Verhalen in het Brabants

Schots en Schiif

Ik heb ze nog goed gekend, den Schotse en den Schiive. Niemand wies hoe oud ze waren. Ons vader mende da ze al deuir 't durp rondscharrelde toen hij nog 'ne schooljonge was.

Ze hiette eigenlijk Sjos en Sjef, daor hadde ze in 't durp Schots en Schiif van gemokt. Sjos kiik schejl en ha 'n krom biin, Sjef 'ne horrelvoet mee 'ne dikke zool onder z'ne schoen.

De miste meensen kende ze nie aanders dan den Schotse en den Schiive.

Ge zaacht ze aaltij saomen, schommelend van links nor rechts, zelfs as ze nuchter ware. As ze 'ne borrel ophadde, schommelde ze nog veul erger, soms botste ze zow hard tege elkaar, det'r iine op de grond viel.

'Dedju,' sakkerde den Schotse dan, 'Kek waor ge lopt.'

Hij kriig dan steevaast als antwoord: 'Lopte gij waor ge kekt.'

Ze wonde in 't gesticht bij de nunnekes. 't Was 'r nie slejcht. Ze zagen 'r aaltij proper ujt, wel zaten hier en daor lappen in d'r broek en in d'r jaske. 't Ete was ok goed, mar as ze tegen etenstejd bij 'ne boer kwamen binnenvallen dan klaogde ze, da bij de nunnekes 't stukske spek aaltij zow klejn waar, da ze 't nie konde veine op d'r bord en da ze eerpelafgietsel as soep kregen. In de hoop natuurluk te meuge blejve mee ete.

Ze lejfde host zonder zurg. Ze hadde 'r mar iine en die was: hoe komen we vandaog aon 'ne borrel.

Zondags was da gemakkelik. Ze zate bij de nonnen van den eerme. Da wil zegge de gemeente betaolde 't kosgeld. Mar er was beschreve da Moeder Overste ze elke week 'ne stujver traktement moes geve. Moederoverste wies, da 'ne borrel 'ne stujver kostte. Deurom gaaf ze ze ieder Zondag vijf cent, mee de bodschap: 'Een cent in het kerkezakse doen warre.'

Zow docht ze te veurkome dasse jenever konden kojpen omda ze dan iinne cent te kort kwamen. Mar ja, as ge zonne klejne zwarte cent tusse dujm en vinger het, en ge stikt oew haand in 't collektezekske en ge trekt ze 'r wir vlug ujt dan zie gin meens da dieje cent nog tusse dujm en vinger zit.

Nao de liste mis gingen ze rejcht nor 't kafeeke, zeker van den irste borrel. Mistal kwamen 'r nog wel enkele bij, want 'r ware aaltij wel boerejonges die 'r plezier in hadde om ze 'n bietje zat te voejeren, want dan begonne ze tegen elkaar te steggelen.

'Gij bent 'ne v'rdomde vrouwegek.'

'Nee gij! Gij loert aaltij nor de bejne van zuster Agatha as ze krom stao.'

'Sjoke wa hedde toch 'n schojn kuntje.'

Da ware heikele punte in hun vriendschap.

Moeder Overste had den Schotse 'ns betrapt dattie veurovergeboge naor de bejne van zuster Agatha stond te kejke toen die aon 't dwejle was. Ze was zow kwaod geworre dasse'm opgeslote ha in 't mangelhok en 'm kommandeerde honderd keer 't akte van berouw te bidden.

Da mee Sjoke was zow gekomen.

't Gewone tejdverdrejf Zaoterdagsmiddags van die twee was naor 't kerkplein te gaon. Daor stonde drie herehuizen. Van den notaris, van den dokter en van den burgemister. De boojen waren dan mee opgebonde rokke de ruite aon 't doen en daor ginge ze dan nor d’re blojte biinne kejke.

De Schiive was op 'ne keer aachter 't trepke gaon staon waorop Sjoke mee d'r opgesjorde rokke stond. Hij kiik 'r 's onder en zi: 'Sjoke, wa hedde toch 'n schon kuntje.'

Sjoke ha d'reige half omgekeerd en 'm d'n emer met vujl waoter pats over z'ne kop gezet.

Wanneer ze ruzie hadden din ze 'lkaar daor mee peste.

'Vrouwegek.'

'Sjoke, wa hedde toch 'n schon kuntje.'

As ze 'n paor borrels op koste van de boerejonges in 't cafeeke gedronken hadden, krejge ze mistal nog iine ekstra van den baos. Saome diille! Daor dronke ze dan om de burt van.

'Hee , v'rdomde zujper, nie zon grojte slokke.'

'Gij bent zelver 'ne zujper. Gij drinkt vergulziger.'

'Gij moet nie denke dagge 't miste moogt hebbe omda ge 'ne bult het.'

'Ik heb ginne bult mins.'

'Nauw nog nie, mar as ge nog zonne grojte slok nimt, houw ik oe mee 'ne buljartkeu over oewe kop. Dan hedde'r wel iine.'

Dan laachte die boerejonges d'r ejge slap.

Deur de week hadde ze enkele adresse waor wa te versieren waar. Bij Betje van den veldwachter bevorbild. Betje zaat 'r goed bij omda ze van d're man 'n weduwepesjoentje ha. Ze kwaam niks te kort, alliin geheuge. Ze hield giine hond of kat, mar 'n gejtje, waor ze hiil gek mee was. Den Schotse en den Schiive ginge dikkels nor Betje toe. Ze bliive wa buurte en veur ze wegginge vroege ze of ze Betjes schojn gejtje 's mogge zien. Betje was mar wa fier dasse belangstelling hadde veur d'r Mieke. As ze zow stonden te kejke zi iin van de twee:

'Ziede nie Betje dagge 'r mee nor den bok moet. Tis hojge tejd.'

Betje d'r ojge waren ok nie zo goed mir. Ze striik mee d'r haand onder de stert van de gejt en dan zi ze: 'Jao, ze is nogal mals.Oggodde dan zal ik 'r mee nor den bok van Bramse moete. As ze mar nie zow trok. As we 'r host zejn is ze hillemaol niemer te houwe. Ik ben zow bang da ze me omtrekt.'

Dan booje de twee deugnieten aon veur heur mee de gejt nor den bok te gaon. Ze kriige vier stujver mee, want den bok van Bramse was 'ne rasbok, die was duur. Ze kwamen natuurlik noojt tot Bramse. Bij den Uiterste Stuiver bonde ze de geit on 't fietserek en gingen de vier stujvers oppruven. As ze nao 'n uurke wir bij Betje kwamen, kiiken ze hiil triest.

'We geleuve nie dettet iets ujtgehold hee Betje. Mieke waar zow springerig.'

Dan begon Betje te jammere:

'Zow mar vier stujver weg. M'n Mieke is ok zo iinkennig. Ik ha ze noojt mee vremde nor den bok moete sturen. Ik ha 't zelf moete doen.'

Den Schiive ha 'ne keer gezee:

'Da ha ok niks ujtgehold Betje. Gij kunt 't ommers nie beter dan 'ne bok.'

Daor was Betje toen hiil kwaod om geworre. Mar nao 'ne dag was d'r kupke wir hiilemaol leeg, en wies ze van ginne bok miir aaf, en nao veertien daoge mojge ze wir mee Mieke op stap.

Sjaantje was ok zon adres. Sjaantje was host blind en ze spierste 'r ok nie in. Elke week moes Doruske van Den Ujterste Stuiver 'n lege fles om komen rujlen veur 'n volle en die zette ze bij de haand, aachter 't Mariabildje op 't kasje.

Sjaantje was gebraand op nuws, omda ze aaltij binne zaat. Als den Schotse begon mee: 'Witte wa we na toch wir geheurd hen Sjaantje?'

Dan monkede Sjaantje: 'Efkes wochte dan schenk ik irst 'ne borrel in en dan gon we 'r 's gezellig bij zitten.'

'r Was dan aaltij wel volges hullie, erges in de buurt, 'n kalf gebore mee vejf of zis pojte, of in 'n vremd laand, 'n kejnd mee twee koppe. 'En 'n Sjojn kiendje da't waar Sjaantje!'

Den Schotse kon 't zow echt vertelle of ie zelf bij 't kraombed gestaon ha.

As de borrels leeg ware lokte iin van de twee Sjoke mee naor 't keuketje.'Wa piept oew pomp toch Sjaantje. Kom 's kejke, dan zulle we 'r iets on te doen.' En dan wier 'r wa grune zejp of spekvet aongesmeerd. Intusse ha nummer twee de fles aachter 't Mariabildje gevat, de borrels wir volgeschonke en de fles trug gezet. Soms lukte da mee iin of aander smoesje wel twee keer.

'n Vaaste bron van inkomste was Siem de smid.

As de twee in de buurt kwamen gingen ze aaltij kejken nor 't beslaon van de peerde. As Siem bujte in de hoefstal 'n perd van de ouw ejzers ha ontdaon gooide hij die in 'n ton neve de deur. Af en toe kwaam 'ne opkojper da ouw ejzer ophaole. Den Schotse hield 't smidje aon de praot, en den Schiive gapte gauw iin of twee ejzers ujt de ton.

'n Paor daoge laoter brochte ze die wir trug.

'We hebbe twee ejzers gevonde Siem.'

Die woog ze op z'n haand en zii dan aaltij:

'Hier kan ik oe nie meer dan iine stujver vur geve.'

En ze ginge wir 'ne borrel saome diile.

't End komt dikkels aanders dan ge gedocht had. Op 'n kouwe rejgedag ware ze saome wir op pad. Nerges konnen ze 'ne borrel los krejge. Betje vond 't vulte koud om mee Mieke nor den bok te gaon, en Sjaantje dii nie open. Ze hadde bij den Uiterste Stuiver geprobeerd om iine borrel op de pof te krejge, mar ze hadde bot gevange omda ze nog veur vier borrels op de lat stonde. Sjaggerejnig liepe ze tege etenstejd ruziejend naor 't gesticht trug.

'V'rdomde vrouwegek. '

'Sjoke wa hedde 'n schojn kuntje.'

'Kejk waor ge lopt.'

'Lopt waor gekekt.' Den Schiive gaaf den Schotse zon dauw dettie viel, en van den berm afrolde, den slojt in. Den Schiive hatt'm 'r onmiddellik wel wiir ujtgetrokke,mar hij was klieder nat.

De volgende mejrge hoestte ie lillik. Den dag d'rop hattie longontsteking.

Drie daoge laoter was ie dojd.

Bij de begroffenis liep de Schiive te schreuwe. De meensen zin: 'Kik daor, den Schiive schreuwt.'

Veurtaon zaat ie hiille daoge in 't mannezaoltje naor bujte te kejke. Moeder Overste was al 'ns mee 'm gaon praote. Hij bliif mar zitte. Op ‘ne middag gaaf 'm 'ne stuiver: 'Hier Sjef ga mar eens een lekker borreltje drinken.'

Hij ging, mar nao vejf minute brocht ie 't geld wir trug. 'Ik lus gin zjenever Moeder.'

Op 'ne mejrge kwaam zuster Agatha tege Moeder Overste zegge da den Schiive nie op wow staon. Moeder Overste ging 's kejke.

'Och Moeder,' zittie. ik ben zow muui. Ik heb vannaacht gin ojg dicht gedaon. Den hiile naacht hee iemand daor bujte staon te roepe.'

'Wat riep ie dan Sjefke?' vroeg Moederoverste.

'Ik kon 't nie zo goet v'rstaon. Soms docht ik dettie Schiive riep.'

Moeder Overste schudde d're kop.

'D’r waar veul wend. ’t Zal 'ne tak van de perenboom gewist zejndie langs de muur kraste. Ik zal 'm door de tuinman laten afzagen.'

'Neeje moeder ik heb 't goe geheurd.'

'Ge hebt wel geslapen Sjefke en ge het gedroomd. Zal ik zuster Agatha 'n glas melk laote brenge mee 'n lekkere boterham?'

Den Schiive schudde triestig van neje.

'Mee kaas? Mee ham? Mee 'n gebakkeneike? Zal ik zuster Agatha zegge da ze 'n eike voor jou klopt? Mee 'ne scheut cognac erin dan?'

'Das goed Moeder Overste.'

Toen zuster Agatha 'n kwartierke laoter kwaam mee 't geklopt eike, laag ie dojd op bed.

Nouw zen ze wiir bij 'lkaar, den Schotse en den Schiive. Aachter in 'n huukske van 't kerkhof. Rechts van de pad. Tegenover den afval hojp. Waor die van den ejrme zen begraove ligge. Waor de gruun ujtgeslaoge houte kruskes schots en schiif tegen 'lkaar hange.