Aanvulling 27-03-2008:

Eindelijk een Killroy gevonden! 
Onderstaande mail en foto kreeg in deze week binnen:

hallo
 
Deze foto komt uit mijn huis.
Dit is een teken van Killroy. Ik en mijn zusje hebben het teken gevonden. Op zolder het stond op de muur
 
ik hoop dat u er wat aan heeft
 
groetjes, Niki en Lilly Walstra

Was Kil(l)roy hier ook?

U kent hem vast. Het is een van de meest geschreven spreuken op muren en deuren: ‘Kilroy was here’ of Killroy was here’.  In de jaren zeventig kon je dit opschrift overal lezen. Het was een beetje de voorloper van de huidige graffiti, het had iets ondeugends en was omringd met een aura van geheimzinnigheid.

De spreuk is echter al veel ouder. Een klein onderzoekje op het internet leerde mij veel tegenstrijdigheden over de oorsprong van deze regel. Maar de meest serieuze verklaring is toch wel de volgende:

James J. Kilroy was tijdens de tweede wereldoorlog controleur op een scheepswerf in Quincy, Massachusetts. Hij deed de controle van het werk aan de scheepswanden. Hij telde de klinknagels die de werklieden geklonken hadden in de wanden van het te bouwen schip. Klopte het aantal klinknagels op een verbinding dan zette hij een merkteken aldaar om aan te duiden dat dat gedeelte klaar was. Dit merkteken bleek echter te eenvoudig na te maken door de werklieden, die betaald kregen naar gelang het aantal geklonken nagels. Om dit merken iets meer garantie te geven bedacht hij dat hij beter kon schrijven: ‘Kilroy was here’.

Normaliter zouden de schepen ook in die tijd aan de binnenzijde voorzien worden van een laklaag, maar in de oorlogstijd was daar geen tijd voor en gingen de schepen ongelakt het sop in. Hierdoor bleef de merkspreuk van James J. Kilroy staan in vele boten. De mariniers namen deze spreuk over en sindsdien verzorgen opvarenden voor de verspreiding van Kilroy’s spreuk over de hele wereld.

Verhalen doen de rondte dat de spreuk op de meest onmogelijke plaatsen geschreven moet zijn:

- in het zand van de maan
- op de Mount Everest
- onder de Arc du Triomphe
- op het vrijheidsbeeld in New York

Zo zou de spreuk ook gekalkt zijn in het buitenhuis dat speciaal gebouwd was in Potsdam voor de besprekingen tussen Stalin, Churchill en Roosevelt na het beëindigen van de oorlog. Stalin zou de vraag gesteld hebben: ‘wie is Kilroy?’

In het laatste jaar van de oorlog zou de spreuk ook op vele plaatsen in Nazi-Duitsland opgedoken zijn. Een verhaal wil dat Hitler er zeer paranoïde op gereageerd heeft en gedacht zou hebben dat het ging om een spion van de geallieerden.

Dichtung und Wahrheit zijn moeilijk uit elkaar te halen bij het geval Kilroy. Maar het schijnt wel zo te zijn dat in 1946 de ‘Transit Company of America’ een prijs beschikbaar gesteld heeft voor diegene die de echte Kilroy bleek te zijn. Bijna 40 mensen hebben zich aangemeld, maar James J. Kilroy kon met behulp van het personeel van de scheepswerf bewijzen dat hij de enige was die aanspraak kon maken op deze titel.

Het originele ‘Kilroy was here’ is later ook verschenen als ‘Killroy was here’ en ook is er vaker een figuurtje aan toegevoegd.

In Engeland is het figuurtje bekend onder de naam ‘Chad’. Van origine hoort hier de tekst bij: ‘Wot, no eggs?’ Later werd dit ingekort tot ‘Wot, no …?’ De puntjes stonden voor alles wat schaars was in die tijd.

Ik ken de spreuk zoals gezegd uit de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw, toen hij op vele plaatsen te lezen was. Maar ook nu moeten er plaatsen zijn waar een echte Kilroy te lezen is. Heeft u zelf foto’s van een Kilroy spreuk of weet u ergens een echte Kilroy te staan mail dan naar: hanvanmeegeren@home.nl

De onderstaande twee Killroy's ben ik zelf tegengekomen, uitgesneden in de bast van een boom.

Han van Meegeren

Op een boom in het Ooievaarsnest, gemeente Goirle.

Op het landgoed Zegenwerp in Sint-Michielsgestel.