Wie kent die oude Tilburgse liedjes?
Het
Nieuwsblad van het Zuiden - donderdag 9 februari
1978
"Sinds 1958 wordt De Oude Warande bedreigd door een
van Tilburgs beste troefkaarten, de zich
uitbreidende Katholieke Hogeschool. Actie en strijd
verhinderden tot op heden belangrijke aantastingen
van het boscomplex." Dit valt te lezen in een
artikel van F. Plevoets, dat de helft in beslag
neemt van de jongste aflevering van "Actum
Tilliburgis", het tijdschrift van de Heemkundekring
"Tilborch". Ja, om die Oude Warande is in bepaalde
kringen al heel wat te doen geweest vanwege de zg.
"salami-politiek", die op dit fraaie natuurgebied
scheen te worden toegepast. Iedere keer een stukje
méér afsnijden van de worst totdat ten slotte het
resterende endje ook niet meer de moeite van het
bewaren waard is... De auteur zet de feiten over de
wederwaardigheden van de Warande en de strijd tegen
de teloorgang daarvan in een lange rij. Daarbij
grijpt hij ver terug in het verleden zodat we
allereerst te maken krijgen met een historisch
overzicht van de totstandkoming van de Oude Warande.
Daaruit valt dan o.a. te leren, dat de Heren van
Tilburg Willem van Hessen Kassel en Gijsbertus van
Steenbergen, Graaf van Hogendorp van Hofwegen, wel
voor een koopje aan de gronden van de Warande
gekomen zijn. Maar dat is verleden tijd. Uitvoerig
houdt de schrijver zich bezig met de actie tegen de
uitbreiding van de Hogeschool in het gebied van de
Warande, een actie die stoelt op het streven tot
behoud van "groen" in en bij de stad in het algemeen
en het behoud van zo'n historisch natuurgebied als
de Oude Warande in het bijzonder. Het artikel
besluit met: "Laten we hopen, dat men in de Raad van
State de historische, biologische en recreatieve
waarde van dit bos belangrijker vindt dan een
hogeschool in een bosrijke omgeving."
"Duvelhok"
Zoals bekend is het zogenaamde "Duvelhok" in de St.
Jozefstraat enige tijd geleden op de Monumentenlijst
geplaatst. Martin de Bruijn doet mededeling van de
resultaten van een onderzoek naar de oorsprong van
dit fabrieksgebouw. De fabriek, waartoe dit pand
behoorde, ging het echter niet voor de wind hoewel
ze ook een periode van bloei heeft gekend. In het
korte historische relaas, verhelderd met een
situatietekening van 1866, duiken verschillende
bekende Tilburgse namen op. Vooral de oudere
stadgenoten zullen met belangstelling van dit stukje
kennis nemen. De auteur blijkt er niet gerust op,
dat het "Duvelhok" - ondanks de plaatsing op de
Monumentenlijst - gespaard zal worden.
In
een ander artikeltje laat De Bruijn, onder de titel
"Waarvoor dient de gemeentelijke
Monumentencommissie?", namens de Heemkundekring een
kritisch geluid horen over de geplande fietsroute,
die dwars door een van de twee karakteristieke,
19de-eeuwse arbeiderswoningen in de Hasseltstraat,
tegenover de Van Bylandtstraat, gaat.
Meer armslag
Lag
in "Actum Tilliburgis" in het verleden bijna steeds
het zwaartepunt op de historie, dit nummer vertoont
de eerste tekenen van een bredere armslag. H. van
Venetië introduceert de toponymie, die zich op de
eerste plaats gaat bezighouden met het
inventariseren van toponiemen (plaatsnamen) om
daaruit ten slotte te komen tot taalkundige of
historische verklaring van de herkomst van Tilburgse
plaatsnamen. Men zal dit niet alleen doen aan de
hand van archiefstukken maar daartoe ook "den boer"
optrekken. Werk genoeg aan de winkel voor overigens
nog te weinig handen!
Een
tweede nieuwe ent aan de Tilburgse heemkundestam
blijkt de archeologie te zijn. H. van Venetië
rapporteert in een met tekeningen verlucht artikel
over de opgravingen op het fabrieksterrein van Van
Dooren en Dams op Korvel. Aan de gestelde
verwachting werd niet voldaan. Dus geen schokkende
ontdekkingen maar toch wel enige aardige vondsten in
de vorm van scherven en stenen pijpekoppen,
waaronder eentje die tussen 1680 en 1700 gedateerd
wordt.
Liedjes
En
mogen we nog een nieuwe ent zien in Martin de
Bruijns oproep voor de aanvulling van specifiek
Tilburgse liedjes? Nu gebeurt dat ten behoeve van de
volksmuziekgroep "Fluitekruid". Er worden enkele
regels van de gevraagde liedjes gegeven. Het gaat om
de volgende: "Jaanske en Fraanske van genen kaant",
"Hoe remde dè tesaom", "Hedde gij achter de trap
gelege". Verder wordt er gezocht naar de melodieën
van de volgende liedjes: "De Hasseltse litanie",
"Zes weversvrouwen uit Goirle", "Die linnenwevers
hebben 'n zo sobere kost", "Tilburgs
Weverskerstlied", "De Wilhelminaboom",
"Waterleidinglied", "Ik ben een arme weverszoon",
"Het lied van blende Hannes", "We wonen op west" en
"O wat zijn m'n kersen schoon". Voor wat dit laatste
betreft menen wij te maken te hebben met een
"ventroep" van een man, die langs de straat kersen
uitventte. Voor de originele tekst van "Jaanske en
Fraanske" kunnen de zoekers, als het moet, wel bij
ons (v.B.) terecht.
En
dat was dan "Actum Tilliburgis" vol afwisseling!
PIERRE VAN BEEK