Poppel krijgt een eersteklas camping- en recreatieoord
Het
Nieuwsblad van het Zuiden - donderdag 3 april 1969
Camping Tulderheyde in aanleg - archief Pierre van Beek
Door alle geslachten heen heeft de mens aan de
door hem bewoonde aarde geboetseerd, waardoor hij haar
aangezicht veranderde. Dat doet hij ook nu nog iedere dag met
dit verschil, met betrekking tot het verleden, dat hij bij dit
werk in een ontzaglijke stroomversnelling is geraakt. Er zijn
gebieden, die echter nog nauwelijks door zijn hand beroerd en -
naar het leek - in zichzelve gekeerd voortvegeteerden zoals ze
eens uit Gods hand gevallen waren. Natuurlijk was dit maar
schijn, doch dit stempel lag er zó sterk opgedrukt, dat wij, die
maar de kortheid van een mensenleven in de tijd hebben
toegemeten gekregen, de trage gang van de verandering met
welbehagen ondergaan als de grote stilte, als het grote zwijgen,
dat zelden gebruikte zintuigen bespeelt en tot zelfconcentratie
dwingt.
Er waren zulke plekjes en ze zijn er nog, hoe
vreemd dat voor sommigen misschien klinkt. Ge vindt ze in
Brabant, in onze en de Vlaamse Kempen. Dus dicht in de buurt van
uw eigen stad Tilburg. Hier valt nog eens de grote naam Tulder,
die men zich uit onze vroegere publikaties zal herinneren. En nu
is ook Tulder in de stroomversnelling geraakt. Laten we echter
ter geruststelling van onze geestverwanten er onmiddellijk aan
toevoegen, dat het niet om het Tulder van "De Utrecht" maar om
het Belgische Tulder aan gene zijde van de staatsgrens gaat.
Meer concreet: om de Tulderse Hei, die overigens al lang geen
hei meer was. Er is aan de Belgische kant inbraak gepleegd in
het grote zwijgen, want onder de naam "Tulderheyde" wordt hier
een Camping- en Recreatieoord uit de grond gestampt, dat tot de
vijf grootste soortgelijke inrichtingen van België gaat behoren.
Dit zijn geen papieren plannen meer, de bijl ligt reeds aan een
deel van het houtbestand, de graafmachines graven en in
fabrieken wordt "geprefabricated". Op 1 juni van dit jaar is de
officiële opening gepland. Gaat dat geestelijk gewin of verlies
worden?
"Tulderheyde" behoort onder de gemeente Poppel en
grenst in het noordoosten aan de goederen van de heer R. van
Puyenbroek uit Goirle en aan 't landgoed "De Utrecht". Beide
laatste gebieden worden hier door de staatsgrens van België
gescheiden. Voor enigszins ingewijden: het nieuwe
recreatiecentrum ligt, komende vanaf Esbeek, net over de grens
rechts van de oude trambaan nabij de twee gasstations van de
Gasunie, wier leiding hier naar België oversteekt. Er is een
tijd geweest, dat zich hier een onafzienbare heide uitstrekte,
waarvan het gedeelte ten noorden van de dijk naar Mierde tot de
Nederlandse grens reikte. Dat was de Tulderheide, die een
voortzetting vond tot ver ten zuiden van de Mierdse dijk van
Poppel.
Zo omtrent 1908 liet de liberale Belgische
minister Orban het oog op de woeste gronden vallen, waarvan hij
400 ha aankocht die hij liet ontginnen. Als we goed zijn
ingelicht, zou dit eigenlijk de eerste aanleg zijn geweest voor
de enorme uitgestrekte, in cultuur gebrachte velden van de
latere Boerenbond, met zijn proefvelden en laboratorium. Rond
die tijd ontstond ook het Pannenhoefcomplex, dat via
verschillende eigenaren ten slotte in handen kwam van de
erfgenamen van F.J.H. baron 't Kind de Roodenbeke Houtart. Zo
behoorde de plaats van het nieuwe recreatieoord tot de
Pannenhoef, maar thans is het terrein in handen van een naamloze
vennootschap met beperkte aansprakelijkheid "Belmonde",
Antwerpse Steenweg 136 te Turnhout, waarbij o.a. de Turnhoutse
makelaar de heer Sannen-Van Hoek geïnteresseerd is.
Oude trambaan
Dwars door de Tulderheide liep vroeger de
Poppelse tram naar de Nederlandse grens, waar hij aansluiting
gaf op de door de Aalst Heide (Nederland) en de Aalst duinen via
Esbeek, Hilvarenbeek en Goirle naar Tilburg lopende tram van de
Hollandse Buurtspoorwegen. Op de plaats van het huidige
Nederlandse gasstation stond toen zelfs 'n grenskantoor. Is dit
alles dan niet in strijd met het beeld, dat wij in de aanloop
van dit artikel ophingen? Neen! Die Poppelse tram daar door de
verlatenheid, eigenlijk aan het eind van de wereld, was er niet
zonder strijd gekomen. Er wordt gezegd, dat interessen van
machtigen daar een geducht woordje hebben meegesproken. In ieder
geval heeft die tram in aanzienlijke mate in dienst gestaan van
het hout- en het veetransport van de grondeigenaren. Voor het
personenverkeer is hij nauwelijks ooit van bijzondere betekenis
geweest. Dit wordt getypeerd door de opmerking van een
kromgewerkte bosarbeider, die menig maal, leunend op zijn schop,
met zijn collega's die lege tram, als hij zuchtend en steunend
door de Tulderhei pufte, heeft nagetuurd als dagelijkse
attractie: "Ze (de reizigers) zitten allemaal weer onder de
banken!" werd er dan tot elkaar geroepen...
Volmaakte stilte
Met het opheffen van de tram, na de oorlog, kwam
er wel echt de grote stilte over het afgelegen en slecht
toegankelijk gebied van die heide daar tegen de grens. Aan beide
zijden van de landscheiding werden de rails, die aanvankelijk
niet van gelijke breedte waren geweest, opgebroken. De baan waar
zij gelegen hadden bleef. Nog altijd kaarsrecht als met de
liniaal getrokken, van de grens naar de Mierdse dijk in Poppel.
Het was alsof de natuur verlicht ademhaalde toen zij
langzamerhand haar rechten weer kon opeisen. Gedeelten van de
oude trambaan raakten overwoekerd, het pad was mullig en verzand
bij de voormalige Aalst Duinen; hobbelig, ruw en vol kuilen aan
de Belgische kant, waar het aan zijn beginpunt ook nu nog een
holle weg vormt. Op de grens was het lang afgesloten met een
verweerd "Verboden Toegang"-bordje, dat nauwelijks zin van
bestaan had. Hier kwamen geen mensen en degenen, die er
onverhoopt toch verschenen, waren zeker niet degenen, die zich
door zo'n verbod lieten tegenhouden: stropers en smokkelaars met
de pungel op de nek! Hier was de volmaakte eenzaamheid, het
totale einde, alleen ondergaan door een plichtsgetrouwe
boswachter en een of andere romantische natuurzwerver.
Winst geroken
Zo schreden de seizoenen en gingen de jaren over
dit voorportaal van het oude Kempenland totdat daar de Gasunie
vanuit Nederland kwam aangerukt. Niets ontziend ploegde zij haar
baan door de duizend schone dingen voor oog, geest en hart. De
fraaiste, vijfstammige berk, die wij ooit gezien hebben en die
hier pretentieloos zomer en winter, lente en herfst stond mooi
te zijn, behoort er tot de slachtoffers.
Dit gebeurde er op Nederlands gebied. Maar aan de
andere kant van de grens waren intussen ook economische
mogelijkheden geroken. En wel voor dat deel van de Tulderheide,
dat bestond uit een woeste vlakte, met geaccidenteerd terrein
met knoestige oude dennen, zevenjarige dennenaanplant, een wat
verwaarloosd maar overigens mooi berkenbos met het aangrenzend
vogelreservaat "De Wielewaal", een dicht bos van jong loofhout.
Vooruitziende zakenmensen begonnen te verkavelen, er werd puin
gestort voor kleine wegjes tussen de kavels en er werden twee
grotere en twee kleinere vijvers gegraven in de hoge zandbodem,
die vol kiezel zit. Er werden kavels te koop aangeboden voor
bungalowbouw, maar men had buiten de waard in dit geval
burgemeester en schepenen van Poppel gerekend.
In België kan veel wat in Nederland tot de
onmogelijkheden behoort, maar het dagelijks bestuur der gemeente
weigerde toestemming. Grond verkopen? Goed! Bouw van bungalows
op die grond: neen! Zo verrezen dan op zekere dag daar bij de
mast van Tulderheide twee palen met een groot bord, dat iedere
kandidaat waarschuwde, dat hier niet gebouwd mocht worden.
Burgemeester en schepenen vreesden dat als er bungalows stonden,
de eerste eigenaars er wel eens vlug genoeg van zouden krijgen,
ze zouden verkopen en dat ze daarna tot permanente woningen
worden ingericht. De gemeente zou dan een aantal jaren
opgescheept kunnen zitten met een serie verafgelegen
krotwoningen...
Groots plan
Weer verstreek de tijd totdat er het huidige,
grootste plan op tafel kwam, dat Tulderheide in een heel ander
licht stelde. Nu bestond er geen bezwaar meer voor een fiat.
Niet van de gemeente en niet van de andere instanties, die
hierin een woordje meespreken. Afgaande op prospectussen, die
wij in handen kregen en wat wij er zoal verder over hoorden,
gaat "Tulderheyde" behoren tot de vijf grootste en modernste
camping- en recreatieoorden van heel België. Dus kwalificatie
1ste klas.
De totale oppervlakte bedraagt 27 ha of 270.000
vierkante meter. Er is ruimte voor 1.000 in het dennenbos
uitgekapte staanplaatsen, alle door bos van elkaar afgescheiden
met een variatie in oppervlakte van 100, 130, 150 en 200
vierkante meter. Het volledig afgesloten dag en nacht bewaakte
terrein krijgt een zwemgelegenheid van 15.000 vierkante meter
met een aansluitend strand van 20.000 vierkante meter
oppervlakte, dat met wit zand bedekt wordt. Wat er verder altijd
volgens een prospectus nog allemaal aan uitrusting aanwezig zal
zijn? Een campingwinkel met zelfbediening, café, restaurant,
bodega, friteszaak en grote openluchtterrassen.
Sanitair
Het sanitair wordt ultramodern genoemd. Er komen
80 w.c.'s met waterspoeling, 155 lavabo's met stopcontacten voor
scheerapparaten, 48 stortbaden met warm en koud water, 40
piscines, 35 water- en afwaskranen, 2 saunabaden en 80
omkleedkabines.
Er komt een netwerk van geasfalteerde wegen,
voorzien van elektrische openbare verlichting, ophaaldiensten
voor vuilnis, voor de was en voor het drogen, strijkgelegenheid,
parkeerterrein, postbus, telefoon, wissel- en bankagentschap,
eerste hulp bij ongelukken, geneeskundige dienst en ook
eredienst. Verder wordt er dagelijks toevoer van vers vlees,
groenten en fruit beloofd.
Wat de afdeling ontspanning betreft, zien wij
vermeld: voetbal, tennis, volleybal, basketbalterrein en
trampolines, duiktorens bij de zwemvijver, een ploetervijver
voor de kleintjes, uitgebreide kinderspeeltuin, terwijl het in
de bedoeling ligt iedere week een ontspannings- en dansavond te
organiseren.
Wat kost dat?
Nu wilt u natuurlijk ook nog wel weten wat dit
allemaal gaat kosten. De tarieven zijn als volgt gepland voor
vier personen, caravan of tent plus auto inbegrepen: voor 'n
weekeinde 3 fr. per vierkante meter, voor één week 7 fr., twee
weken 14 fr., één maand 17 fr., twee maanden 26 fr. en voor een
heel seizoen 45 fr. Al deze prijzen gelden per vierkante meter.
Een van de prospectussen draagt als titelblad een
fraaie landschapsopname, een weelderige
bosdreef-in-de-zomer-in-tegenlicht, van een echte Brabantse
zandweg. We zullen die wel als symbolisch moeten zien, want wij
hebben hem ter plaatse niet kunnen ontdekken. Hoewel direct ter
plaatse, niet zo overvloedig in de geest van de vermelde
afbeelding, schoonheid is er genoeg. Het Nederlandse Tulder met
heel "De Utrecht" ligt vlakbij. Dit is ook het geval met de
opengestelde bossen van de voormalige Oranjebond, allemaal op
Nederlands gebied.
Dichtstbij
De actieradius van de instelling strekt zich
trouwens naar het noorden direct tot over Tilburg uit. Tilburg
blijkt, zelfs met inbegrip van de Belgische sector, de
dichtstbij gelegen grote plaats, nl. op een afstand van 14 km
terwijl Turnhout er nog altijd 16 nodig heeft. Als er gesproken
wordt van "nabijheid van het Safari-leeuwenpark" is dit geen
reclamebluf, want dat "het" is voor de Belgen ons leeuwenpark
aan de Beekse Bergen!
Op een winterse lentedag toen de koude beet en
een schrale oostenwind over de vlakten sneed maar de bossen
telkens wat beschutting boden, hebben we het "bouwterrein" eens
vluchtig in ogenschouw genomen. Men bereikt het 't gemakkelijkst
over de harde weg, die via "De Utrecht" naar het gasstation
leidt. We kunnen ons echter nauwelijks voorstellen, dat "De
Utrecht" haar terrein als Nederlandse toegangsweg zal
openstellen. De stille recreatie, die velen daar graag vinden,
is daar niet mee gediend.
Bedrijvigheid
Wij kwamen dan ook via Poppel. En dat was nu nog
een temptatie. Rijdende over de "Dijk" richting Isidorushoeve
van de Boerenbond neemt ge de tweede verharde weg links, dat is
de eerste na de lange dreef, die naar de Pannenhoef voert. Ruim
zeshonderd meter van die tweede weg, die de oude trambaan vormt,
draagt een betonverharding. Daarna zit men nog een paar
kilometer op de onverharde trambaan, die nu bezaaid was met
steenpuin omdat ook hier een nieuwe weg in constructie is al zal
dit ook geen betonbaan worden.
Op het terrein heerste een chaotische situatie
want men is er nog ver van huis. Twee vroegere bassins zijn
dichtgestoten en nu slaan de graafmachines hun grijpers diep in
de heidegrond, die hoofdzakelijk blijkt te bestaan uit met
kiezel vermengd rood zand. Een groot deel van de zwemvijver is
reeds uitgegraven en gevuld met grondwater. Er zit al enige
tekening in de toekomstige oeverlijn. Hoge bergen zand liggen te
wachten om straks gelijkmatig te worden uitgespreid en ten
slotte met wit zand bedekt. Een aantal campingplaatsen is reeds
uitgekapt in het dichte jonge dennenbos.
Indrukwekkende streek
De oude kavels van de oorspronkelijke plannen
zullen nu toch nog een bestemming krijgen voor zomerhuisjes.
Hoewel vlak naast het recreatieoord, blijven zij hiervan door
een in de richting Pannenhoef lopende weg gescheiden, naar men
ons mededeelde.
Op zo'n koude, zonloze dag als de onze, is er met
een bouwchaos voor ogen veel fantasie nodig om dit alles te zien
onder een stralende zomerzon. Met de herinnering aan de hand
lukte het nauwelijks. Maar we hebben het ook niet gewild, want
het land rondom was, zoals het zich aanbood, zó weergaloos mooi,
dat we er méér dan genoeg aan hadden. Het terrein van het
eigenlijke recreatieoord heeft een bosrijke rugdekking in het
noordoosten en een ver verwijderde op de flanken, nl. die van
"De Utrecht" en de bossen van de Pannenhoef. In het zuidoosten
daarentegen waart de blik over een eindeloosheid van weilanden,
waar kievieten, wulpen en grutto's hun domein hebben, en over
bouwlanden, waar straks het graan zal te ruisen staan. Het
overweldigend gevoel van ruimte, dat zich hier onweerstaanbaar
opdringt, krijgt nog een speciaal accent van eenzaamheid bij
bestudering van een stafkaart. Vooral dan krijgt ge 'n beeld van
de situering van het ontspanningsoord en de zekerheid niet te
staan voor een fata morgana, maar voor een realiteit aan het
bestaan waarvan men in onze dichtbewoonde wereld getwijfeld
heeft.
Afwachten
In deze vijver van stilte is nu de steen van de
moderne recreatie geploft. Met angst in het hart vraagt ge u af
wat het straks worden zal. Zullen het enkel natuurvrienden zijn,
die onder de hemel van de Tulderse hei, waar rondom "de bossen
eeuwig zingen", gezondheid en levensvreugde vinden of wordt het
kermis? De toekomst zal het leren.
PIERRE VAN BEEK