Brabants Licht - Theo Hol - Mexicaans dagboek (1)

De Tilburgse fotograaf Theo Hol verblijft de hele maand september in Mexico. 
Speciaal voor Brabants Licht doet hij vandaar wekelijks verslag in foto’s en dagboeknotities: per dag een foto waar hij zijn verhaal bij doet.

Mexico Stad, woensdag 1 september

Meteen bij het verlaten van de aankomsthal van Benito Juarez, het naar de enige indiaanse president genoemde vliegveld, komt me de geur van tortillas en benzine tegemoet. Een geur die karakteristiek is voor de grote Mexicaanse steden. Ik wil vanavond nog met de slaapbus naar Xalapa, maar voorlopig is vanwege een wegafsluiting ivm de opening van de Mez de la Bandera (Maand van de Vlag) het busstation onbereikbaar. Na een uur geeft de taxicentrale groen licht en kan ik vertrekken. Halverwege verhindert een dwars op de weg geparkeerde politieauto de doorgang. Om de rit voort te kunnen zetten betaal ik 50 pesos. Dit soort van afpersing is in Mexico zodanig tot een instituut geworden dat het zelfs een naam heeft: mordida.  Om middernacht vertrek ik naar Xalapa.

Xalapa, donderdag 2 september

De stad is van onder tot boven behangen met de nationale driekleur. Het gemeentehuis gaat schuil onder een rij gigantische verticaal opgehangen vlaggen, de kleur groen, wit en rood steeds weer repeterend. Vele Mexicanen zijn uitgedost in dezelfde kleuren en voorzien van toeters en bellen en schreeuwen “Viva Mexico”. Dit is nationalisme pur sang en ik begrijp nu pas goed waarom vriend Jan, die inmiddels al weer 20 jaren in Mexico woont, destijds min of meer moest rennen voor zijn leven toen hij nietsvermoedend zijn schoenen met een Mexicaans vlaggetje afveegde.
Xalapa is de hoofdstad van de deelstaat Veracruz en a.s. zondag zijn er verkiezingen voor alle politieke niveaus. Naast de vlaggen hangt de stad daarom vol met verkiezingsaffiches waarbij met name de kandidaat van de PRI (Partido Revolutionario Institutional), Fidel Herrera Beltran, prominent aanwezig is. Hij oogt niet echt sympathiek. Er wordt hardop gefluisterd

dat Fidel  veel meer geld heeft uitgegeven in zijn campagne dan wettelijk is toegestaan. Naar verluidt zou hij zijn gefinancierd door een aantal drugskartels. Waarschijnlijk zal Fidel de verkiezingen winnen. Een onderzoek naar de financieringspraktijken zal er dan vanzelfsprekend niet komen.

Alto Lucero, vrijdag 3 september

Alto Lucero, op anderhalf uur bussen van Xalapa is een oase van rust. Veel inwoners ogen mediterraan, wat ook niet zo verwonderlijk is, aangezien ze afstammen van Franse en Italiaanse huursoldaten die in de jaren zestig van de negentiende eeuw naar Mexico kwamen om het keizerschap van Maximiliaan veilig te stellen. Maximiliaan was een prins uit de Habsburgse dynastie die door de  Mexicaanse monarchisten uit Europa was gehaald om in Mexico tot keizer te worden gekroond. Maximiliaans keizerschap eindigde evenwel anderhalf jaar later voor het vuurpeloton. Zijn vrouw, de Belgische prinses Charlotte, keerde krankzinnig geworden (waarschijnlijk als gevolg van een heimelijk toegediend vergif) terug naar Europa.
‘s Ochtends heb ik Maria de los Angeles geportretteerd. Aanstekelijke glimlach, ondanks haar beugel. De Maagd van Guadelupe is belangrijk, voor alle Mexicanen trouwens. Iedereen heeft haar ikoon in huis. Het is een houvast in het leven en in de dood. Als ik de foto’s op de laptop terugzie ben ik niet tevreden en keer terug voor een nieuwe sessie. Maria bestiert de winkel van haar vader. Ze is juist bezig de vloer te dweilen en ik vergeet haar te vragen haar werkhandschoenen uit te doen. De opnames leveren evenwel een verrassend resultaat op. Ik besluit de foto’s zo te laten.

Alto Lucero, zaterdag 4 september

Slecht geslapen vannacht. Ik besluit tot een vroege ochtendwandeling. De enige directe bus naar Xalapa vertrekt in de ochtendschemering. Spoedig hangen op de hoek bij de veearts de eerste mannen rond. Ze hebben het over de droogte die al drie maanden lang alsmaar aanhoudt. De oogst zal slecht zijn, de inkomsten derhalve gering. Daar zullen ook de verkiezingen van morgen niets aan veranderen. Er is geen uitgesproken kandidaat voor het burgemeesterschap. Er wordt gestemd op personen, niet op partijen. Het witte bord met pijl  verwijst – welhaast symbolisch – naar het gemeentehuis. 

Alto Lucero, zondag 5 september

Verkiezingsdag. De stembureaus gaan om 08.00 uur open. Er is meteen veel volk op de been.
Na hun stem te hebben uitgebracht moeten de mensen hun rechterduim in een stempelkussen drukken. De inkt zal dagen zichtbaar blijven. Voor het gemeentehuis wordt in de openlucht gestemd. Als het ‘s middags voor de eerste keer in drie maanden gaat regenen wordt het stembureau in allerijl naar de muziektent in het park verplaatst. De meeste mensen hebben dan al gestemd. Om tien uur ‘s avonds wordt duidelijk dat in de komende drie jaren Miguel Angel Castillo Lopez  de nieuwe burgemeester zal zijn.

Dat Miguel Angel partijgenoot is van zijn voorgangster Trini Lopez, die ondanks aangetoonde verduistering van 700.000 dollar aan gemeenschapsgelden gewoon in functie bleef, heeft voor de kiezers kennelijk niet zoveel uitgemaakt. Er wordt immers op personen gestemd. Miguel Angel is er het best in geslaagd middels het beloven van baantjes, uitdelen van douceurtjes als vlaggetjes en T-shirts en misschien ook nog wel een beetje middels zijn programma de mensen voor zich te winnen. Het geld dat de campagne hem heeft gekost zal hij ongetwijfeld weten terug te halen……….

Alto Lucero, maandag 6 september

Hoewel redelijk wat Mexicanen het onder de fabrieksnaam “Bimbo” al meer dan 25 jaren succesvol op de markt gebrachte witbrood beschouwen als een luxe is maïs toch het volksvoedsel bij uitstek. Het vormt de basis voor lekkernijen als tortillas, tacos, huaraches en tamales. Vanochtend was ik op bezoek bij Josephino. Josephino bezit een maïsmolen. Vroeger moest de maïs  met een vijzel worden fijngestampt. Vrouwen waren er destijds dagelijks uren mee in de weer. Alto Lucero is een agrarische gemeenschap en derhalve verbouwen veel mensen zelf hun maïs. In de vroege ochtend brengen de vrouwen hun emmertje met maïskorrels naar de molen van Josephino. Later halen ze het weer op. Verwisseling is uitgesloten, aangezien ieder emmertje zijn eigen formaat en kleur heeft.

Alto Lucero, dinsdag 7 september

Sinds gisteren last van diaree, hier ook wel “de wraak van Montezuma” genoemd. Het huis-tuin-en-keukenmiddel Pepto-Bismol dat ik gewoonlijk preventief slik werkt kennelijk niet voldoende, dus een bezoek aan de “farmacia” voor het oude en vertrouwde Norit lijkt onvermijdelijk. Mexico kent geen onderscheid tussen drogisterijen en apotheken. Je hebt hier alleen de farmacia en daarvan zijn er vele. Een aantal medicijnen is bovendien gewoon in de supermarkt verkrijgbaar. Mensen zijn nauwelijks verzekerd tegen dokterskosten en daarom wordt er al snel naar de farmacia gegaan. Op de toonbank van de farmacia valt een aandoenlijk sculptuurtje van een paar voeten op. Het laat een medisch hulpmiddel zien bij Hallus Valgus, een voetafwijking waarbij de grote teen naar de kleine tenen toegroeit. Er kan een bult ontstaan die zeer pijnlijk is. De “seperador” zorgt ervoor dat ’s nachts de tenen gescheiden blijven en de pijn verzacht wordt. Dat ik naar Mexico moet gaan om hier achter te komen.

Mexico Stad, woensdag 8 september

In de loop van de middag weer in de hoofdstad aangekomen. De Norit heeft, gracias a dios,  haar werk prima gedaan en morgen vertrek ik in alle vroegte naar Managua, Nicaragua. Hoewel ik op tijd naar bed wil toch nog even naar de zocalo gelopen. Het voor zuidelijke landen zo karakteristieke centraal gelegen stadspark heet in Mexico “zocalo”, wat eigenlijk zoveel als sokkel betekent. Het woord verwijst naar het altijd aanwezige beeld van een of andere op een sokkel geplaatste nationale volksheld. Alleen is in Mexico City de sokkel van de zocalo verdwenen, evenals de bankjes, fonteinen en bomen. Omdat er op de vele nationale feestdagen geëxerceerd moest kunnen worden werd er eind vijftiger jaren kaalslag gepleegd. Er bleef een levensgroot leeg plein over. Sinds enkele jaren staat er nu een gigantische vlaggenmast, met daaraan de Mexicaanse driekleur, de grootste ter wereld. Dat wel natuurlijk.
Aan de zocalo ligt ook de oude kathedraal, een waar pelgrimsoord. Vlakbij is een overdekte winkelgalerij met religieuze artikelen. Crucifixen in alle soorten en maten, devotieprentjes voor iedere denkbare heilige. Iedereen is welkom, slechts één soort wordt geweerd, het bordje boven de toegang is er duidelijk over: verboden toegang voor duivels.