INHOUD W T T
CUBRA HOME

PRINT DEZE PAGINA

 

Het Woordenboek van de Tilburgse Taal wordt mede mogelijk gemaakt door

Inleiding

door Ed Schilders

 

Het kaartsysteem van Tilburgse dialectwoorden en –uitdrukkingen dat Wil Sterenborg in de afgelopen dertig jaar heeft aangelegd, omvat circa 7.500 trefwoorden. Minutieus is daarop alles vastgelegd wat Sterenborg in die jaren onder ogen is gekomen – en in mindere mate wat hem ‘onder oren’ kwam – over en in het Tilburgs dialect. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de ‘diksjenččr’ Goedgetňld, waarvan Sterenborg een van de auteurs is, en dat mede op zijn kaartsysteem gebaseerd is, is het kaartsysteem zelf geen beschrijvend woordenboek maar een bronnenboek. Wie het dialect onderzoekt, zal zeer gebaat zijn bij deze bron, al was het alleen maar door de enorme tijdwinst die het oplevert en de veelheid aan bronnen die door Sterenborg in kaart zijn gebracht. Het is echter niet alleen een systeem van vind- of bewijsplaatsen, Sterenborg citeert naar hartelust uit zijn bronnen, zodat ook de minder wetenschappelijk gerichte lezer ruimschoots aan zijn trekken komt.

 

Toen ik begin 2009 aan Wil Sterenborg voorstelde deze uiterst rijke bron te ontsluiten op het internet, had ik daarvoor twee belangrijke redenen.

De eerste was dat het een unieke verzameling is. Een verzameling van papier, bovendien. En dus zeer kwetsbaar. Door het systeem te digitaliseren, zou het veiliggesteld worden voor het nageslacht.

De tweede reden laat zich raden. Na digitalisering zou de openbaarmaking een stuk eenvoudiger worden. Alleen al door zijn omvang was het ondenkbaar dat ooit een uitgever deze verzameling als een boekwerk van meerdere delen in druk zou doen verschijnen. Publicatie op het internet daarentegen leek wél realiseerbaar. Bovendien zou het woordenboek dan aangevuld kunnen worden met illustraties, citaten uit het werk van Tilburgse dialectschrijvers, en aanvullingen van de lezers.

Wil Sterenborg heeft geen moment geaarzeld, en enige tijd later gingen zijn kaartenbakken per koerier op weg naar Heemstede om gescand te worden.

 

Redactie

Na de digitalisering moesten de PDF-bestanden gecorrigeerd worden. In eerste instantie is gekozen om een zo getrouw mogelijke weergave te bieden van het kaartsysteem. Dat wil zeggen dat aan de opzet en uitvoering van de systeemkaarten zo weinig mogelijk veranderd is. Typefouten zijn weliswaar verbeterd, maar de lezer zal ongetwijfeld merken dat het hier een werksysteem betreft, dat in feite is opgezet als een naslagwerk voor Sterenborgs persoonlijk gebruik en niet met het oog op publicatie. Je zou de website ook de uitgave van een manuscript kunnen noemen: zo getrouw mogelijk naar het origineel.

Lezers die niet of nauwelijks bekend zijn met taalkundige studies, zullen door deze aanpak merken dat het even wennen is met al die bronnen en afkortingen, en met name ook de begrippen die betrekking hebben op de klankleer. Om daaraan tegemoet te komen, is ervoor gezorgd dat op elke pagina een extra scherm geopend kan worden met verklaring van de afkortingen van de bronnen, en van de meest voorkomende taalkundige afkortingen. Het is de bedoeling dat in de toekomst ook een verklarende lijst opgenomen wordt met uitleg over de taalkundige en fonologische begrippen.

 

Uitbreiding

Een van de grote voordelen van publicatie op het internet is het multimediale karakter dat aan een van oorsprong papieren bestand gegeven kan worden.

- Aan het WTT zijn honderden afbeeldingen toegevoegd die een trefwoord verduidelijken of uitbreiden.

- Daarnaast is ook een groot aantal citaten toegevoegd uit het werk van Tilburgse dialectschrijvers of dialectverzamelaars.

- Als dergelijke citatenreeksen omvangrijk werden, zijn ze op een aparte pagina geplaatst.

- Om de uitspraak van de Tilburgse klanken te verduidelijken, met name voor niet-Tilburgers, zijn geluidsbestanden toegevoegd.

- Een aantal artikelen van Wil Sterenborg is toegevoegd om het gebruikte systeem van de spelling te verantwoorden.

- Omdat het WTT onderdeel is van website CuBra, was het een logische stap om aan het woordenboek ook links toe te voegen die de bezoeker snel naar andere Tilburgse dialectrubrieken op CuBra leiden.

- In de ‘Bibliotheek’ is een aantal boeken opgenomen in de vorm van PDF-bestanden. Deze publicaties variëren van het piepkleine eerste Tilburgse woordenlijstje ‘De Korvelseweg’ tot complete naslagwerken als ‘Dč’s Biks’ van Jan Naaijkens en ‘De Brabantse spreekwoorden’ van het echtpaar Mandos.

 

Gebruik

Om het WTT optimaal te kunnen benutten, is een aantal zoek- en downloadmogelijkheden aangebracht.

- Op de inhoudspagina (http://www.cubra.nl/wtt/) is een Google-zoekfunctie aangebracht die het WTT op woordniveau doorzoekt.

- Bezoekers die het WTT op hun eigen computer willen hebben, kunnen terecht op de inhoudspagina van de downloadbestanden: http://www.cubra.nl/wtt/download_inhoud.htm. Daar kan per letter een bestand gedownload worden in PDF-formaat.

 

Hoe is een trefwoord opgebouwd?

De trefwoorden zijn systematisch opgebouwd, maar uiteraard zijn er gedurende de dertig jaren van verzamelen enige inconsequenties ingeslopen. De basisopzet die door Sterenborg gevolgd is, is als volgt:

- Tilburgs trefwoord

- vermelding woordsoort

- trefwoord in ABN

- voorbeeld(en) met het dialectisch trefwoord

- Tilburgse bronnen waarin het trefwoord gebruikt wordt, bijvoorbeeld

-- CR = Cees Robben

-- GG = Encyclopedie Goedgetňld

-- vB = krantenrubriek van Pierre van Beek

-- D’16 = handschrift Daamen uit 1916

- Opmerkingen over de vervoeging en de daarmee samenhangende uitspraak, met name:

-- klinkerverkorting

-- onregelmatige werkwoorden

 

Een belangrijk onderdeel van het trefwoord is aangeduid met WBD. Het betreft hier het ‘Woordenboek van de Brabantse Dialecten’. Altijd wordt daarachter de precieze vindplaats binnen het WBD aangegeven. Al deze notities hebben betrekking op Tilburgse mededelingen.

 

Daarna heeft Sterenborg het Tilburgs trefwoord getoetst aan woordenboeken van dialecten buiten Tilburg. Hier vinden we dus het in Tilburg gebezigde woord in varianten op of in overeenkomsten met bijvoorbeeld:

- Biks = Jan Naaijkens over Hilvarenbeeks

- Verh. = Cornelis Verhoeven over het Udenhouts

- Bont = De Bont over het Meijerijs.

- Antw. = het Antwerps woordenboek.

 

Ik wens u veel plezier met het Woordenboek van de Tilburgse Taal.


Naar het begin van de pagina

Inhoud WTT
CuBra Home

Ga op deze pagina snel naar:

- Hoe werd het WTT geredigeerd?

- Hoe is het WTT uitgebreid?

- Zoeken in en downloaden van het WTT

- Hoe is een trefwoord opgebouwd?

 

Foto's: Joep Eijkens