Bij het grenskantoor
Goirle ligt groot stuk geschiedenis
Nieuwe Tilburgse Courant - donderdag 28 juni 1962
Tien
kilometer ten zuiden van Tilburg ligt de grenspost
Goirle, een grenspost te midden van een schitterend
landschap met verschillende interessante
bezienswaardigheden. Op de grenspost zelf heerst er
's morgens en 's avonds een geweldige drukte en
overdag een weldadige rust, die slechts af en toe
verstoord wordt door het passeren van een enkel
voertuig. Het is geen wonder dat het hier 's morgens
en 's avonds zo druk is. Iedere vrachtrijder
probeert 's morgens zo vroeg mogelijk de grens over
te komen en 's avonds rijdt hij zo snel het kan om
nog voor sluitingstijd de douane te kunnen passeren.
Totdat de slagbomen hier en elders voorgoed zullen
verdwijnen, zorgen een tweetal verificateurs, twee
hoofdassistenten en veertien assistenten, alsmede
een groep administratief personeel, ervoor dat alles
op rolletjes loopt. Het loopt dan ook op rolletjes,
zoals in de film "M.P." van Bert Haanstra, die hier
opgenomen werd, zo duidelijk te zien is.
Geschiedenis
De
geschiedenis van dit Goirlese grensstation begon
direct nadat de definitieve scheiding tussen België
en Nederland in 1839 een feit geworden was.
Natuurlijk was de controle in dit eerste begin erg
matig, maar in hoofdzaak was dit kantoor dan ook
bedoeld ten behoeve van de grensbewoners, die graag
in het toenmalige (goedkope) België gingen inkopen.
Dit alles leek heel normaal en gezond, maar toch zat
er iets onlogisch in, namelijk: de ontvanger zat
in... Hilvarenbeek, zodat iedereen die goederen naar
België wilde vervoeren eerst naar Hilvarenbeek
moest.
Dit
laatste was dan ook een doorn in ieders oog, vooral
toen in 1933 de weg naar de grens van een nieuw
wegdek werd voorzien, waardoor het verkeer
aanmerkelijk toenam. Hierbij kwam nog, dat Goirle de
enige vaste verbinding, dus zonder ponten e.d.,
vormde tussen Amsterdam en Brussel. Er werd een
brief geschreven naar het ministerie met het verzoek
om ook het Hilvarenbeeks hoofdkantoor naar Goirle
over te laten brengen, welk verzoek op de vooravond
van de tweede wereldoorlog werd ingewilligd,
waardoor Goirle de volledige bevoegdheid kreeg. Er
werd direct met de bouw van een nieuw station
begonnen, en wel op de grens. (Het vroegere, dat
vorig jaar afgebroken werd, stond een paar honderd
meter landinwaarts.)
Grote bloei
De
douanepost maakte nu een ongekende periode van bloei
mee, vooral op de spitsuren (7 uur 's morgens en 7
uur 's avonds) kon het, en is het nog steeds,
verschrikkelijk druk zijn, en een heel belangrijke
verbetering was dan ook de samentrekking van de
grensposten Goirle en Poppel in de Goirlese
douanepost, waardoor België in feite dus een klein
stukje groter werd omdat de strook niemandsland nu
Belgisch gebied werd. Het laatste jaartal in de
geschiedenis van het Goirlese grenskantoor is 1961,
toen, zoals overal, de invoerrechten en
passencontrole werden afgeschaft. Ook Goirle werd
hierdoor een douane- en accijnspost.
St. Janskapelletje
Juist over de Belgische grens staat een klein,
onooglijk kapelletje. Het is voortaan gesloten; een
venster is er uit, waar men nog doorheen kan kijken.
Er heerst binnen een grote chaos. Beelden,
bloemenvaasjes en kandelaars staan of liggen
wanordelijk over het met een duimdikke laag stof
bedekt altaartje.
Na
de beëindiging van de Tachtigjarige Oorlog, toen het
oorlogsrumoer langzaam verstomde, werd bij plakkaat
de openbare uitoefening van de katholieke godsdienst
verboden en de Kerk met al haar bezittingen werden
geconfisqueerd. Een geluk bij een ongeluk was
echter, dat de grens tussen het gebied van de Zeven
Verenigde Nederlanden, waartoe ook Brabant als
generaliteitsland behoorde, en het aan de Spaanse
kroon gebleven België niet ver van Goirle liep. Wat
lag er dan meer voor de hand dan om godsdienstige
feesten en plechtigheden over de grens te gaan
vieren. Daartoe werd op Nieuwkerk, vlak over de
grens, een noodkerk gebouwd waarheen de Goirlese (en
ook de Tilburgse) mensen togen.
De
kerk, die steeds door de Tilburgse pastoor werd
bediend, raakte, nadat in 1776 de laatste dienst
gehouden was, rond 't jaar 1800 in verval, en werd
nog hetzelfde jaar gesloopt. Als herinnering liet
graaf Jacques van Hogendorp het Sint Janskapelletje
op de plaats waar vroeger de schuilkerk gestaan had
bouwen, waarheen nog jaren nadien een processie werd
gehouden tegen de... hoofdpijn, totdat de bisschop
hier een einde aan maakte.
Gedenksteen
Tegenover het Sint Janskapelletje staat onopvallend
een eenvoudige gedenksteen. Het voetstuk begint
reeds aardig in verval te raken: verscheidene stenen
kunnen er met de hand uitgenomen worden. Ten tijde
van de eerste wereldoorlog werd er om een bepaalde
reden door de Duitsers een prijs op het hoofd van
baron De Meester De Betsenbroeck gesteld. De baron
slaagde erin over de Belgische grens naar het
Nederlandse grondgebied te vluchten, doch toen hij
juist enkele meters op Hollands gebied was, kwamen
Duitsers opdagen, die de baron terug naar het
bezette België wilden slepen. Juist op tijd kwamen
een aantal pachters van baron De Betsenbroeck hun
meester te hulp, die er met vereende krachten in
slaagden hun landheer weer op Nederlands grondgebied
te trekken. De overlevering vertelt nog, dat de
baron zijn pachters beloonde met een vorstelijke
sigaar. Zeker is echter, dat hij het was, die uit
dankbaarheid voor de redding het monument tegenover
het Sint Janskapelletje oprichtte.
Het Roovertskapelletje
In
de directe omgeving van de Goirlese grenspost staat
nóg een kapelletje: het Roovertskapelletje. In
tegenstelling met het Sint Janskapelletje is dit
kerkje van Roovert goed onderhouden. Het wordt nog
elk jaar helder wit geschilderd, en ook binnen ziet
alles er keurig verzorgd uit. Dit kleine witte
kapelletje ontleent zijn bestaan aan een legende,
die zijn oorsprong vindt in 't jaar 1735, toen uit
de parochiekerk van Poppel de H. Vaten geroofd
waren. De verontwaardigde dorpelingen zochten dag en
nacht naar de heiligschenners, die de Hollandse
grens overgevlucht schenen te zijn. Ook op Hollands
gebied werd daarom de achtervolging voortgezet,
totdat men een paar meter van de grens verwijderd de
Hosties terugvond. (De legende verhaalt nog, dat de
hazen en konijnen rechtop het H. Sacrament in het
gras aanbaden.) Op deze plaats werd een kleine kapel
gebouwd waarheen nog jaarlijks een onvergetelijke
Sacramentsprocessie heen trekt.
Smokkelen
Wie
heeft nog nooit gesmokkeld? Wie heeft nog nooit dat
opwindende kloppende gevoel in de maagstreek
meegemaakt, te weten dat er zich een pakje boter,
koffie of sigaretten teveel in de wagen bevindt?
Maar wanneer het smokkelen in grotere hoeveelheden
gaat gebeuren, dan wordt dit opwindende avontuurtje
een groot, gevaarlijk en roekeloos avontuur, dat
dikwijls eindigt in de gevangenis. Het is niet voor
niets, dat in artikel 205 van de Algemene Wet van 26
Augustus 1822 staat:
"Alle inkomende of uitgaande zee, rivier, of andere
schippers, stuur, voer, en karrelieden, mitsgaders
dragers, drijvers of andere personen welke mochten
pogen of bestaan, kunnen in, op, of bijhebbende
ladingen of vrachten zonder enige verklaring of
aangifte aan de eerste wachten of op de kantoren
waar zulks behoort en alzoo frauduleuzelijk het
koninkrijk in, uit, of doorvoeren zullen worden
gestraft met eene gevangenisstraf van ten minste
eene maand en ten langste een jaar of met eene
geldboete van ten hoogste vijftig gulden. In geval
van herhaling van de fraude zal de dader, vermeld in
het eerste lid van dit artikel, worden beschouwd als
misdadiger en de schuldige zal worden gestraft met
tentoonstelling op het schavot en met eene geldboete
van ten hoogste vijftig gulden."
De
binnenlandse landbouw en industrie moeten beschermd
worden. Natuurlijk is deze wet van 1822 dikwijls
reeds veranderd en gewijzigd, maar het doel is
gelijk. Tussen haakjes: een geheel nieuwe wet
omtrent het bovenstaande gaat 1 januari 1963 in.
PIERRE VAN BEEK
Als vrachtwagens de grens passeren
-
Wanneer een Belgische firma in Nederland goederen in
wil voeren, moet hij deze eerst aangeven, waarna ze
door de Belgische douane worden uitgeklaard.
Vervolgens gaan de goederen naar de Nederlandse
afdeling, waar ze ingeklaard worden en waar de
belasting voldaan dient te worden.
-
Iedere vrachtwagen wordt op papier gecontroleerd; de
inhoud slechts op steekproef.
- In
Goirle is de invoer bijna het dubbele van de uitvoer
en stijgt elk jaar nog steeds met ongeveer 10%.
- Er
wordt via deze grenspost vooral ingevoerd: nl. glas,
garens, wol, kamband, asbest, ijzer en staal,
machines, gebruikte auto's, auto's (Fiat, Citroën).
- Er
wordt vooral uitgevoerd: vis, textielafval,
meubelen, stenen, papier. Doorvoer is vooral van
kippen.
