Foto's en tekst: Han van Meegeren |
De beelden van het Beeldven Kasteel Nemerlaer in
Haaren heeft vreemde kostgangers gekend. De meest in het oog springende
was de kasteelheer die het kasteel bewoonde van 1855 tot 1895; Jonkheer
Donatus Theodore Albéric van den Bogaarde van Terbrugge (1829-1895).
Laten we hem voor het gemak maar Donat noemen.
Het nagelaten testament biedt een grote verrassing: het kasteel moet de komende 68 jaar, dat is tot de tachtigste verjaardag van zijn jongste erfgenaam-neefje, blijven zoals het is met inboedel en al. Dit geldt ook voor het kasteel Heeswijk. In beide kastelen heeft de familie een ongelooflijk grote collectie kunst en antiek verzameld. De familie krijgt het voor elkaar dat de rechtbank besluit dat wel de inboedel de kastelen uit mag. Dit betekent een 10-tal veilingen met maar liefst zo’n 10.000 veilingstukken. De collectie van den Bogaerde verspreidt zich op deze wijze over de wereld. Een stuk uit de collectie is gelukkig voor een ieder in Brabant te bewonderen. Het is het zogenaamde Heeswijkse altaar uit 1520 dat te bewonderen is in de Antoniuskapel in de St. Jan te Den Bosch. Het werd door het rijk in 1901 aangekocht voor het lieve bedrag van 11.000 gulden.
Maar goed, de collectie
is verdwenen en de kastelen staan leeg tot Terug naar de beelden. Kort na de dood van Donat schaatsen op een winterdag de studenten van het seminarie in Haaren rondjes op het ijs van het Beeldven. De vrome jongens zien de beelden die inmiddels hun naam geschonken hebben aan het ven. Ze besluiten dat dat zo niet kan in het Brabantse land. Zomaar twee naakten, dat is teveel van het goede. Ze slaan enkele delen(!) van de beelden af en gooien ze op het ijs. Om hun actie te vervolmaken stoken ze een vuurtje onder de beelden zodat het ijs terplekke smelt. En weg zijn ze. Een beeldenstorm in Brabant is geschied. De vrome rust keert terug op het Beeldven. Het water bewaart haar geheim en de eilandjes overwoekeren en worden door de jaren heen langzaam verbonden met het vaste land. In de jaren 1992-1994 krijgt het Beeldven, in een succesvolle poging haar unieke vegetatie terug te krijgen, uitgebaggerd. En de eilandjes worden weer eilandjes. Bij het baggeren stuit men op de restanten van de beelden van Donat en Koosje. De restanten vinden een plaats voor de ingang van kasteel Nemerlaer, vlak bij het kanon. Enkele jaren gelden zijn ze verhuisd naar de achtertuin van het kasteel. Wim van de Wouw, wonende op de Kievitsblek gelegen pal tegenover het Beeldven, maakte mij opmerkzaam op het mooie verhaal van het Beeldven. Hij nodigde mij uit een samen te gaan kijken naar wat er nog over is op de eilandjes. Op dinsdag 5 juni 2007 spraken wij af om af te varen. Zo gezegd zo gedaan. Op de afgesproken tijd arriveerden Gemma en ondergetekende op de Kievitsblek alwaar Wim en Cor zaten te genieten van het zomerse weer in de stacaravan achter de boerderij. Tot mijn verrassing zat Wim te lezen in ‘Die verkeerde wereld van Anton Roothaert, dat momenteel als feuilleton verschijnt op CuBra.
Je kunt je goed voorstellen dat Donat hier graag gezeten heeft met zijn Koosje.
Het was een schitterende middag. Wim en Cor bedankt! Een dag later heb ik gebeld met Carole Vos, de kasteelvrouwe van Nemerlaer. ‘Bestaan die restanten van die beelden nog?’. 'Ja hoor die liggen achter het kasteel in de tuin. Echter ze zijn nu helemaal overgroeid en dat is zo mooi dat ik dat niet wil kortwieken. Kom in de herfst maar eens hier om foto’s te maken.' Die heeft u dus nog van mij tegoed. Ik zal er melding van maken als de foto’s hier gepresenteerd worden. Bronnen: - Anton van Oirschot e.a. – Encyclopedie van Brabant, 1986 - Website van het IVN te Oisterwijk - Website over het Groene Woud
NB: Bij het onderzoek naar bovenstaand verhaal viel het mij op dat zelfs van een relatief jong verhaal (een eeuw oud) er al zo veel verwarring is omtrent namen en plaatsbepalingen. Een greep: - Is het Kivitsblek, Kievitsblèk of Kievitsblek? genoemd naar de heer Kievit, Kivits of Kievits? - Is het Donat, Donatus of Donas (zie bidprentje? - Liggen de resten van de beelden op de Nemerlaer of zoals ik ergens las op Heeswijk? - Is het Nemelaer of Nemerlaer? - Is het Antoon of Anton van
Oirschot? Af en toe heb ik noodgedwongen keuzes moeten maken. Aanvulling 6-12-2007: Zoals eerder in dit artikel vermeld heb ik moeten wachten tot het groen zijn winterse afmetingen bereikt heeft voor ik foto's kon maken van de restanten van de beelden die ooit het beoogde graf versierden. Op 3 december 2007 ben ik naar kasteel Nemerlaer gegaan om samen met Carole Vos te kijken wat er resteert. De stukken beeld liggen pal achter het kasteel en bleken geheel overwoekerd met klimop.
Na het hier en daar weghalen van de klimop kwamen twee damesbenen te voorschijn met ik schat het onderlijf bedekt met een lendendoek. Het aanzien van deze restanten deden mij meteen begrijpen dat de seminaristen dit tot hun daad heeft doen leiden. Onder een ander hoopje klimop kwam een soort zuiltje tevoorschijn. Carole merkte op dat ze niet helemaal zeker is of dit ook van het eiland vandaan komt. Maar het is wel gevonden in de tuin van Nemerlaer bij die andere stukken. Ik
dank Carole Vos voor de gastvrijheid. |