Naarus

Inleiding bij Brieven van 'n oud Tilburger

Dialectschrijver wilde begraven worden aan de oevers van de Leij

Vanaf donderdag 9 januari zal de website Cultureel Brabant (CuBra) elke donderdag een column publiceren van de Tilburger Bernard de Pont. Onder de naam Naarus schreef Bernard de Pont in de oorlogsjaren een dertigtal columns voor het blad Groot Tilburg. Naarus was een rasechte Tilburger. Nadat hij zijn geboortestad had verlaten en in Oosterbeek was gaan wonen, stuurde hij regelmatig bijdragen naar Groot Tilburg, waarin hij zijn herinneringen aan Tilburg en de Tilburgers vermengt met de nostalgie van de buitenstaander die zijn geboortegrond mist. Bovendien geven de moeilijke oorlogsomstandigheden aan de columns van Naarus een onverwachte doorkijk naar de tijdgeest van de jaren ’40 van de vorige eeuw. Naarus werd geboren op 7 april 1897 en overleed op 2 oktober 1975. In een van zijn meest treffende columns spreekt hij de wens uit dat hij het liefst in Tilburg begraven zou worden, en wel ‘Aan de oevers van de Leij, temidden van de mensen die ik zo bemind heb.’

Cubra kwam in het bezit van kopieën van de columns dankzij een familielid van Naarus, dat er ook voor zorgde dat de erfgenamen toestemming verleenden voor publicatie van de columns op het internet. De uitgeknipte columns van Naarus waren opgeplakt in een ‘oud winkelboek’, dat na de dood van de schrijver in het bezit kwam van zijn oudste zoon. Deze zoon, Henk de Pont, stuurde kort na de begrafenis van zijn vader kopieën van de knipsels naar enige familieleden, want hij vond ‘de stukskes’, zo schrijft hij in zijn begeleidende brief, een ‘schonder naogedachtenis dan welk schôon bidprentje dan ok’. Deze brief is bewaard gebleven en is hieronder te lezen.

De columns van Naarus zijn gedigitaliseerd met steun van de Tilburgse Stichting Jacques de Leeuw. Ze getuigen van een grote liefde voor de stad, haar bewoners, en hun taal. Naarus was de eerste Tilburger die zijn stukken in het plaatselijk dialect gepubliceerd heeft in een krant, en daarmee staat hij aan de wieg van een lange Tilburgse traditie, onder wie bekende dialectschrijvers als Lechim en Cees Robben. De website CuBra is verheugd het werk van Naarus nieuw leven te kunnen inblazen. De laatste wens van Naarus is echter nooit vervuld. Hij overleed in Oosterbeek, en daar ligt hij ook begraven.

Brief van Henk de Pont over het werk van zijn vader

Badhoevedurp Maai 1976

Waarde Neef Piet Postense en aonhang.

Bijgaond stuur ik de stukskes die den aauwen Onkel vruuger in den orlog nog ins oot in Groot Tilburg hee geschreve. Ik ha dè rillekwie van ons Jet gekrege mar ge kost er pekaant niks mee begiene. ’t Zaat ammol vaastgeplèkt in ’n aauw winkelboek ut de tèd dè ’n paor schoen nog f 5,95 kostte en ’t was ’n aokelig formaot dè nie op ’t afdrukmesien paaste.
Tenliste hák dè mesien in de 3^e versnelling gezet en ’t boek uitbeskare gesneje en naa he’k ’n verklènde versie afgedrukt gekrege, die ammol wir op A4 uitgeknipt en geplèkt en dees is naa ’t risseltaot.
Leest ’t ammol nog mar ins goed deur dan herleeft den goeien? Aauwen tèd wir ins en den orlogstèd.
Zo is dees dan ’n veul schonder naogedaachtenis aon de jongste uit dè nist dan welk schoon bidprentje dan ook.
Ge zèt den irste die ik ’t stuur want d’r is er ginnen eene in de femielie die de aauw moerstaol nog zo goed schrèft en sprikt as gij en dan begiende al bij de irste bladzij de nieuwejaorswens ’t leste couplet mee de goeie raod om noot de moerstaol te verbaastere.
Dur al de afdrukkerij kèn ik al de stukskes onderhaand wir van buiten, mar net nao de begroffenis ha’k ze vur ’t irst wir ‘ns gelezen en toen zaag ik dettie gaddomme gelèk verkeerd begraove lee want op bladzij 9 1^e kolom daor stao "Je veux que mes cendres etc. au bord du Laai wô’j ligge.
Alleen weet ik nie of dè wel ergens kan en slao dieje Laai al nie allank gelèk dreug?
In mènne tèd van 45 jaor geleje zaat daor al nie veul waoter mir in.
Dus ik laot ‘m toch mar in Osterbeek ligge want daor koom ik nog wellis en in Tilburg au bord du Laai nie zoveul. Wè nie ammol afgedrukt is zèn al de leuterliederen en al de schoon Tilburgse spreuken, mar ‘k heb wel de schonste eruit gezocht en wètter over is , dè’s nie veul soeps.
Op bladzij 11 daor stao nog ’n schoon leuterlied over Kiske z’nne fietsenbaand, dè heet ie ok aatij zo’n schoon lied gevonden en telken keer asser in den orlog baande geplèkt mosse worre en dè was nogal dikkels dan stond ie dè lied wir te citeren.
In de kelder han wij er ok ’n stel hange die niemir te rippereren waren en den irste die daor kwaam te hange daor hong ok ’n briefke aon waor op stond "dit is een rotzak" mar al gaauw kwaamp er ‘nne twidde nèffe te hange die nog veul beroerder was en daor stond op "dit is een superrotzak".
Allee ik schaai er wir aaf want anders vraoge ze mèn ook nog om stukskes te gaon schrève.
Agge nog meer klaante hèt veur dees rillekwie dan haauw ik me nie aonbevole mar ge meugt ’t orsjineel wel ‘nne keer lene want inne afdruk van d’n 3^e afdruk dè wordt toch niks.

Haauwdoe en ’t alderbiste van oewen neef

Henk oftewel Koekeloeris.