|
|
Ronald Peeters & Ed Schilders
Johannes van Aaken - Russell Artus
16 augustus 2015 J.B.S. zijn de initialen van Jouke Broer Schuil (Franeker, 20 maart 1875 – Zandvoort, 24 oktober 1960), een kinderboekenschrijver. Zijn bekendste werken zijn De Katjangs en De AFC'ers. Ed Schilders
Volledige tekst en alle afbeeldingen
Drs. H. Mandos,
'Een 16e eeuws Tilburgs registertje met spreekwoorden', in: Taxandria
1976, Nieuwe reeks XLVIII, p. 283-291; GAT, Oud-adminstratief
archief, inventarisnummer 738, fol. 19v.
America, Tom (2 oktober 2015)
Ronald Peeters. Foto: Jan Stads
Tom America werd in 1948 geboren in Heerlen. In 1970 ging hij in Tilburg studeren aan de ‘kunstacademie’ van de Katholieke Leergangen. In die tijd was hij betrokken bij het studententijdschrift van het Mollerinstituut, Stulp waarvoor hij omslagen ontwierp en tekende. Na zijn studie koos hij echter voor een muzikale carrière. Zijn eerste band was Sammie America’s Gasphetti (1 langspeelplaat en meerdere singles). De tweede, en laatste, band heette MAM (1981-1995) waarmee hij vier lp’s en 2 cd’s maakte. In de loop van de jaren ’90 ging America zich steeds meer toeleggen op het componeren met computergestuurde ‘samples’. Daarbij nam hij gesproken taal op, die hij toonzet en via de computer op een elektrische piano afspeelt terwijl het orkest live de muziek speelt. In 2000 verscheen de cd ‘De winter? De winter!’ met zulke ‘spraakcomposities’ in het Tilburgs dialect, uitgevoerd door America en aNDERE ANDERe, en met een inleidende tekst van Ed Schilders. Een heruitgave daarvan verscheen in 2009 bij uitgeverij De Harmonie. In 1997 maakte America de cd ‘tjielp tjielp’ met muzikale bewerkingen van gedichten van Jan Hanlo. Het lied ‘De mus’ van deze cd was in dat jaar de tune van het televisieprogramma van Kees van Kooten en Wim de Bie. America is medebedenker van educatieve kunstprogramma's en was initiator van het Stadsdebat van Forum Kunst en Cultuur Tilburg. Hij componeerde muzikale odes voor steden als Amsterdam, Brussel, Oostende/Dover en Siena. Met Rob Moonen maakte hij projecten over Tempelhof (Berlijn) (2004), Wenen/Boedapest en Aix-en-Provence. In 2008 was hij met onder anderen Moonen organisator van NOORD, een muziektheaterstuk over het multiculturele Tilburg-Noord. America ontving de Ad Vinkenprijs (1999) en de Jan Naaijkenspenning (2005). In 2005 werd hij geportretteerd in een documentaire van Frank van Osch. Componeren en uitvoeren op basis van gedichten vormt een belangrijk onderdeel van America's werk. Daarbij werkte hij samen met onder anderen de dichters Ingmar Heytze en Tonnus Oosterhoff. De meest recente (oktober 2015) ‘spraakcompositie’ van America is het gedicht ‘Licht van mijn leven’, voorgedragen door Remco Campert zelf en gefilmd door Leonard Retel Helmrich. Tilburgse tijdmachine; Cees van Raak, Cultureel Lexicon Tilburg 1945-2008. Ed Schilders
YouTube De herderkes laage bij naachte; VPRO tv, De Plantage. YouTube De mus YouTube Aa, Ee, IJ
Ansems, Tony (2 augustus 2015)
Tilburger Ton (Tony) Ansems werd geboren in de buurt van het Pieter Postplein. Hij emigreerde halverwege de jaren '50 naar het stadje Neenah, Wisconsin, de Verenigde Staten. Naast zijn werk als expert in verzekeringen bleef Ansems ook muzikaal actief. Aan zijn muzikale liefhebberij (als zanger en gitarist) voegde hij een speciale dimensie toe als tekstschrijver: op eigen en klassieke Amerikaanse melodieën schreef hij teksten in het Tilburgs dialect over typisch Tilburgsche onderwerpen als Peerke Donders, het Wilhelminapark, en de Hasseltse kapel. De cd's daarvan bereikten ook het Tilburgs publiek, onder andere via website CuBra.
Olliede jullie de julliejen ok?
Meer over en audio van Tony Ansems
Er zijn ook nog andere brochures bekend. Pater Servatius van Enschedé Cap. schreef in 1907 Janus, de Wonderdokter. Antialkoholies Kluchtspel, uitgegeven door Antoon Bergmans te Tilburg, en in 1915 De weerwraak der kabouters (Beverwijk, Vink), een anti-alcoholisch blijspel in drie bedrijven met muziek en zang van H.M. van 't Kruys. Dit boek is vermoedelijk later herdrukt als De wraak der kabouters (Alkmaar, Vink, z.j.; 5de druk). W. Bergmans drukte in de serie Bestrijding van drankmisbruik in 1898 en 1899 twee redevoeringen van respectievelijk pastoor dr. Van Zinnicq Bergmann en van Th. Moussault. Het waren uitgaven van de St. Paulus-Vereeniging tot bestrijding van drankmisbruik, die volgens haar reglement deze boekjes gratis beschikbaar moest stellen. Boek- en handelsdrukkerij H. Gianotten heeft vele anti-alcoholische werkjes gepubliceerd, bijvoorbeeld de redevoering van pater L. van Aken over Drankbestrijding en vakorganisatie (1906), een lezing van de eerwaarde heer adviseur van de Tilburgse Drankbestrijdersvereniging over Samenwerking der R.K. Tilburgsche Drankbestrijders (1907) en Jac. van Drieburgen Het alcoholisme en zijn gevolgen voor het huisgezin (1909).
Zeer curieus is het boekje van frater M. Caecilius Dieks, de
hoofdonderwijzer van de St. Denis-school te Tilburg, onder de titel
Drie kinderrampen. Een woord tot allen die belang stellen in de
opvoeding onzer kinderen (1907). Dit boekje werd door de
propagandisten van het Tilburgsch Kruisverbond verspreid en ging over de
kwalijke gebreken die gij, volgens de auteur, wilt gij uwe kinderen
verstandig opvoeden - niet krachtig genoeg kunt tegengaan, n.l. het
snoepen, het rooken en het gebruik van alcohol-houdende dranken. En
de cijfers uit die tijd liegen er niet om:
En over snoepen schrijft de frater:
Fr.
Caecilius (Hermanus Martinus) Dieks (Deventer 1868 - Tilburg 1926)
schreef ook nog drie andere boekjes over dit onderwerp, namelijk:
Koning Alcohol. Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school
(Tilburg, Drukkerij RKJW, 1905), Onze gezondheid (en wat haar het
meest benadeelt). Leesboek voor de middelklassen der R.K. scholen
(Tilburg, Drukkerij RKJW, 1906) en De drankbestrijding in en door de
school. Leesboek voor de hoogste klassen der volksschool (Nijmegen,
Malmberg, z.j., 1906). Ook publiceerde hij anti-alcoholische artikelen
in
De
Engelbewaarder (1903-1906). De Tilburgse romanschrijver
Jos Panhuijsen
schreef over fr. Caecilianus Dieks in zijn boek De pornograaf
('s-Gravenhage, 1961). 21 april 2015: Zie: Ton Kox, ‘‘Koning Alcohol’. De strijd van een Tilburgse frater tegen alcoholmisbruik rond 1900’, in: Tilburg. Tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 32, 2014, nr. 3, p. 68-72.
Regionaal Archief Tilburg & Ronald Peeters
Fraters van Tilburg
Frater Caecilius Dieks (links); rechts: uit Koning Alcohol
Koning Alcohol beleefde zeven drukken tussen 1905 en 1913: Dieks, C. H. M. (1905). Koning Alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school. Tilburg: Stoomdrukkerij van het R.K. Jongensweeshuis. Dieks, C. H. M. (1905). Koning Alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school. Tilburg: Stoomdrukkerij van het R.K. Jongensweeshuis. Dieks, C. H. M., & Gerrits, P. (1905). Koning Alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school. Tilburg: Stoomdrukkerij van het R.K. Jongensweeshuis. Dieks, C. H. M. (1909). Koning Alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school. Tilburg: Stoomdrukkerij van het R.K. Jongensweeshuis. Dieks, C. H. M. (1909). Koning Alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school. Tilburg [etc.: Stoomdrukkerij van het R.K. Jongensweeshuis [etc.. Dieks, C. H. M. (1909). Koning Alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. school. Tilburg: Stoomdrukkerij van het R.K. Jongensweeshuis. Dieks, C. H. M. (1913). Koning alcohol: Leesboek voor de hoogste klassen der R.K. School. Amsterdam: Bekker. (3 augustus 2015) Anti-alcoholische werken van Servatius van Enschedé, uitgegeven bij Bergmans in Tilburg: Een van beide wegen, oorspronkelijk, antialkoholies drama in 4 bedrijven; 1906. Janus, de wonderdokter; oorspronkelik, antialkoholies kluchtspel in 2 bedrijven; 1907. De kapucijn Theobald Mathew, of, De wraak der twee broeders; oorspronkelijk, antialkoholies, histories treurspel; 1908. De bevende hand; antialkoholies drama in 2 bedrijven; 1908. Bartholomeus Mattheus Zebedeus Pimpelenberg; oorspronkelik, antialkoholies blijspel in 2 bedrijven; 1909. ’T sprekend portret van ome Toon; oorspronkelik, antialkoholies blijspel in 3 bedrijven; 1909. De wraak der kabouters; oorspronkelik antialkoholies blijspel met muziek en zang in 3 bedrijven voor jongensbonden; met muziek en zang van M.H. van ’t Kruys (muziek) en J. van der Horst (tekstdichter); 1910. Servatius van Enschedé was de kloosternaam (kapucijnen) van Bernardus Arnoldus Franciscus Harperink. Hij schreef tientallen toneelstukken voor de jeugd.
Bron: Boekenschouw 1908.
Ton Kox - Over anti-alcoholische Literatuur (Tilburg Tijdschrift)
|
juni 2001: Antiquariaat Taxandria heeft van 1976
tot en met 1996 bestaan. Dit Tilburgse antiquariaat van mevr. M.J.A.Th.
Peeters-van Berkel was gespecialiseerd in topografische kaarten, prenten
en boeken over Noord-Brabant. De naam Taxandria verwijst naar de
vroegere gouw waartoe ook Noord-Brabant behoorde.
De refter. Foto: Joos op 't Hoog
Ronald Peeters & Ed Schilders
18 mei 2016 Kort na de bevrijding van Tilburg (27 oktober 1944) leeft de handel in tweedehands boeken opvallend op. Dit hangt waarschijnlijk samen met het gebrek aan vertier, terwijl liefhebbers van boeken niet meer gehinderd worden door de censuurmaatregelen van de Duitse bezetter. In het weekblad Groot Tilburg verschijnen in de periode tot de nationale bevrijding regelmatig advertenties van antiquariaten. De namen doen vermoeden dat het kleine ondernemingen betreft. Hoe lang ze bestaan hebben, is niet duidelijk, maar de advertenties getuigen wel van optimisme en creativiteit.
Delpher
Regionaal Archief Tilburg
Links:
Augustinus Wichmans (1596-1661) in 1651. Rechts: De oude
parochiekerk aan de Markt op een aquarel van Jan de Beijer uit 1742. Het complete dagboek van Arleboutius uit Taxandria, 1908.
Regionaal Archief Tilburg
Antonius Henricus Arnoldus ('Antoine') Arts werd op 20 april 1845 te Arnhem geboren als zoon van Chrétien Antoine Arts en Bernardine Coman. Na in zijn geboorteplaats de functie te hebben bekleed van kassier bij een grote bankinstelling, meldde hij zich in 1867 aan bij het Pauselijk Zouavencomité te Brussel. Vanwege zijn grote talenkennis kreeg hij de leiding over een groep van 120 vrijwilligers. Van de 108 officieren die in het Pauselijk leger slag leverden tegen de Garibaldisten, waren er acht uit Nederland afkomstig, waaronder Arts. In mei 1868 werd hij bevorderd tot tweede luitenant. Na de val van Rome in september 1870, keerde hij naar Nederland terug. Hij werd door paus Pius IX begiftigd met het zilveren Metana-kruis en de gouden medaille Bene Merenti.
Aanvankelijk werkte hij in 's-Hertogenbosch op een handelskantoor.
Daarna begon zijn journalistieke loopbaan. In 1877 werd hij
hoofdredacteur van De Kruisvaan, het wekelijks orgaan van de Zouavenbond
St. Bonifacius. Deze krant werd aanvankelijk gedrukt door N. Luijten in
Tilburg, de drukker van de
Tilburgsche Courant. In 1878 richtte Arts een eigen
drukkerij op in de Poststraat. Hij verhuisde naar de Nieuwendijk (de
tegenwoordige Bisschop Zwijsenstraat) en begon met ingang van 1 januari
1879 met het drukken en uitgeven van De Kruisvaan (vermoedelijk tot 1882
verschenen).
Katholieke Illustratie, jrg. 38, 1904, p. 134;
Br. Christofoor, Uit het epos der 3000 Nederlandse zouaven,
Nijmegen, 1947, m.n. p. 246-247; drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van
Puijenbroek, 'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III-IV,
1979-1980, p. 155-180 en 206; Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 47;
Ronald Peeters, De straten van Tilburg, Tilburg, 1987, p. 6 en
190-191.
Persmuseum Amsterdam
Bron: Delpher
Regionaal Archief Tilburg (links) & Ronald Peeters. Foto: Henri Berssenbrugge.
Dr. Antonius Christianus Bernardus ('Antoon') Arts werd geboren op 7 januari 1873 te Arnhem als zoon van Antoine Arts. Hij studeerde te Rolduc, aan het Bisschoppelijk College te Roermond en vervolgens rechten te Amsterdam. Hij promoveerde in 1907.
Tijdens zijn studie publiceerde hij vanaf 1892 artikelen onder het
pseudoniem van Flaneur en Aemstel in de Nieuwe
Tilburgsche Courant van zijn vader. In 1901 werd hij
hoofdredacteur en later directeur van die krant. Van 1911 tot 1919 was
hij ook eigenaar van de in 1844 opgerichte Nieuwe Twentsche en
Almelosche Courant. Toen deze krant in 1919 overging in het
Overijsselsch Dagblad, werd Arts er hoofdredacteur van. Vanuit zijn
achtereenvolgende woonplaatsen Amsterdam, Zwolle, Ginneken, Rueil bij
Parijs, Wassenaar en wederom Amsterdam, bleef hij artikelen schrijven.
In 1937 werden door de N.V. Nieuwe Tilburgsche Courant te Tilburg de
artikelen van dr. Antoon Arts uitgegeven onder de titel Van blad tot
boek. Deze bundel werd ingeleid door prof. mr. W. Pompe en de
bekende priester Wouter Lutkie. Lutkie, die een vorm van Italiaans
fascisme in Nederland voorstond, publiceerde ook in de krant van Arts.
Voor de tijdschriften Aristo, dat onder redactie van Lutkie
stond, en het fascistische maandschrift Oisterwijk schreef Antoon
Arts enkele artikelen. In 1951 keerde Arts weer als hoofdredacteur bij
de NTC terug. Hij bleef dit tot zijn dood in 1955. R.K. 'Wie is dat ?', Leiden, z.j. (ca. 1925), p. 9-10; drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van Puijenbroek, 'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III/IV, 1979-1980, p. 169-184 en 207-208; Encycl. van Noord-Brabant, deel 1, 1985, p. 47. Bron: Delpher
Ronald Peeters
Ed Schilders
De katholieke pers (1903) - Voordracht van A. Arts, uitgegeven door de Nieuwe Tilbusche Courant.
Archief Erven Pierre van Beek
Nieuwe Tilburgsche Courant, 11 oktober 1955, voorpagina.
Antoon Arts - In memoriam N. Daamen
Regionaal Archief Tilburg
Henri Koenraad ('Harrie') Arts werd op 8 juni 1885 te Tilburg geboren. In 1908 werd hij redacteur van de Nieuwe Tilburgsche Courant, de krant van zijn vader. Hij was enige tijd hoofdredacteur en mede-directeur van deze krant. Harrie Arts overleed op 1 oktober 1942 te Wassenaar.
Drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van Puijenbroek,
'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III/IV, 1979-1980, p.
170-174; Encycl. van Noord-Brabant, deel 1, 1985, p. 47.
Regionaal Archief Tilburg
Leo Johannes Josephus Arts werd geboren te Tilburg op 17 augustus 1883.
Hij was de zoon van Antoine Arts. Hij studeerde aan het Bisschoppelijk
College te Roermond en bracht anderhalf jaar in het buitenland door om
daar het dagbladvak te leren. In 1901 trad hij op 18-jarige leeftijd als
adjunct-directeur in dienst bij de
Nieuwe Tilburgsche Courant, de krant van zijn vader. Na diens
dood werd hij in 1926 samen met zijn broers mede-directeur van de
Nieuwe Tilburgsche Courant. Persoonlijkheden in het koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld, Amsterdam, 1938, p. 54; NTC van 22-12-1960, 29-12-1960 en 13-8-1963; Encycl. van Noord-Brabant, 1, 1985, p. 48; drs. W.J. Pouwelse en dr. F.J.M. van Puijenbroek, 'Kranten in Tilburg', in: De Lindeboom, III/IV, 1979-1980, p. 169 en 174.
Artus, Russell (juni 2001)
WorldCat Een zweem van onvolmaaktheid – Amsterdam, Augustus, 2004. Zonder wijzers - roman, Amsterdam, Meulenhoff, 1995 & 2000. Een onbeschreven dag en andere verhalen, Amsterdam, Meulenhoff, 1996. Onpersoonlijkheid – Roman, Amsterdam, Meulenhoff, 1999. Unperson – vertaald door Sylke Hachmeister, München, Luchterhand, 2002. Heerlijk weer – Bloemlezing. Amsterdam, Meulenhoff, 1995. Brabant In: Maatstaf, Amsterdam, De Arbeiderspers, 1996.
Aaken, Johannes van
Anti-alcoholische literatuur |