Naarus


Brieven van 'n oud Tilburger

Geaachte Tilburgers,

Daor waor wuili wonden was ’t nie onplesaant, die huizen han ielk innen langen diepen hof, en al die hoven waren afgezet mee in heg van doren mee hier en daor wè buuk er tussen. As ge hil vruug op waart koste daor nog wel is innen mulder uit schudden mar dan moste vruug zèn want ’t krieoelde daor van de jong, en as ge laot kwaamt waren zóe veur gewist; want in die heggen waren hier en daor gaote waordeur al die jong bij mekare kosse komen. D’r wonde daor in de buurt innen smid en die hatter wel ’n stuk of elf; mist jongens. Dieë smid dè was innen uuverige meens en innen goeien vadder. Die hee me van ze lève wè afgeklopt en gehaomerd mist op ’t ijzer mar ok veul op de bruukskes van de jong, en dè moog wel want ’t waren irste vèrkes. Hij ha hil groote haanden en zachtjes slaon was ie nie gewend op z’n aombildje. ’t Is dus wel te begrèpe dè die mènnekes de schrik om d’r hart sloeg as ze in pèkske slaog in ontvangst mosse kome nemen. Tegesworrig mee dieën “Libelle”en aander blaoikes vur de Vrouw, gaon de kènder aanders gekleed as vruuger. In bruukske van vruuger ha veul weg van innen envelop in vurfrontje mee in lèfke er aon, dè net zaat as in visje, en van aachteren de klep mee twee knupkes. Zoo droegen wailie ze ammaol èrme of rèke, dus ok die van de smid, en omdè zo’n broek zó oereenvoudig te dèmonteere was, en dieën smid zo alle jikkerus hard sloeg, ha’r daor is eenen in reuze uitvinding gedaon.

Aachter in den hof bij de smid stond het huiske. Vruuger stonden de huiskes ammel aachter in den hof, as ge ’s naachts buikpent kreeg koste in oe vaon, mee of zonder heldere maon, over den hofpad daor nor toe waandelen.
Aachter dè huiske van de smid lagen ennigte plevuize en wè aauw steene, en die plevuize dè was in onderdeel van die uitvènding. Eens op inne keer wier er deur één van de bruurkes over den hofpad gekwèke: “Kaaral ge mot bij onze vadder koome!” ’t Verwachtte moment was daor. Karel wies er alles van, hij ha in pak te goed, hij wipte as innen haos aachter ’t huiske, ‘ne kneup van de klepbroek los, innen fiksen plevuis aachter d’r in, en toen op den aauwen aongedrenseld. Daor volgden ennigte harde woorden op vraogenden toon; toen in zwijgende bekentenis mee innen knik; daornao zo’n paor Godfers hier en giender; ’t mènneke over de knie, en daor zwaaide dieën èrm deur de locht, mar toen tie op op de plots van bestemming aonkwaam die geweldige haand, mee alle kraacht op dieën harden plevuis, toen brulden ie ut uit, want hij ha z’n haand pekaant te plettere geslaon. Hoe schon die uitvènding ok was, veul plezier heeter Karel nie van belèfd, want bij ’t volgend appèl wier wetplaank gebruikt en toen zaat er ginnen plevuis in.

Ze waren aanders onversaogd, d’r was niks wesse nie durfden. D’r stond daor in die buurt innen werkwinkel mee verdieping; in die bovenste verdieping was in pakdeur en die was zoowèt 3 meter boven den grond. Ennigte meters daor vandaon groeide in ‘flikker bumpke’, gewitwel daor groeie van die vleugeltjes aon die draaiend nor beneeë komen en as ge dè bolleke splitste koste die vleugeltjes fèn op oe neus plekken. Dè hout is ’t taaiste wèt er bestao, daor maoke ze haomer en schuupstelen van; bij ons hiette dè ‘flikkerbumpke’ mar ’t was dan innen ‘Esdoorn”of in ’t latèn innen ‘acer pseudo platanus’. Dè bumpke was zoowè innen meter hooger mee zènnen top, dan die pakdeur, en naa han ze uitgevonde dè dè bumpke zoowè onbreekbaar was. Ze klommen er tot bovenaon in, en dan wier er gezwaaid, hers en geens zo hard as ze mar kossen. Bij elken zwaai kwaam de top van dè bumpke al dichter bij de pakdeur en as ’t dan nao innen zwaai of vèftien nie meer mir schilde as innen meter of aanderhalf dan waogden ze de sprong in de pakdeur en ’t bumpke vèrde alleenig terug. Dan as in kat wir innen aanderen d’r in, die dè bravourstuk ok durfde. Lang heegut ok al wir nie geduurd want verbieën hielp nie en toen wier dè praachtbumpke mar omgekapt. Eeuwige sunt d’r waren er al verschaaie die ’t kossen.

Eénen was er daor in de buurt, daor kossen ze ammaol les van nemen. Dè was in vèrken daor was “de Witte”van Ernest Claos nog in braaf mènneke bij. Zènen naom was den “Dadder”. D’r kos gin kilometers in den omtrek “broerdighei” uitgehaold worren of hij wies er van. Naa was er dè bovendien eenen die noot te vangen was die ha in geheim, die mokte zen eige bij aachtervolging weg, foetsie, niemir te zien. Witte hoe det ie um dè lapte? Loopen kos ie as innen haos daor was gewoon gin vurbild van. Zoodoende hattie aaltij wel in vursprungske en aanders brocht ie ze efkes op in dwaolspoor en as ie in kwart menuut vursprong ha, dan kreeg dum nie mir, dan was ie weg. Dan was ie in ’t gèngske, dè was in hil smal pèpke tussen de huizen, nie breejer as 70 duimkes, van boven overbouwd en donker, de muren waren oud en verweerd, en daor liep ie as in flèrmuis tegen de muur omhoog, mee z’n voeten tegen den éénen en z’nen rug en z’n haanden tegen den aanderen, en zoo hong ie daor boven in den donkeren te wachten tot het gevaor geweken was. ’t Was innen viezen kadèe dieën “dadder”. As er innen nuuweling bij de club kwaam was ie zoo ’t slachtoffer. Dan kwaamp ie mee in allerongelukkigst gezicht bij den troep aon. Dè gezicht, daor koste van alles uit opmaoke: pent, angst, vertwèffeling, gewoon om meelije te krège. Z’n haand haj heel lamlenddig ter hoogte van z’n gezicht en z’n vinger stook veur uit, zoo kwaamp ie daor aongelamenteerd: “Ooejoeie, mène vinger, awawe, ai aije, dès bepold bloedvergift, ak daor mar nie van kepot gao, awaw wè doet ie toch zeer, en hij ruukt zo aorig”.  Dan rook ie zelf wir en as ge dan dè gezicht zaagt, laachte oe eige te berste. Dan mos dieë nuuweling ok is ruuken, en mee in pesaant wier dieën zieken vinger dan is flink aon dè nuske afgevreve.

Wèt er aon zaat? Nou dè was nie “aesthetisch” mar dè waren ze naa eenmaol vruuger nie, en den Dadder smèrden ut , krek op de plots waor ge dè ’t slechtste kunt hebben

’t Was innen smèrlap man.

Alla haauwdoe.

Naarus