Dierenliedjes - opgetekend door Ben Hartman

Koekoek


Op enen boom een koekoek zat.

 

Er zullen niet veel mensen zijn die dit kinderliedje niet kennen!

Het werd ons immers vroeger op de lagere school al aangeleerd, met het bekende refrein:

Sim sa-la-dim, bom bas, sa-la-dom, sa-la-dim.

 

De coupletten zijn:

  • Op enen boom een koekoek- zat

  • Daar kwam een jonge jager- aan

  • Hij schoot de arme koekoek- dood

  • Maar als een jaar verlopen- was

  • Dan kwam de koekoek weder- daar

  • Hij floot de arme jager- uit

Broer en zus, Toon en Regine Gevers uit Loosbroek zongen voor mij dit liedje in 1982.

Zij zongen de volgende coupletten, met het bovenstaande refrein:

  • Toen in een boom een koekoek- zat

  • Kwam er een jonge jager- aan

  • Die schoot de arme koekoek- dood

  • Nu wordt de koekoek begraven- al

  • Nu is het versje van de koekoek- uit.

Het aardige van het lied van Toon en Regine was, dat zij het zongen terwijl zij tegenover elkaar zaten en op het ritme van het lied met hun handen tegen elkaar klapten, dan eigen handen tegen elkaar, dan rechterhand tegen rechterhand, linkerhand tegen linkerhand, ik denk dat dit bij een aantal mensen nog wel bekend overkomt.

Zo werden meer kinderliedjes gezongen en met ritmisch handengeklap begeleid.

 

Ik vond het liedje van de koekoek terug in: ‘De Vlaamse Zanger’, deel 1.

De 1-ste druk van dit interessante liedbundeltje kwam uit in 1899, te Luik.

Het liedje wordt ook nu nog gezongen op de melodie die vermeld staat in ‘De Vlaamse Zanger’.

 

In ‘Wereldlijke Volksliederen’ van Jan Bols, uitgegeven te Brussel, 1949, staat een variant: ‘De koekoek’.

  • Op enen boom een koekoek- zat

  • Er kwam een jonge jager- daar

  • Hij zag van ver een koekoek- op de boom

  • Hij schoot daar enen koekoek- dood

  • Maar als de Lent verschenen- was

  • Zat de koekoek weder- op de boom

  • De koekoek lacht de jager- uit

In het Volksliedarchief, onderdeel van het Meertensinstituut te Amsterdam, vond ik een variant.

Een arme koekoek op de toren werd door Ate Doornbosch opgenomen in Hilvarenbeek op 21 juni 1968, bij een mevrouw die in 1901 geboren werd te Goirle. (De mensen van het Volksliedarchief hebben niet graag dat ik, bij de liedjes die zij hebben opgenomen, namen publiceer van de zegslieden!)

 

Ate Doornbosch heeft tientallen jaren liedveldwerk gedaan als medewerker van het Volksliedarchief; heeft duizenden liederen opgenomen in alle provincies van ons land en liet fragmenten van deze veldopnames horen in zijn radioprogramma: ‘Onder de Groene Linde’. Dat programma ging van start in 1957 en stopte ruim dertig jaar later.

Daar werd door trouwe luisteraars, dat bleken er 350.000 te zijn, veel op gereageerd.

Uiteindelijk legde Ate, practisch in zijn eentje, 10.000 mondeling overgeleverde liederen vast in een tijdsbestek van dertig jaar!

Misschien moet ik hier nog eens een uitgebreid artikel aan wijden.

In het kader van de volksliederenrubriek op Cubra kan dit een zeer interessante aanvulling zijn.

 

Nu de tekst van ‘Een arme koekoek op de toren’.

De melodie staat bij de bijlage ‘notenschrift’.

 

1) Een arme koekoek op de toren

Im sal- dim, bom- bas, salli- do, salli- dim

Een arme koekoek op de toren zat.

 

2) Daar kwam opeens een jager

Im sal-dim etc.

Daar kwam opeens een jager aan.

 

3) Die schoot de arme koekoek

Im sal-dim etc.

Die schoot de arme koekoek dood.

 

4) Waar zullen wij hem begraven

Im sal-dim etc.

Waar zullen wij hem begraven gaan?

 

5) Al in die gindse wouden

Im sal-dim etc.

Al in die gindse wouden in.

 

6) Daar graafden wij een kuiltje

Im sal-dim etc.

Daar graafden wij een kuiltje in.

 

7) Daar legden wij de arme koekoek

Im sal-dim etc.

Daar legden wij de arme koekoek in.

 

8) Daar schreven wij enige woorden

Im sal-dim etc.

Daar schreven wij enige woorden neer.

 

9) Hier onder ligt begraven

Im sal-dim etc.

Hier onder ligt begraven in.

 

10) De arme koekoek van de toren

Im sal-dim etc.

De arme koekoek van de toren in.

 

Heeft u nog herinneringen aan dit lied? Graag uw reactie!

Bij voorbaat dank.