De bizarre gebaren van het ritueel/Vaarwel aan een Cultus

"Kom in de Kerk" heet het uitnodigend op een groot banier in het voorportaal
van het neogotische bouwwerk waarvan de klokken al even uitnodigend hebben
geklonken en dat met al haar plaatsvervangende allure de provinciestad toch
niet kan voorzien van een "echte kathedraal".
In de mist van mijn bijziendheid ontwaar ik in de verte de kaarsen, de
gebrandschilderde ramen, de heiligenbeelden, de gouden parafernalia:
symbolen van schoonheid en verhevenheid?. Een stem begint te spreken,
wierook stijgt uit een offervat ten hemel. Een man vóór me knielt, staat op
en knielt weer. Van ver komen de stemmen die ingezet hebben met een lied. De
goegemeente vraagt met één gezamenlijke stem om vergeving: "Kyrie Eleison".
Er is niets veranderd. Het ritueel is verstard; er is niets nieuws aan
toegevoegd. De atmosfeer van het katholicisme, die zo lang de stad bepaalde,
waarvan school, gezin, vereniging, fabriek doordrongen waren, schijnt nog te
heersen. De stemmen stijgen op in de hoge gewelven als willen zij een wreed
Opperwezen bedwingen en smeken en ze onderwerpen zich; de aanwezigen
onderwerpen zich, kruipen door het stof voor de Ongeziene, voor de
Onzienlijke.
Ik gruw van het gregoriaans dat voor mij geen verhevenheid kan oproepen of
symboliseren en ik sluip weg; ik sluip weg langs de tot het uiterste
toegetakelde Christusfiguur en ik gruw van de ostentatieve verheerlijking
van leed en lijden, Ik sluip weg, ik kan niet meer wachten op het "Te Deum",
op Mozart die zelfs van dit gebeuren nog iets kan maken, die het op kan
heffen tot Kunst, tot doorvoelde emotie, al wordt hier mijns inziens teveel
Genie aan verspild.
Ik wacht niet op de bizarre gebaren, weliswaar verankerd in een cultus en
geschiedenis van twintig eeuwen, weliswaar een Liefde symboliserend, waarvan
de maatschappij en de wereld echter niet blaken; een Liefde waarvan zij
vervreemd zijn en die, zo is gebleken, zelfs vaak ontaard is in de eveneens
bizarre gebaren van verschrikking.