DOSSIERS WTT
INHOUD W T T
CUBRA HOME

Het Woordenboek van de Tilburgse Taal wordt mede mogelijk gemaakt door

Bijlage

Varken - vèèrke - vèèreke - culinair - specialiteiten na de varkensslacht

Samengesteld door Harry van Boxtel en Ed Schilders - 2012-11-08

 

Terug naar lemma:

► steek

► smòdderpötje

► zuutekrèp

► hènnekegemof

► vurstuk

► hunnepetrie

 

Zie ook:

► Dossier erwtensoep - snert

► Dossier kaajkes

► Dossier zult

► Dossier vlees in varkensblaas

► Lemma balkenbraaj

► Lemma vèèrekeskòp

Lemma pestoorstuk


► steek

zelfstandig naamwoord

steek

De wonde die veroorzaakt wordt door de slager als hij het varken de doodsteek toebrengt - dat deel van het varken dat als lekkernij gold

Cees Robben -  Robben en rooms; Tilburg 1981 - Daags daarna werd het varken afgekapt. De grote stukken gingen de kuip in en het klein goed ging terzijde voor de bloedworst, de zult, de kaoikes en de balkenbrij. De hersens en ‘de steek’ werden het eerst gegeten... dat was het ‘smodderpötje’. Daar kon onze pa zich te goed aan doen... dan glommen z'n kien en z’n wangen van al dat kösselijk vet.’

 

► smòdderpötje

verkleind zelfstandig naamwoord

gerecht dat bereid wordt van het eerste 'slachtafval' bij de varkensslacht - volksgerecht voor fijnproevers

Cees Robben -  Robben en rooms; Tilburg 1981 - Daags daarna werd het varken afgekapt. De grote stukken gingen de kuip in en het klein goed ging terzijde voor de bloedworst, de zult, de kaoikes en de balkenbrij. De hersens en ‘de steek’ werden het eerst gegeten... dat was het ‘smodderpötje’. Daar kon onze pa zich te goed aan doen... dan glommen z'n kien en z’n wangen van al dat kösselijk vet.’

 

► zuutekrèp

zelfstandig naamwoord

D'16 "zuutekrep noemde men vroeger het bloederige vleesch rondom de steekwonde bij het varkens slachten"

D'l6 "zuutekrep - hij is nor z'n zuutekrep (naar zijn liefje) "

WTT 2012 - Het bloed heeft mogelijk een zoete smaak aan het vlees gegeven. Door de aanwezigheid van bloed in het weefsel kon het vlees van ‘de steek’ niet geconserveerd worden, en moest het kort na de slacht verorberd worden.En Daamen zat er ook beslist niet naast toen hij in1916 in zijn schrift optekende dat ‘zuutekrep’ ook gebruikt werd voor ‘liefje’.

 

► hènnekegemof

zelfstandig naamwoord

gerecht, gemaakt van het eerste 'slachtafval' na de varkensslacht

Bernard van Dam - Lever, longen en hart gingen in een emmer en werden direct aan de zorgen van de huisvrouw overgegeven. De ingewanden, hier algemeen genoemd ‘het hennekegemof’.

WTT 2012 - Van Dam voegt eraan toe: ‘Wie van onze dialect-specialisten verklaart mij de afkomst van dat woord?’ - Bernard van Dam, Oud-brabants dorpsleven, wonen en werken op het Brabantse platteland; Eindhoven 1972.

 

► vurstuk

zelfstandig naamwoord

bijzonder smakelijk deel van het geslachte varken

Jan Naaijkens - ‘Vurstuk zn. voorstuk. De voorham van een geslacht varken. Het behoort tot de beste delen. Er zijn twee vurstukke, aangezien er twee hammen zijn.’ Jan Naaijkens - Dè’s Biks - 1992

 

► hunnepetrie

zelfstandig naamwoord

gerecht voor fijnproevers van de vroegste delen bij de varkensslacht

Jef Paijmans - Herinneringen - Ome Herman en tante Bertha mestten elk jaar een varken en wij namen dan als het geslacht werd, een helft over. In het late najaar maakte moeder dan zult en balkenbrij, smolt het vet tot ‘kaaikes’ en vader kreeg ‘hunnepetrie’. Dat waren de hersenen van het pas geslachte varken. Het werd gebraden in een ijzeren pannetje