Verhalen
in het Brabants
Den
Biest
Als
ik m'n Brabants weer eens een beetje op wil halen, dan ga ik
naar m'ne vriend Den Biest. Hij huist aan de rand van de hei,
een eindje buiten 't dorp in een soort hut, gebouwd door zijn
overgrootvader toen die uit Biest hier kwam wonen, van afval en
oude stenen, met als mortel leem vermengd met koeienmest. Die
specie moet wel mirakels goed zijn, anders had dat kot er na
meer dan honderd jaar, niet meer gestaan. 't Was overgegaan van
vader op zoon, net als de bijnaam Den Biest. Er waren hele
nesten kinderen in grootgebracht, maar deze Biest was nooit
getrouwd geweest.
Hij
ziet me over het veld van heel ver aankomen en als ik de klink
licht roept ie al:
'Haa
mister, komde nog 's buurte. Tis lang geleeje, da'k oe gezien
heb. Ik za 's vlug 'n borreltje inschenken.'
Dat
is de verwelkomingsceremonie. Dan behoor ik op mijn beurt te
zeggen:
'Tis
toch zeker gin ejge brouwsel Biest? Want daor kunde blind van
worre, heb ik in de kraant geleze.'
Ook
dat hoort bij die ceremonie.
Dan
lacht ie zo dat ge 't vuil in de rimpels van z'n gezicht kunt
zien.
'Neje
mister, 't is goei spul. Ik heb van ons grutvadder geleerd hoe
ge 't moet brouwe, en hij van zen grutvadder en die heet 't van
de Russe ujt de tejd van Napoleon. As ge 'r blind van zut worre,
dan waar ik al van m'n irste kemunnie aaf blind gewist.'
't
Kot heeft één vertrek. In het midden staat alleen een gammele
tafel met twee kreupele Oirschotse stoelen. De hoeken zijn goed
benut. In den ene is 'n bedstee, in de tweede zijn spijkers in
de muur geslagen, daar hangt de garderobe van den Biest, in den
derde is de kitchenette, de pomp met de gootsteen en 'n smerig
tafeltje waarop 'n beroet petroleumtoestel staat mee wat oude
pannen, enkele borden met scherven eraf, beschadigde bierglazen
en borrels, waarschijnlijk afdankertjes van De Gouden Leeuw uit
't dorp. In den overgebleven hoek is 'n open schouw. Er liggen
zomer en winter 'n paar houtblokken te gloeien. Daar zit Den
Biest meestal bij op een krukje, met zijn blote voeten in de
warme as, omdat hij op zijn oude dag reumatiek in zijn benen
heeft gekregen. Daarom lijkt het net of hij grijze sokken
draagt.
Er
zijn maar twee deuren in. De voordeur zullen we maar zeggen, en
'n klein deurtje naar de geitenstal. Er staat allang geen geit
meer, want daar bewaart den Biest de gedroogde appeltjes waarvan
hij jenever stookt. Achter het woninkje, het 'huiske' met het
hartje in de deur. Verder nog een zanderig aardappelveldje en 'n
kleine boomgaard van kreupele, half wilde appelbomen en wat
lijsterbesstruiken. Daar gebruikt hij de bessen van bij het
jeneverstoken, omdat de kwalsters een bijzondere smaak geven aan
de drank beweert hij. Dat is den Biest zijn home en zijn castle.
'Ik
zal 's gauw 'n borreltje inschenke.'
Het
glaasje wordt een beetje onder de pomp uitgespoeld en vol
gegoten met een drankje dat de kleur van pis heeft en ook zo
smaakt vind ik. Maar och, het werkt ontsmettend. 't Spul is
minstens negentig procent, want het lijkt een gat in je darmen
te branden en je hebt later nog dagenlang last van maagzuur.
Als
je hem aan 't vertellen wilt krijgen moet je beginnen over 't
smokkelen van Belgische boter in de jaren dertig. Dan beginnen
z'n oogskes te glimmen.
'Da
ware nog 's tije. Soms mokte ik wel twee riksdolders in iine
naacht.'
'Hoe
zaat 't ok wir mee diejen hond Biest?'O, mee onze Pollie! Daor
ha ik de kemmiezen schojn mee vernukt. Den bekker ujt Gojl ha
bej men tien kilo boter besteld. Da waar te veul om te voet over
te brenge. Deurum ha ik z'n vrachtfiets gelind, zowiin mee
veurop 'n brojdmaand mee'ne deksel. 'r Ging irst 'n dikke laog
strooi in en toen onze Pollie en zow fietste ik richting Poppel.
Veur de grens keerde ik om. Op den trugweg ging ik over 't
weggeske waor ik wies da diejen dag de kemmiezen zon staon. Ik
wier netuurluk ongehouwe.
'Wat
vervoer jij in die mand, kerel?'
'
'n Mollenvangerke. In Poppel gekocht, heren.'
Ze
kiiken me ongelujvig aon. Wa wiese die Hollaandse kakkemmiezen
van 'n mollenvangerke.'
'Wat
is een mollenvangerke?'
'Kek
mar 'ns, heren.'
Nauw
was onze Pollie goed sjagrijnig om dattie in die maand moes en
zow gauw ze den deksel oplichtte schojt ie mee 'ne grauw op d'r
haand aaf. Van schrik liete ze den deksel opevalle, hup onze
Pollie d'r ujt en weg.
'Potverdomme!'
riep ik, 'na kan ik wir hillemaol terug nor Poppel fietse om 'm
op te haole.'
Ze
vertrouwden 't nie en ze moesen, naa 't gin kwaod mir kon, toch
nog 's efkes kejke watter nog meer in 't strooi zaat. Netuurlik
hillemaol niks netuurlik!
Net
over de grens zaat onze Kees in de strujke te wochte mee onze
Pollie en de zak mee pekskes boter.
De
zak in de maand onder 't strooi, 't hundje 'r bij en terug nor
Gojl. Nao 'n half uurke stond ik wir bij de kemmiezen.
'Ik
heb 'm al.'
Ze
lichtte v'rzichtig mee 'n splitje den deksel op mar onze Pollie
di zow lillik da ze 'm gauw wir dicht liete vallen. Ze tiikende
'n bonneke en ik kon onbezujrgd deurfietse nor Gojl.'
'En
hoe zaat da as ge'r mee 'n gruupke 'r opuijt trokt Biest?'
'Da
was plezieriger. Aaltij snaachs. 'n Fleske in de kontzak. 't
Kelderveerekske liep veurop as v'rkenner. Da klejn, taai menneke
kon zow mirakels hard ujt de voete. 't Liik wel of ie tien
pojtjes ha, net as 'n kelderveereke, deurrom noemde we hum zow.
Die liep dan mee 'ne pukkel 'n veftig meter veuruijt. As ie
aongeroepe wier rendenie de haai op. De kemmiezen 'r aachter aon.
En wij ware geworschuwd. Pas as ze begosse te schiete liet ie
z'n ejge vatte. Ze ware dan gloeiend kwaod omdattie alliin
maastappeltjes in z'n pukkel ha.
'Waarom
zijt gij gevlucht kerel?'
'Zie
je here, zow in 't donker, ik docht da gullie smokkeleers waart.
Die lojpe d'r hier snaachs dikkels rond en die zen nie te
v'rtrouwe.'
Ze
begrepe netuurluk wel desse besodemieterd wieren. Intusse waren
wij 'm gesmeerd mee de boter.
't
Kelderveerekske hebbe ze laoter dojd geschote. Dè hebbe wij op
'n afstaantje gezien. Hij stond al mee z'n haanden omhojg toen
'r iine kemmies aachter 'm ging staon en 'm dojd schojt. De
smirlap. Mar door heurde dan laoter v'rdomme nojt niks m'r van.
Jao,
'r ware vujlikke bij. Op 'ne keer verschene 'r twee in 't
winkeltje van Mieke Rejne.
'Vrouwke,'
zinne ze, 'wij hebben er hier onze diensttijd opzitten. Morgen
vertrekken wij naar huis. Zoude gij ons astublieft niet wat
Belgische boter wille verkopen. Wij zijn maar arme kommiezen die
van 'n klein loontje rond moeten zien te komen. Wij zouden graag
voor moeder de vrouw 'n pakje van die goedkope, lekkere boter
mee willen nemen.'
Mieke
zi niks mar bliif ze strak aonkejke.
'Gij
kunt ons vertrouwen vrouwtje. Wij zullen jou niet arresteren.
Wees maar gerust.'
'Blejf
hier mar wochte.' zi Mieke en ze ging nor aachter. Efkes laoter
kwaam ze terug mee twee pekskes netjes in 'n stuk auwe kraant
v'rpakt. Ze trokken ze ujt d'r haand.
'Zo,
nou hebben we jou. Vertel maar eens vlug waar gij de rest
verstopt hebt.'
't
Zen m'n twee liste pekskes.' zi Mieke.
'Lieg
niet mens. Waar heb gij de rest verborgen? En van wie heb gij ze
gekocht. Vlug, of gij zult ons leren kennen.' En ze kreeg een
klap in d'r gezicht.
Daor
gaaf Mieke niks om. Toen d're vent nog leevde kriig ze zow
dikkels klappe.
'Ik
kende jullie al here, veur ge binne kwaamt. Mok de pekskes mar
's ope.' zi ze.
Wè
zaat 'r in? Gin gesmokkelde boter, mar gewone Hollaandse
kunstboter van Jurgens. Mieke hasse deur gehad.
'ne
Keer da ik weer 'ns bij 'm zat te buurten en hij voor de
zoveelste keer de zelfde verhaaltjes had verteld, zei ik:
'Ge
kunt goed 't hooghollaands van die kemmieze nao praote Biest.
Waor hedde da geleerd?'
Hij
keek me 'n beetje schouw aan.
'In
de gevangenis van Scheveningen.'
'Hedde
dan toch nog ojt gezete veur smokkelen?'
'Jao
drie keer. Den irste keer iin maond, de twidde keer twee maonde,
den derde keer drie maonde.'
'Dus
die kemmieze waren toch nie allemol eve stom?'
'Och
we hebbe ze 't vak geleerd, zulle we mar zegge.'
'Ze
konnen oe naa wel wir 's vatte mee oewe ejge gestokte zjenever
as ze zon kome zuke.'
'Ze
zejn al wel 's gewist, mar ze konnen niks vejne. Ze zuke alliin
op plotse waor wa v'rborge zow kunne zejn. As ge 't nie
v'rbeergt, vejnen ze 't dus nie. Kek mar, daor stao m'ne
veurraod.'
Hij
wees in den hoek waar z'n kleren hingen. Daar stonden open en
bloot, drie van die vijfliterblikken die schilders altijd
gebruiken, met 't etiket Terpetine.
Toen
snapte ik pas waarom zijn jenever een bijzondere smaak had.
|