CUBRA

INHOUD PIERRE VAN BEEK
HOME 
BRABANTS
KUNST
FOTOGRAFIE
TEKSTEN
AUTEURS
AUDIO
SPECIAAL

PRINT

Pierre van Beek - Heemkunde-artikelen

 redactie: Ben van de Pol

 

"Splitsing" Tilburg gaat terug tot midden 17-de eeuw

Het Nieuwsblad van het Zuiden - donderdag 13 mei 1976

 

Er wordt vaak aangenomen, dat de splitsing van Tilburg in "deze en gene kant" (noord en zuid) ontstaan zou zijn door de aanleg van de spoorlijn dwars door de stad. Juist is, dat die spoorlijn de scheiding na het midden van de 19de eeuw verscherpte, maar de eigenlijke splitsing zou reeds ontstaan zijn door de bouw van een schuurkerk in de Van Bijlandtstraat op de Hasselt en een dergelijke kerk aan de Oude Kerkstraat op 't Heike. Beide in 1668. Dit lezen wij in een artikel in de laatste aflevering van "Actum Tilliburgis", het orgaan van de Heemkundekring "Tilborch", waarin de "Werkgroep Monumenten" van die kring een heemkundige visie op Tilburg binnen de Ringbanen geeft. De teneur van dit artikel is bescherming van straten, pleinen en gebouwen, die van wezenlijke betekenis zijn tot behoud van Tilburgs aloude karakteristiek. Als voorbeeld van haar werkwijze geeft de Werkgroep, aan de hand van een viertal tekeningen, een inventarisatie van de Goirkestraat. Het hele artikel bevat veel gegevens, die eigenlijk iedere Tilburger kunnen interesseren. Al was het bv. alleen maar wat men er over onze Frankische pleinen aantreft. Niet ieder driehoekig plein maakt aanspraak op de qualificatie "Frankisch". Eigenlijk ook voor een leek heel aardig te weten aan welke voorwaarden zo'n pleintje moet voldoen. Die eisen zijn de volgende:

 

- ligging in een kleine inzinking tussen de hoogste gronden;

- liggen of gelegen hebben nabij een beek;

- voorkomen in Middeleeuwse oorkonden;

- behoord hebben tot de gemeijnt (gemeenschappelijk grondbezit);

- aanliggende boerderijkavels moeten onregelmatig blokvormig zijn;

- de daar wonende boeren moesten gerechtigd zijn in de oudste akkers en beemden (hooiland aan de beek).

Ook de aanwezigheid van een linde of eik, alsmede een waterplas, kunnen kenmerk van een Frankisch plein zijn.

 

Wat voldoet daaraan nu in Tilburg? Ziehier het antwoord: Heikant (nu Schans), Hasselt (Hasseltplein), Veldhoven (Wilhelminapark), Heuvel (Heuvel en Heuvelring), Korvel (thans Korvelplein). Wellicht komt ook Oerle (Transvaalplein) nog in aanmerking.

 

Geld in de grond

Een verhaal over een "Verborgen schat" doet het altijd. Dat geldt ook voor wat C. Robben te vertellen heeft over her en der in de grond verstopt geld op het gehucht Breehees (in de volksmond "Brees") en waarvan de betrokkenen leden van de landbouwersfamilie Van Raak zijn. Dat "Brees" is eigenlijk Hilvarenbeeks territoir maar het ligt daar zó ver vandaan, dat die van Beek het "nauwelijks weten te liggen". Het gehucht bleef misschien wel mede daardoor van een plundering gespaard toen Beek zelf daar wél de dupe van werd. Dat "probleem" Beek-Goirle heeft ook nog een rol gespeeld bij de verdeling van de gevonden schat in de eerste helft van de vorige eeuw. Door archiefonderzoek heeft de auteur verdichtsel en waarheid goed van elkaar gescheiden en hij behield daarbij waarheid genoeg over om zijn verhaal interessant te houden. Misschien zit er "op Brees" nog altijd wel geld van de Van Raak-en in de grond...

 

Middeleeuwen

Van Ferdi Smulders treffen we weer een postume bijdrage aan over "Tilburg rond 1450". Dat is derhalve over het middeleeuwse Tilburg. Een heel eind weg, waarover we niet zo heel veel weten. In dit geval gaat het over Oerle en Broekhoven. In hoofdzaak over uit documenten opgediepte namen, met eventuele toelichting. O.a. blijkt, dat er in Tilburg al in... 1429 "die Nustraet" bestond, welke in 1443 als "die Nuewestraet" wordt aangeduid. Het gaat hier om een straat, die de waterloop van Korvel naar Moerenburg kruiste. Zal dus wel de huidige Nieuwstraat geweest zijn.

 

Een inzender J.P.C.A. Hendriks houdt, in de vorm van een "Ingezonden Stuk", een enthousiast pleidooi voor groepsgewijze samenwerking tussen Brabantse Heemkundekringen.

Een "Ten geleide" van Martin de Bruijn deelt mede, dat het blad een paar nieuwe redacteuren heeft gekregen. De redactie bestaat nu uit Martin de Bruijn, Cees Robben en Alphonse Plevoets.

 

PIERRE VAN BEEK