Brabants Licht - Theo Hol - Frente una tienda (4)

 

 

Concha gaat zeker tweemaal daags ter kerke. Haar geloof in de Heilige Maagd van Guadelupe is rotsvast, iets wat trouwens voor ongeveer elke Mexicaan geldt.
Toen de Spanjaarden bezit namen van de Nieuwe Wereld, beseften ze dat - wilden ze de Indianen met succes het christendom opleggen – de figuur van Jezus Christus daar niet zo geschikt voor was. Immers, als onderdeel van hun religieuze rituelen werden door de Azteken dagelijks vele mensen - vaak gevangengenomen tegenstanders – om het leven gebracht. Gewoonlijk werd het hart uit een nog levend lichaam gerukt. Een lijdende Christus aan het kruis paste teveel in de godsdienstbeleving van de onderworpen Indianen en het gevaar was aanwezig dat hun godsdienst daardoor eerder bevestigd dan verworpen zou worden.
Daarom brachten de Spanjaarden Maria in stelling. Ze stuurden het verhaal de wereld in dat ze zou zijn verschenen aan de arme Indiaan Juan Diego. Als plaats van handeling werd een bron uitgekozen die oorspronkelijk toebehoorde aan de Azteekse godin Tonantzin. In de afbeelding die al vrij vroeg in de 16e eeuw van haar werd gemaakt is ze niet meer de blanke moeder Maria zoals we die tot dan toe uit de Europese iconografie kennen, maar duidelijk een mulatta, een nakomelinge van een Spanjaard en een Indiaanse. Het aantal stralen in de krans die haar hele lichaam omspant, de kleur van haar mantel en het aantal sterren verwijzen naar Azteekse symboliek. Zo werd het Christendom in Mexico uiteindelijk een cultus waarin Maria, in de persoon die wij nu kennen als de Maagd van Guadelupe, eigenlijk een prominentere plaats inneemt dan Jezus Christus. Het lijden, een belangrijk element binnen het katholicisme, werd met succes verlegd van Jezus Christus naar Maria. Een meesterzet van de conquistadores: want welk lijden is er immers universeler dan dat van een moeder die haar kind verliest?  Hoewel het zonneklaar is dat het hele verschijningsverhaal door de Spanjaarden is bedacht, twijfelt nagenoeg geen enkele Mexicaan aan de echtheid.  Juan Diego heeft nooit bestaan en toch heeft de Paus geen aanleiding gezien om af te zien van de heiligverklaring van de Indiaan…
Naast een katholieke heilige werd de Maagd van Guadelupe in de loop der eeuwen ook symbool voor de staat Mexico. Vaak wordt zij aangeduid als “Reina de Mexico”, Koningin van Mexico. Tijdens de Mexicaanse Burgeroorlog – begin 20e eeuw – moest het grootgrondbezit het zwaar ontgelden. Aangezien ook de Kerk vertegenwoordiger van dat grootgrondbezit was werden tienduizenden geestelijken vermoord, nonnen verkracht en kerken en kloosters in brand gestoken, vaak door revolutionarios die een afbeelding van de Maagd van Guadelupe als amulet in hun ransel bij zich droegen. De staat Mexico met haar instituties zoals we die nu kennen werd gevestigd in 1917. Hoewel de dagelijkse praktijk anders laat zien is haar grondwet een van de meest antiklerikale in de wereld. Toch is het een wijd verbreide gewoonte de beeltenis van de Maagd van Guadelupe te presenteren met als achtergrond  de Mexicaanse driekleur.