Kermisgeweld overheerst in Scherpenheuvel
Het
Nieuwsblad van het Zuiden - vrijdag 18 augustus 1978
Vorig jaar kwam het in Scherpenheuvel tot een
dagenlange mini-oorlog tussen enkele
"fritesmadammen". De wapens, die daarbij werden
gehanteerd, waren fritesketels en kokend vet. De
Rijkswacht moest die oorlog beëindigen. Een van de
fritesmadammen die het al te bont had gemaakt, moest
naar de Leuvense gevangenis. Maar omdat zij haar
handel niet in de steek kon laten, vond de rechter
een oplossing. De madam-in-kwestie mag nu overdag en
een deel van de avond frites bakken en verkopen,
maar na afloop van haar dagelijkse taak moet ze zich
in de gevangenis in Leuven melden om haar straf uit
te zitten, of beter gezegd: uit te slapen...
Het
is geen geur van heiligheid, maar wel van warme
wafels en frites die de bedevaartganger tegemoet
komt, zo gauw hij Scherpenheuvel, het bekendste
Maria-oord van de Benelux, binnenkomt. Kraampjes met
kitsch, kinderspeelgoed en snoep, afgewisseld door
warme-worstverkopers, begroeten de pelgrim alvorens
hij de basiliek van O.L. Vrouw van Scherpenheuvel
bereikt. En daar is het een drukte van kaarsen
opstekende mensen uit alle delen van het land, maar
ook uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en zelfs
Spanje. Links achterin de kerk prikken op een bord
papiertjes met dankbetuigingen of verzoeken, bestemd
voor de moeder van God. "Lieve Vrouwke, genees mijne
voet", staat er op een van die briefjes te lezen.
Andere smeekbeden luiden: "Wij branden dit kaarsje
opdat Freddy op de politierechtbank zou aangenomen
worden om te werken"; "Dat mijn man altijd braaf mag
blijven"; "Lieve Vrouwe, genees mij van huidziekte";
"Laat mij weer loops worden" en vele andere. Rechts
achterin de kerk hangen krukken, andere
orthopedische hulpmiddelen, kinderschoenen,
bruidssluiers en fopspenen, als zichtbare bewijzen
dat de vroegere eigenaars van hun ziekten en kwalen
zijn genezen.
Legenden
Dit
is in het kort de eerste ervaring die men opdoet in
Scherpenheuvel, aan de weg tussen Diest en Aarschot,
een Maria-oord over welks ontstaan tal van legenden
de ronde doen. Aanvankelijk zou het gegaan zijn om
een plaats op een heuvel waar in de nabijheid van
een bron een oude eik stond die de vorm had van een
kruis. In die eik zou een arme schaapherder een
Mariabeeldje hebben gehangen. Aan de bron en de eik
werden geneeskrachtige eigenschappen toegekend,
reden voor de brave burgers van die tijd, rond 1304,
om er in groten getale heen te trekken. De historie
vertelt dat lammen na een bezoek aan de eik op de
kale heuvel plotseling weer konden lopen. Ze hingen
hun "sjerp", waarmee verband werd bedoeld, ofwel hun
krukken aan de eik op de heuvel. "Sjerp" zou
langzamerhand zijn geëvolueerd tot Scherpenheuvel...
Opvallend is evenwel, dat bij de meeste
bedevaartsoorden in België sprake is van een
Mariabeeldje dat in een eikenboom werd opgehangen.
Zo ligt er nabij Brussel het bedevaartsoord
Jezus-Eik waar aan een Mariabeeldje eveneens
bovennatuurlijke krachten worden toegekend. Maar
Jezus-Eik is vrij onbekend bij de pelgrims of het
moest zijn om zijn goede restaurants die op zondag
door Brusselaars worden gefrekwenteerd.
Sponsors
De
eerste geschiedschrijver over Scherpenheuvel, Numan,
maakt rond het jaar 1604 melding van een vijftigtal
genezingen van bedevaartgangers afkomstig uit o.m.
Antwerpen, Brussel, Luik en Maastricht. Het nieuws
over de wonderbaarlijke geneeskracht op de
Scherpenheuvel drong in die dagen door tot het hof
in Brussel en het aartshertogelijk echtpaar Albrecht
en Isabella werd meteen een van de grootste sponsors
van het genadeoord. Nadien hielden de geuzen geducht
huis in Scherpenheuvel om op hun beurt door de
Spaanse veldheer Spinoza te worden verdreven. Toen
Isabella in 1633 stierf, was Scherpenheuvel een rijk
stadje van 10.000 inwoners. Het was meteen de
rijkste parochie van België en is dat tot op de dag
van vandaag gebleven.
Moeilijke tijden maakte Scherpenheuvel ook door
tijdens de Franse revolutie. Een aantal paters, die
een klooster bewoonden in de nabijheid van de kapel
van O.L. Vrouw (een geschenk van aartshertogin
Isabella), werden door de Fransen gevangen genomen
en gedeporteerd naar het slaveneiland Cayenne waar
allen op vreselijke wijze om het leven kwamen. De
kapel werd geplunderd en het wonderbaarlijke
Mariabeeldje raakte in het oorlogsgewoel zoek. Het
zou later vervangen worden door een ander beeldje,
dat afkomstig zou zijn van een kapel in Zonhoven.
Wat er ook van zij, ook het nieuwe beeldje bleef
wonderbaarlijke evenementen opleveren.
Onverklaarbaar
Naar
schatting bezoeken thans per jaar enkele miljoenen
pelgrims Scherpenheuvel. Onder hen zijn veel zieken,
die door de doktoren ongeneeslijk zijn verklaard,
dan wel patiënten die tot sterven gedoemd zijn.
Volgens de pastoor van de basiliek, die zeer
voorzichtig is en het woord wonder bij voorkeur niet
in de mond neemt, gebeuren er toch veel
onverklaarbare dingen. Uit een lijst van gegevens
bijgehouden sedert 150 jaar noemen we slechts enkele
gevallen:
*
Een man met ernstige gewrichtsreuma die jaren niet
meer kon lopen, wierp zijn krukken weg na een bezoek
aan de basiliek en ging op eigen kracht te voet
terug naar huis.
*
Een blinde die 24 jaar niet meer kon zien, kon na
een bezoek aan Scherpenheuvel weer voorwerpen
waarnemen en na een tweede en derde bezoek aan het
Maria-oord kon hij weer normaal zien.
*
Een vrouw die aan een ongeneeslijke bloedziekte
leed, genas na een bezoek aan O.L. Vrouw van
Scherpenheuvel.
*
Vergroeiingen aan ledematen en littekens van
brandwonden en gruwelijke wonden opgelopen in de
oorlog verdwenen na een bezoek aan het Maria-oord
bij verschillende mensen.
*
Kinderen die uiterst zwak waren, aan tbc leden en
andere ziekten, genazen even plotseling na een
bezoek aan de basiliek in Scherpenheuvel.
Alcohol
In
de jongste jaren heeft Scherpenheuvel niets van zijn
aantrekkingskracht verloren. Doorgaans komen er op
gewone dagen oudere mensen, maar zondags is de jeugd
ook sterk vertegenwoordigd. Op 1 mei is er steeds
een grote toeloop van jeugdigen uit alle delen van
België. De laatste jaren is die eerste mei
uitgegroeid tot een dag van geweld, van talloze
vechtpartijen in cafés en op straat, waarbij meestal
heel wat gewonden vallen. De Rijkswacht is dan op
volle oorlogssterkte aanwezig. Vorig jaar waren
enkele straten in Scherpenheuvel volkomen veranderd
in een slachtveld, waar na de strijd jongeren van 13
tot 25 jaar tussen vernielde auto's en glasscherven
hun roes lagen uit te slapen. De nacht van 30 april
op 1 mei stroomt de alcohol namelijk extra in
Scherpenheuvel. Veel jongeren komen reeds beschonken
in het Maria-oord aan, anderen drinken een stuk in
de kraag in de louche kroegen, die de laatste jaren
in Scherpenheuvel als paddestoelen uit de grond zijn
verschenen.
Zo
is Scherpenheuvel anno 1978 een kermisachtig oord
waar traditie en moderne tijd evenals elders niet
weg te denken zijn. Een bedevaartplaats waar het
horecawezen misschien het rijkste is van heel
België. Een plaats ook waar ondanks alle moderne
commercie elke week duizenden mensen vertroosting
vinden. Onder hen zijn ook veel niet-katholieken,
die op zoek zijn naar de zin van het leven en die
elders niet vinden wat ze in Scherpenheuvel wél
trachten te vinden.
PIERRE VAN BEEK