiele dichtbundels (en een enkele prozabundel) van Tilburg. Genoemd kunnen worden zijn eigen bundels onder pseudoniem Frank Valkenier: Kruimels van de tafel (1971), Blauwe Vertelsels (1973), Met hartelijke groeten van Frank Valkenier (1973), Vijf sonnetten (1974; vertalingen naar Joachim du Bellay en Pierre de Ronsard), De kerststal uit mijn jeugd (1974), Antieke portretten (1975), Drie maal koper (1976), Vijfentwintig rondelen (1977; vertaling naar Charles d'Orleans), Tussentijds. Fragmenten uit het niets (1977), Zuidse sonnetten (1980), Gedichten (1985), Laatste kwartier (1989) en Veertien sonnetten (z.j.; vertaling naar Joachim du Bellay). 

Bij de Brandon Pers kwam werk uit van L.C. Michels, Vertere seria ludo (1973), Jace van de Ven, Mijn tragische ziekte en dood en Een dagje aan/op/in het water (1990), Tymen Trolsky, Kwatrijnen (1979), Fred La Haye, Gras (1981) en Ierse gedichten (1987) en Jan Naaijkens, De man die niet sterven kon (1991, proza). De overige auteurs die tot het fonds van de Brandon Pers behoren zijn: E. Malavas, Jan Leijten, Carel Swinkels (met vier werken), Govaert van Haarlem, Jeroen van Wilgen, Lidewij Willems, Thomas Anckerstee, Louis Schröder (twee bundels), Leo Boekraad, Jan van Sleeuwen, Cornelis Verhoeven, Paul van den Heuvel, Frans van Dooren en Geert van Beek. Zes boekjes werden in offset herdrukt door het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen te 's-Hertogenbosch, en drie door Boekhandel Gianotten te Tilburg.
In november 1989 heeft Van der Ven de drukpers overgegeven aan grafisch ontwerper Eloy (Looi) Naaijkens. De Brandon Pers was in een stichting ondergebracht, waaruit Frans van der Ven zich als voorzitter in 1989 terugtrok. Het stichtingsbestuur bestaat nu uit Jan Naaijkens (voorzitter), Jace van de Ven (secretaris-penningmeester) en Looi Naaijkens (drukker).
NvhZ van 20-7-1974, 8-12-1977, 15-11-1980, HN van 5-9-1987 en 16-3-1988; De Volkskrant van 28-8-1976 en 11-12-1976.
juli 2001: Lauran Toorians, 'Kleine persen in Tilburg', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, XII (1994), nr. 1, p. 3-6. Hierin o.a. een overzicht van de uitgaven van de Brandon Pers nrs. 1-43 (1971-1993).

december 2001: De bibliofiele Tilburgse drukkerij Brandon Pers bestaat in 2001 dertig jaar en dat wordt gevierd met de verschijning van twee nieuwe bundels (Sporen van een vlieg. Terugblik op dertig jaar Brandon Pers en De Trommelaars van Anna Anuka) èn een tentoonstelling in het Regionaal Historisch Centrum Tilburg. Informatie hierover is te vinden op de website van het RHCT. In het decembernummer (2002, nr. 3) van het tijdschrift 'Tilburg' zal een uitvoerig artikel over de Brandon Pers van de hand van Cees van Raak verschijnen met daarin o.a. een overzicht van de Brandon Pers nrs. 1-51 (1971-2001).
Zie ook artikel in het Brabants Dagblad van 24 november 2001 en een uitgebreid verlag op de website van CUBRA.
december 2014: 50 Sporen van een vlieg. Terugblik op dertig jaar Brandon Pers (Tilburg, Brabandon Pers, 2001; oplage 200. Ex). Deze  selectie van 49 voorafgaande Brandon Pers-uitgaven aangevuld met nieuwe teksten van Frans van Dooren en Michelangelo, Jasper Mikkers, Cees van Raak en Jace van de Ven stond onder eindredactie van Ton Smulders, die ook het bibliografische overzicht verzorgde.

  Ed Schilders & Ronald Peeters (de bestandsnamen bevatten het volgnummer)

 

 

2018

 

 

Bibliografie Brandonpers 1-49 door Ton Smulders

 

Bredevoort, Lodewijk van den (13 juni 2015)

 

Familie Van Tilborg

 

Lodewijk van den Bredevoort is de schrijversnaam van Jo van Tilborg. Hij werd geboren op 27 maart 1934 in Tilburg. Tuberculose verhinderde dat hij de ULO afmaakte, en hij ging werken als leerling in de zetterij van de Nieuwe Tilburgsche Courant. Als zetter werkte hij vervolgens bij Drukkerij Gianotten, Dagblad De Stem, Drukkerij Bergmans, weer Nieuwe Tilburgse Courant, en Drukkerij De Hilverbode. Vervolgens bij De Stem als machinezetter en het Nieuwsblad van het Zuiden als voorman zetterij.

Pas na zijn pensioen zette Van Tilborg zijn levensverhaal op papier, en wel in zijn moedertaal, het Tilburgs dialect. Het succes van deel 1, Kosset den  brèùne eigeluk wel trekken?, over zijn jeugd (2006) leidde tot publicatie van een tweede deel in 2007 over zijn jongelingsjaren na de oorlog. Beide boeken kenmerken zich als scherp geobserveerde, soms pijnlijke herinneringen, maar altijd door hun oprechtheid en humor.

Jo van Tilborg / Lodewijk van den Bredevoort overleed op 13 september 2011.

 

Ed Schilders

 

In Memoriam Jo van Tilborg
Afgelopen zaterdag is hij gecremeerd: de Tilburgse dialectschrijver Jo van Tilborg. Hij overleed onverwachts tijdens een vakantie in Ierland. Hij is 77 jaar geworden.

Jo van Tilborg is zijn echte naam. Ik zeg dat omdat je makkelijk zou kunnen denken dat het zijn schrijversnaam is – zoals Jan Horsten zijn Tilburgse arbeidersroman ‘De Vier Winden’ in 1952 publiceerde onder het pseudoniem J. van Tilburg. Jo deed het anders. Als schrijver noemde hij zich Lodewijk van den Bredevoort. Ik vroeg hem ooit hoe hij aan die schuilnaam was gekomen. Dat was heel eenvoudig: uit het telefoonboek. Onder die naam publiceerde hij in 2006 zijn boek met jeugdherinneringen: ‘Kosset d’n brèùne eigelek wel trèkke?’ Paul Spapens schreef daarover in het Brabants Dagblad indertijd enthousiast, en voor Jo was het succes van het boek aanleiding om ook het vervolg te publiceren over zijn jongelingsjaren na de oorlog.

Beide boeken zijn sinds kort beschikbaar op website CuBra, want Jo wilde met zijn herinneringen liefst heel Tilburg een plezier doen. En dat doet hij, ook na afgelopen zaterdag. De twee boeken vormen samen het beste egodocument over het leven in een doorsnee Tilburgs gezin tussen 1934 en 1960 – een groot gezin uit de Lange Nieuwstraat waar Onzelieveheer en Jan Steen om voorrang vochten. Ze zijn oprecht geschreven, onomwonden, met een onderkoelde humor, waarin we, zeker als het om het katholicisme gaat, enig cynisme mogen vaststellen. Zoals in het hoofdstuk waarin de jonge Jo zijn opa gaat begraven op een strenge winterse dag: ‘De misdienèèrs moese meej blôote haande de misbelle laote rinkele. De pestoor ha handschoenen aon, die jungskes nie.’

Jo van Tilborg schreef over zulke dingen eerlijk en zonder rancune. Zijn leven was geweest zoals het was, en hij kon erom lachen met een heel beminnelijke glimlach. Het is het leven van tienduizenden Tilburgers. Toen de fabrikanten en de pastoors nog de dienst uitmaakten en uiteindelijk wild om zich heen begonnen te slaan om de leegloop van kerk en fabriek tegen te gaan. Het heeft niet geholpen, en Lodewijk is daar nooit rouwig om geweest.

Maar het mooist in zijn boeken is toch wel de onderkoelde humor. Hij laat ons nu zachtjes lachen om de harde werkelijkheid van toen. Als hij als kind bij zijn zuinige vader protesteert tegen het magere broodbeleg: ‘Gij moest ’s un kiep maoke, die halve aajer kan leggen.’ Of als hij moet meelopen in de Heilig Hartstoet: ‘meej op onze kop un sôort lampekap’. Zijn herinnering aan het landskampioenschap van Willem II, toen alle spelers beloond werden met ‘un kamgaore pak en un nuuw fiets’.

In zijn arbeidzame leven was Jo van Tilborg onder andere zetter en corrector in de drukkerijen van de Nieuwe Tilburgse Courant en het Brabants Dagblad. Die eerstgenoemde krant komt ook voor in zijn prille jeugd als het wc-papier van de eenvoudige Tilburger: ‘de gatservetjes, stukskes kraant, in nette vierkantjes geknipt. Ge mocht er ôk nie te royaol mee omspringen. Wij waren per slot van zaoke mar geabonneerd op ééne kraant en die waar toen nog nie zô dik, as naa.’

Ed Schilders / Brabants Dagblad-Tilburg Plus, 2011

Bredevoort, Lodewijk van den (= Jo van Tilborg) - Kosset den breune eigeluk wel trekken? l

Bredevoort, Lodewijk van den (= Jo van Tilborg) - Kosset den breune eigeluk wel trekken? 2

  Lodewijk van den Bredevoort leest voor uit Kosset den brèùne eigeluk wel trekken? Bron: Audio-opnamen van Brabants, kwartaaluitgave over Brabantse taal, nrs. 24, 29, 30, 32. Audio-opnamen: Cor Swanenberg.

- Naachtmis

- Voeballe

- Kinderarbeid

- Poepdoos


Breedveld, Walter


 Regionaal Archief Tilburg.


Petrus Martinus Franciscus ('Piet') van den Bogaert, op 25 juli 1901 te 's-Hertogenbosch geboren, heeft sinds 1935 eigenlijk Walter Breedveld geheten, een pseudoniem dat hij toen voor zijn eerste literair produkt Een schip vergaat gebruikte in het tijdschrift Roeping. Hij publiceerde echter al vanaf 1931 onder het pseudoniem Reinier de Muntel in De Katholieke Illustratie, maar met Een schip vergaat, dat in Heusden speelt, en waarvan hij twee jaar later een kleine roman maakte, debuteerde Piet van den Bogaert als een van de bekendste en productiefste Brabantse romanschrijvers. 
Na de handelsavondschool en een bedrijfsopleiding bij Vroom & Dreesmann, werkte hij tot zijn pensionering bij dit warenhuis, laatstelijk in Tilburg als personeelschef. Nadien had hij een rubriek over met name Brabantse en Limburgse kunstenaars in De Gelderlander. Hij was gehuwd met H.A.C. de Kort en had negen kinderen.

Van zijn omvangrijke oeuvre, waarvan ook enkele boeken zijn vertaald in het Duits en het Pools, noemen we de romans: De avond van Rogier de Kortenaer (Amsterdam, Urbi et Orbi, 1937), Gerda Göppertz (Amsterdam, Urbi et Orbi, 1939), Gerda Castel Göppertz (Amsterdam, Urbi et Orbi, 1940), Een schip vergaat (Amsterdam, Urbi et Orbi, 1941), Het leeuwerikslied ('s-Gravenhage, Thijmfonds, 1942, vermoedelijk in verband met bepaalde rechten onder het pseudoniem Alex Waardkamp uitgebracht). Daarna volgt er een periode van veel essays in allerlei tijdschriften en almanakken. De jaren vijftig betekenen de grote doorbraak voor Walter Breedveld, met De verworpene (Amsterdam, Hofboekerij, 1952), De Kieviten ('s-Gravenhage, Thijmfonds, 1952), Het gouden kruis (Thijmfonds, 1953), Hexspoor (Utrecht, De Fontein, 1953; vertaald in Duits en Pools), Sandra (Utrecht, De Fontein, 1955; vertaald in Duits), Hall en Hefferley (Utrecht, De Fontein, 1955; vertaald in Duits), Omzwervingen door het eidetische rijk (Utrecht, De Fontein, 1956-1957), Meneer Severijnen (Utrecht, De Fontein, 1956; vertaald in Duits), Bededikt Ivo (Utrecht, De Fontein, 1957), De witte zwaluw ('s-Gravenhage, Nijgh & Ditmar, 1960), Heinrich Apfel - Johan Apfel ('s-Gravenhage, Nijgh & Ditmar, 1961), Het stille eiland ('s-Gravenhage, Thijmfonds, 1957) De familie Swagerman ('s-Gravenhage, Thijmfonds, 1962), Er is geen weg terug ('s-Gravenhage, Thijmfonds, 1963), De schaduw van de populieren (Roosendaal, De Koepel, 1963), De open stad (Utrecht, De Fontein, 1963), Meerwijk (Utrecht, De Fontein, 1964; roman van een Brabants geslacht), Seger Baas (Utrecht, De Fontein, 1965; over de industrialisering van 's-Hertogenbosch), Atiman, de negerdokter bij het Tangayikameer (Nijmegen, B. Gottmer, 1966; bedoeld als documentaire ten behoeve van de Witte Paters), De bekroning (Utrecht, De Fontein, 1966), De drie florijnen (Utrecht, De Fontein, 1967), Dit bontgekleurde land (Utrecht, De Fontein, 1968), Café-restaurant 'Het verloren paard' (Utrecht, De Fontein, 1969), In den Soeten Botterbabbel (Utrecht, De Fontein, 1970), De majorette van Eereberg (Utrecht, De Fontein, 1971) en De Meiers (Utrecht, de Fontein, 1972).

De romans De Kieviten, Heinrich Apfel - Johan Apfel en Seger Baas spelen in en rond 's-Hertogenbosch, waar Van den Bogaert zijn jeugd doorbracht. In Sandra speelt Hedel een rol, in De open stad Engelen, in Het gouden kruis Bokhoven, in Meerwijk St. Michielsgestel en De avond van Rogier de Kortenaer speelt in de Taalstraat 145 in Vught. Zijn roman Hexspoor werd in Polen, door bemiddeling van de Pax Christi-beweging, onder de titel Na drodze milosci (Op de weg der liefde) uitgebracht.
Onder het pseudoniem Han Serro schreef hij in 1959 het kinderboek De stratosfant ('s-Hertogenbosch, Malmberg) en onder het pseudoniem Walter Breedveld publiceerde hij in 1939 het boekje Bokhoven en de vereering van de H. Cornelius, paus en martelaar (Utrecht, Urbi et Orbi). In diverse bundels en tijdschriften verschenen er verhalen van zijn hand, bijvoorbeeld in 1940 in Zonnewijzer, almanak voor het katholieke gezin het verhaal De heks van Bokhoven, in de Almanak 1949 van O.L. Vrouw van het H. Hart Missiehuis te Tilburg het verhaal Leonie Valstar, in elf afleveringen van het maandblad Franciscus van Sales Stemmen van 1956 het verhaal De zonen van de boswachter, en voor de bundel Land en volk van Brabant (redactie Antoon Coolen, 1950) het verhaal Garde d'honneur, dat zich in Bokhoven en omstreken afspeelt. 
In 1954 werd hij onderscheiden met de literaire prijs van de Groot-Kempische Cultuurdagen te Hilvarenbeek. Van zijn geboortestad ontving hij de Jeroen Boschpenning. Piet van den Bogaert woonde sinds 1946 in de Tuinstraat 72, vanaf 1952 in de Tuinstraat 61 en ten slotte vanaf 1973 in de Gen. Winkelmanstraat 239. De meeste boeken heeft hij dus in Tilburg geschreven. Hij overleed te Tilburg op 18 december 1977 en is aldaar begraven op het kerkhof van 't Heike aan de Bredaseweg. Zijn schrijversarchief is ondergebracht bij het Stadsarchief van 's-Hertogenbosch.
Dr. H. Kapteijns, 'Letteren in Noord-Brabant. Een eeuwoverzicht', in: Het Nieuwe Brabant, III, 's-Hertogenbosch, 1955, p. 258; NTC van 22-1-1960, NvhZ van 19-12-1977; Willem van Toorn (red.), Querido's letterkundige reisgids van Nederland, Amsterdam, 1982, p. 529, 552, 554, 560 en 563 (door Carel Swinkels); Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p., 232; Olga van der Valk, Zoekplan auteur Walter Breedveld ps. van P.M.F. van den Bogaert, scriptie Bibliotheek- en Dokumentatie-akademie te Tilburg, 1985; Mededeling mevr. Pauline van der Valk-van den Bogaert 15-10-1991.
juli 2001: Jef van Kempen, 'De taal van de lezer. Walter Breedveld, schrijver van het Brabantse volksboek', in: BD van 21-7-2001.

  Ronald Peeters & Ed Schilders

      

 

 

 

 

 

 

 

Bijdrage aan De Engelbewaarder, jaargang 58.

 

Het graf van Walter Breedveld op begraafplaats Binnenstad Tilburg. Foto: Peter IJsenbrant

Breedveld, Walter - De open stad

Breedveld, Walter - Hexspoor, Sandra, De Kieviten

Breedveld, Walter - Meerwijk

Breedveld, Walter - novelle uit Zonneboek 1949 -De moeder en de moordenaar

Breedveld, Walter - novelle uit Zonneboek 1950 - Het hoogste goed

Knipselmap

Bibliografie WorldCat

 

Bresser, Hilde de

Bron: website Omroep Brabant

 

Hilde de Bresser is in 1960 geboren te Bladel, maar woont sinds 1980 in Tilburg. Zij studeerde aan het Mollerinstituut Frans en Nederlands en is thans journalist bij Stadsnieuws. Zij schreef veel korte verhalen. In 1990 werd haar eerste bundel met veertien korte verhalen gepubliceerd bij uitgeverij de Arbeiderspers in Amsterdam, onder de titel Vreemde gasten. Het verhaal Zomervorst werd in hetzelfde jaar in het blad Avenue geplaatst.
HN van (?) april 1990; De Tijd van 1-6-1990; De Volkskrant van 22-6-1990.
juni 2001: Cees van Raak, 'Cultureel lexicon Tilburg', in: Tilburg Magazine, april 1999, p. 16-17: woonde in Tilburg tot 1998 (thans in Vught) en werkte als free-lance journaliste en corrector en sinds 1992 presentator bij Omroep Brabant. Schreef voorts roman De Tandem (Amsterdam, De Arbeiderspers, 1993), de verhalenbundel Dochters, die blijven (Amsterdam, De Arbeiderspers, 1995), een hoorspel voor de NCRV. HN van 1-5-1993 en Brabants Dagblad van 17-8-1995. Jace van de Ven, 'De Tandem van Hilde de Bresser, een bizar verhaal goed verteld', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, XII (1994), nr. 1, p. 26.

Bressers, Charles
 

 Regionaal Archief Tilburg & Ronald Peeters.


Charles Johan Joseph Marie Bressers werd op 5 april 1917 te Tilburg geboren. Hij studeerde aan de Katholieke Economische Hogeschool te Tilburg. Charles Bressers publiceerde gedichten in de tijdschriften Roeping en Brabantia Nostra. Hij was redacteur van Viking. Tilburgs Studenten Weekblad. In 1941 verscheen bij Henri Bergmans in Tilburg de bundel Voor regenachtig weer (oplage 500 exemplaren), waarin hij gedichten uit zijn studententijd had verzameld. Hieruit is het gedicht 'ongesneuveld':
 

Ongesneuveld

Ik vind mezelf zo interessant
als heel het lot van Nederland
en meer. Daarom draag ik geen geweer;
ik eis m'n eer incognito als heer.


In 1949 vertrok hij naar 's-Gravenhage. In zijn Haagse periode schreef hij onder meer scenario's voor films. Onder andere heeft hij destijds het scenario geschreven voor een film over de Centrale Werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen te Tilburg. In 1952 publiceerde hij met G. (Han) Hoekstra het 'winteravondboek' Mistletoe. Charles Bresser overleed op 16 maart 1963 te 's-Gravenhage. 

P.C. Boeren, Van Maas tot Schelde, Nijmegen, 1944, p. 16 en 73; dr. H. Kapteijns, 'Letteren in Noord-Brabant. Een eeuwoverzicht', in: Het Nieuwe Brabant, III, 's-Hertogenbosch, 1955, p.275; M.C.X.M. Bressers en W. de Bakker, Het Geslacht Bressers, Tilburg, 1988, p. 378; N.B. M.C.X.M. Bressers (1907-1975) is een broer van Charles Bessers. M. Bressers was getrouwd met B.W. de Pont, een zuster van mr. J.H. de Pont, die het stichtingskapitaal fourneerde voor het in 1992 te openen De Pont Museum te Tilburg.
juni 2001: Charles Bressers schreef het scenario voor de film 'Harmonie van een gemeenschap', een promotiefilm van de gemeente Tilburg uit 1955, van de cineast Otto von Neijenhoff, voor wie hij meermalen filmscenario's schreef. Deze film is aanwezig in het Regionaal Historisch Centrum Tilburg.

Bressers, Janus


 Regionaal Archief Tilburg.


Adrianus Hubertus ('Janus') Bressers werd op 5 januari 1835 te Tilburg geboren als zoon van Cornelis Adrianus Bressers en Barbara Maria van Put. Zijn vader was omstreeks 1822 kruidenier en fabrikant van bogen en pijlen, kaarsen, was en honing 'In den Bijenkorf', waar thans restaurant 'De Gouden Zwaan' zit (het in de vorige eeuw na brand gebouwde pand Monumentstraat 6). De genealogie van het geslacht Bressers meldt dat Adrianus, volgens de familie-overlevering althans, nog gewiegd is door de latere koning Willem II, toen die eens in de winkel achter de Heikese kerk kwam afrekenen en moeder geld moest teruggeven. Tijdens het bijeenzoeken van het wisselgeld ontfermde de Prins van Oranje zich over de kleine.

Na aanvankelijk op het seminarie in Hoogstraten (B.) gezeten te hebben (1853), ging hij aan de universiteit van Leuven geneeskunde studeren. Daar kwam hij in contact met baron Bethune, de 'bezieler der neo-gothiek in België'. Bethune ontdekte zijn tekentalent en nam hem mee naar Gent. Hier werd Bressers een van de grondleggers van de St. Lucasschool en een verdienstelijk liturgisch kerkschilder met een streng-gothische inslag. Hij schreef De kerken der Middeleeuwen en haer symbolismus. Daarnaast was hij auteur van enkele toneelstukken; De dronkaerd, een zogenaamd anti-alcoholisch treurspel (samen met August van Assche), en de blijspelen Pierrot le Wallon, of Daags na vastenavond (1863) en Les jeunes Tyroliennes (1863). 
Zijn zoon Jozef Bressers, op 5 juni 1869 te Gent geboren, was als missionaris van de Jezuïtenorde in 1903 naar India vertrokken, waar hij het Indiaas staatsburgerschap kreeg. Hij was ook kunstenaar en een bekend kruidkundige. Hij schreef de Flora van Chota Nagpoer, die op kosten van de Indiase regering werd uitgegeven. Jozef Bressers is op 10 juli 1953 te Mandar (India) overleden. Zijn vader Janus Bressers overleed op 19 juli 1898 te Gent.
Lectuur-repertorium, 1952, p. 292; Willem van Toorn (red.), Querido's letterkundige reisgids van Nederland, Amsterdam, 1982, p. 561 (door Carel Swinkels); M.C.X.M. Bressers en W. de Bakker, Het Geslacht Bressers, Tilburg, 1988, p. 358-368 (met portret); GAT, Burgerlijke Stand, geboorteregister 1835.

 

Brock, Adriaan (18 mei 2016)

 

Adriaan C. Brock werd op 26 augustus 1775 geboren te Sint- Oedenrode als zoon van Cornelius Brock. Adriaan heeft “door prijselijke nieuwschierigheid aangezet”, zoals hij zelf schrijft, het oud-archief van St. Oedenrode helemaal bestudeerd en er in 1815 ‘de lotgevallen der vrijheid daaruit afschreef, welk handschrift nadien nog tweemaal door hem is herzien’ (aldus rijksarchivaris J.P.W.A. Smit in de inleiding op de inventaris van het oud-archief van Sint-Oedenrode door mr. A.R.M. Mommers in 1928). Brock was koster van de St. Martinuskerk in Sint-Oedenrode. Hij stierf aldaar op 7 mei 1834.
Rond 1825 vervaardigde hij een handschrift onder de titel ‘De Stad en Meyery van ’s Hertogenbosch of derzelver Beschryving. Tweede Afdeeling bevattende eene Geographische Historische en Chronologische Beschouwing van de Steden, Dorpen, Vlekken, Heerlykheden, Gehuchten en voornaamste Buurtschappen der Meiery met een Naamlijst der Groote en Geleerde mannen, en Kunstenaars, met de Wapenen en Naamen van eenigen der oud Adelyke Geslachten, welke bestaan hebben’. Dit handschrift werd bewaard door het voormalige Streekarchivariaat ‘Langs Aa en Dommel’ te Veghel (thans in het Brabants Historisch Informatie Centrum te ’s-Hertogenbosch).

Brock besteedt ook uitvoerig aandacht aan de geschiedenis van Tilburg en Goirle (p. 279-383 met bijlagen). Daarbij heeft hij twee tekeningen gemaakt, van de Markt en het kasteel. Beide tekeningen heeft hij gekopieerd naar oudere gravures, resp. 1740 en ca. 1695. Ook zit er een kaart van de heerlijkheid Tilburg en Goirle in, duidelijk geïnspireerd op de kaart van Henrik Verhees uit 1790, en de wapenschilden van de opeenvolgende heren van Tilburg en Goirle.

Historische beschrijving van de Meierij. Handschrift vervaardigd in de jaren rond 1825 door A.C. Brock (Veghel, Streekarchivariaat ‘Langs Aa en Dommel’, 1978). Met dank aan Jan. A.M. van Eijck voor de transcriptie van het deel over Tilburg en Goirle, mei 2016.

Ronald Peeters

 

 

 

 

Hoofdstuk Tilburg en Goirle uit Historische beschrijving van de Meierij.

 

Piet Brock (27 april 2015)

 

Piet Brock werd in 1929 geboren in Goirle. Hij brak zijn seminarieopleiding af en leidde daarna een werkzaam leven in zowel het onderwijs als bedrijfsleven. In eigen beheer publiceerde hij een vijftal boekjes met gedichten en herinneringen, zowel in het dialect als de standaardtaal. Onderweg (1994); Geel zand (1994); Vertellen tot tien (1995); Vuurstintjes ketsen (1996); De Nuuwe Klèìne Brabantse Kattechismus (1996).

 

Ed Schilders

 

Piet Brock, De nuuwe kleine brabantse kattechismus

Piet Brock, Geel zand

Piet Brock, Vertellen tot tien

Piet Brock, Vuurstintjes ketsen

Piet Brock, Onderweg


Brokx, Gerrit


 Regionaal Archief Tilburg.


Mr. Gerrit Brokx (geboren Oosterhout, 1933) was van 1966-1978 lid van Provinciale Staten van Noord-Brabant, van 1970-1978 lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant, en van 1977-1988 staatssecretaris van Volkshuisvesting. Op 19 april 1988 werd hij benoemd tot burgemeester van Tilburg. Kort daarna publiceerde hij het boek Naschrift van een getuige (Amsterdam, Balans, 1988), waarin hij zich verdedigt tegen de aanvallen die hij gedurende de voorgaande anderhalf jaar te verduren heeft gehad als gevolg van de enquêtecommissie Bouwsubsidies, waardoor hij als staatssecretaris ten val werd gebracht.
Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 237; HN van 30-5-1988 en 3-6-1988.
juli 2001: Mr. Gerrit Brokx werd in 1997 als burgemeester opgevolgd door Johan Stekelenburg.
januari 2002, persbericht: Gerrit Brokx overleed op 11 januari 2002. Hij was van 1988 tot 1997 burgemeester van Tilburg en heeft in die periode met grote daadkracht, inzet en betrokkenheid leiding gegeven aan het stadsbestuur. Met zijn heengaan verliest Tilburg een markante persoon.Burgemeester Brokx heeft vorm gegeven aan de verdere transformatie van Tilburg Textielstad naar Tilburg Moderne Industriestad. Met deze gemeenschappelijke noemer wist hij de stad bekendheid te geven en bedrijfsleven en burgers te mobiliseren. Op zijn initiatief en dankzij zijn inspanningen is de Concertzaal gebouwd. Burgemeester Brokx heeft ook een belangrijke rol gespeeld bij de aanwijzing van Tilburg als stedelijk knooppunt in de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening en was bestuurlijk mededrager van het Tilburgs Model. Als waardering kreeg burgemeester Brokx kreeg bij zijn afscheid van de gemeenteraad op 13 juni 1997 de gouden legpenning van de gemeente Tilburg. 
 

Brooklyn Bridge Bulletin (22 juli 2015)

 

Dit door Ed Schilders in eigen beheer uitgegeven 'fanzine'  besloeg per aflevering 4 tot 12 pagina's, geheel gevuld met berichten over de geschiedenis en de actualiteiten met betrekking tot de brug over de East River tussen de New Yorkse stadsdelen Brooklyn en Manhattan.

Van het Engelstalige Brooklyn Bridge Bulletin (BBB) verschenen tot en met 1984 twintig afleveringen onder redactie van Ed Schilders (tekst, Tilburg), Piet Schreuders (vormgeving, Amsterdam), Josh Pachter (English editor, Bahrein), en Amy Davis (staff photographer, New York).

In feite was het BBB een 'spin off' van twee artikelen die Ed Schilders in 1977 publiceerde in het door Piet Schreuders geredigeerde tijdschrift Furore. Het eerste over de dramatische geschiedenis van de bouw van de BB, het tweede over de BB in de Amerikaanse literatuur.

 

 

De twee artikelen werden gebundeld in Brooklyn Bridge, waarin de tekst aangevuld is met een portfolio van Piet Schreuders en een inleiding van Thomas Bonn.

 

Rechts: omslagontwerp door Piet Schreuders

 

BBB telde circa 250 abonnees. In 1980 werd Schilders door het gemeentebestuur van Brooklyn onderscheiden met een 'Citation', het ereburgerschap.

In 1983 verscheen de speciale uitgave ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Brooklyn Bridge.

 

 

Ronald Peeters


Brouns, P.N.


In 1896 werd de letterkundige Peter Nicolaas Brouns redacteur van de Tilburgsche Courant. Brouns, geboren op 28 april 1861 in het Limburgse Stein, had zich op 30 juni 1896 vanuit Cuijck/St.Agatha in Tilburg gevestigd. Lang is hij hier niet werkzaam geweest; hij vertrok op 5 januari 1900 naar Utrecht.
Drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van Puijenbroek, 'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III/IV, 1979-1980, p. 153; GAT, Bevolkingsregister 1890/1900, deel 19 fol. 216.

Brouwer, dr. P.C. de


 Fontys Hogescholen, Tilburg. Dr. P.C. de Brouwer door Jan van Delft.

 

Heemkundekring Goropius Becanus, Hilvarenbeek. De drie gebroers De Brouwer: Harry, Piet, en Cornelis.


Petrus Cornelis ('Piet') de Brouwer werd op 17 oktober 1874 te Hilvarenbeek geboren. Hij ging in 1887 naar het internaat De Ruwenberg te St. Michielsgestel, werd in 1892 novice (frater Respicius) bij de Fraters van Tilburg, en is op 18 december 1897 tot priester gewijd. Hij werd toen pater M. Respicius de Brouwer. Tussen 1892 en 1939 heeft hij in Tilburg gewoond en gewerkt. Hij werd in 1900 rector van het in 1899 opgerichte R.K. Gymnasium te Tilburg, waaruit in 1917 het Sint Odulphuslyceum is voortgekomen. Hij bleef daar leraar klassieke talen tot zijn pensionering in 1939. Hij heeft ook bijgedragen aan de verhuizing van de R.K. Leergangen van Den Bosch naar Tilburg (1913) en de oprichting van de Handelshogeschool in 1927.
In 1927 richtte hij te Tilburg het literaire tijdschrift Wij op, dat slechts een jaar bleef bestaan. Van 1922-1939 was hij censor van de R.K. Openbare Leeszaal te Tilburg. De Brouwer was verbonden aan het Brabantse Studentengilde (opgericht 1926) en aan het tijdschrift Brabantia Nostra (opgericht 1935), dat wil zeggen Brabant aan ons.
De Brouwer promoveerde in 1911 te Utrecht cum laude tot doctor in de klassieke talen op de dissertatie De Romanorum indole e litteris cognoscenda (Groningen, 1911). Andere boeken van hem zijn: Mijn redelijk schoon geloof (1912) en De Grieksche en Latijnsche Syntaxis, linguistisch, historisch en psychologisch belicht (1935). In de serie 'Letterkundige Bibliotheek voor Katholieken, bezorgd door de leeraren van het R.K. Gymnasium te Tilburg' (Drukkerij Jean Smits & Zonen) schreef hij enkele deeltjes: Vondel I. Lierdichten (nr. 1, 1904), Vondel II. Batavische gebroeders (nr. 8, 1905), Vondel III. Heerlijckheit der Kercke. Boek I (nr. 19, 1907), Maerlant. Uit der naturen Bloeme (nr. 4, 1904), Broere. Beschouwing der geschiedenis (nr. 11, 1906), Broere. Over zijn leven en werken (nr. 12, 1906) en Die sproke van Beatrijs (nr. 14, 1906).

Hij publiceerde ook vele artikelen in tijdschriften, zoals Wij, Roeping, Brabantia Nostra, Edele Brabant en de Tilburgse studentenbladen De Dijk en Viking. Bij gelegenheid van zijn 50-jarig priesterfeest in 1947, werden artikelen van hem gebundeld uitgegeven in De Brabantse Ziel (Tilburg, Henri Bergmans). 
In 1939 verhuisde hij naar zijn geboorteplaats Hilvarenbeek, waar hij in 1947 het boek De geschiedenis van Hilvarenbeek tot 1813 schreef. Hij bleef er tot kort voor zijn dood wonen. De Brouwer overleed op 19 november 1961 te Tilburg. In Hilvarenbeek werd een monument voor hem opgericht.
Bas Aarts, Van achter de schermen, Nijmegen, 1988 (doctoraalscriptie; GAT, Bibliotheek, cat. nr. 6513), ; Bas Aarts, 'Dr. P.C. de Brouwer en Tilburg', in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 7, nr. 1, 1989, p. 11-17; Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 238-239.

Ronald Peeters

 

In memoriam Hendrik Moller door P.C. de Brouwer

 

juni 2015

In 1999 werd ter gelegenheid van het eeuwfeest van het Sint-Odulphuslyceum D'n Doctor leest bloem uitgegeven. Met 'D'n Doctor' is uiteraard P.C. de Brouwer bedoeld en de bloemlezing bestaat uit fragmenten uit het werk van de Griekse filosoof Plato, die door De Brouwer, lange tijd rector van het lyceum en ook docent klassieke talen, werden opgenomen in zijn leerboeken voor het gymnasium. J. Rietveld, eveneens oud-docent Latijn en Grieks van het Odulphuslyceum, koos de fragmenten en vertaalde ze. 

 

WorldCat

Bas Aarts over P.C. de Brouwer in Tilburg Tijdschrift.


Begin pagina

Inhoud De Paap van gramschap

CuBra Home


Baantjer, A.C.
Baars, Boek- en muziekhandel J.A. van
Baart, J.A.
Baeten, Ton
Bananenijs
Bannenberg, Mgr. G.P.J.

Bechtold, Jan
Bedenkelijk kijkende grondeekhoorn, De

Beek, Pierre van

Beer, Ad de

Beer, Karel de

Beer, Leo de

Beer, Nico de

Beers, Piet van

Beets, Nicolaas
Begraafplaats Bredaseweg

Begraafplaatsen en boekornamenten

Berck, Henk, Boeken van klei
Bergman, Chris
Bergmans, Drukkerij/Boekhandel
Berkvens, H.
Berys van Oerle, Janneke
Beurden, Jan van

Beversluis, Martin

Bibliotheken
Bijvoet-Mutsaers, Drukkerij
Bloemkrans, Letterkundig tijdschrift
Blöte, dr. J.F.D.
Boekbanden, Bijzondere boekomslagen

Boekbanden, 'Koninklijke'
Boekenbezit in Tilburg, particulier
Boekhandels, Tilburgse
Boelaars CSsR, dr. Henri

Boelaars M.S.C., p. dr. Jan
Boelaars, Zus

Boer, fr. Andreas van den
Boeren, dr. P.C.

Bogaers, Paul C.
Bogaers jr., Pierre
Bogaert, Paul

Bomans, Godfried

Bon, Pieter

Bottermans, Joseph

Boomaars CssR, C.

Boxtel, H. van
Brabant en Brabantia
Brabantia Nostra. Edele

Brandon Pers
Bredevoort, Lodewijk van den

Breedveld, Walter
Bresser, Hilde de
Bressers, Charles
Bressers, Janus
Brock, Adriaan

Brock, Piet

Brokx, Gerrit
Brooklyn Bridge Bulletin

Brouns, P.N.
Brouwer, dr. P.C. de


Begin pagina

Inhoud De Paap van gramschap

CuBra Home