Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

62e Jaargang - 2013

 
HOME BC / BL Archief Brabant Cultureel Archief Brabant Literair Contact
 
HOME CUBRA
INHOUD AUTEURS

Portret van Julia Cornelia de Lannoy, oliever op paneel, door Niels Rode, 1778. Het portret bevindt zich in de collectie van het Noordbrabants Museum en hangt in bruikleen in Museum De Roos in Geetrtuidenberg.

 

www.ingeborgdegroot.blogspot.com

www.geertruidenberg800jaar.nl

 

 

Lauran Toorians

Sterke vrouwen in Geertruidenberg

Drie ondernemende vrouwen in Geertruidenberg spiegelen zich aan Julia de Lannoy en stellen deze vroege feministe centraal in de feestelijkheden rond 800 jaar stadrecht.

Tenminste twee Noordbrabantse gemeenten vieren in 2013 een eeuwfeest. Voor Boekel wordt dat het zevende, voor Geertruidenberg is het 800 jaar geleden dat deze stad op 21 september 1213 stadsrechten kreeg van de graaf van Holland. Inderdaad, van Holland, want Geertruidenberg was eeuwenlang een Hollandse stad, zelfs die met het oudste stadsrecht binnen dat gewest.

Een van de thema’s die voor het feestjaar zijn opgepakt, draait om dichteres en toneelschrijfster Juliana Cornelia de Lannoy. Die woonde en werkte van 1758 tot aan haar dood in 1782 in Geertruidenberg, in het huis De Roos aan de Markt waarin nu het (historisch) museum van de stad is gevestigd. Kunstenares en sieradenmaakster Ingeborg de Groot nam het initiatief en samen met theatermaker Corrie Broks en hoedenontwerpster Liesbeth van Well startte zij een project waarvan de naam is ontleend aan een gedicht van De Lannoy:

’t Zoet der Eenzaamheid

 Mijn liefste tijdverdrijf is altoos bij de hand,

geen wroeging die ’t verstoort, nooit baart het misverstand.

Gij ziet of ik nochtans de samenleving schuwe.

Doch schoon ik haar geneugte aan al mijne and’ren huwe,

’k verwissel slechts van feest wanneer ’t gezelschap scheidt,

als ik mij wedervind in ’t zoet der eenzaamheid.

Ingeborg de Groot ontdekte in De Lannoy ‘een feministe avant-la-lettre’. Nu is het begrip feministe voor de achttiende eeuw een anachronisme, maar sterke en zelfstandige vrouwen waren er natuurlijk altijd. Zo waren de bekendere Betje Wolff en Aagje Deken generatiegenoten en kennen we uit de zeventiende eeuw Judith Leyster, Maria Sybilla Merian en Anna Maria van Schuurman en uit de middeleeuwen Roswitha van Gandersheim, Hildegard van Bingen, Heloïse van Argenteuil en Christina de Pisan. Ook op politiek vlak stonden vrouwen hun mannetje, van Jeanne d’Arc en Jaboba van Beieren naar beroemde heerseressen als Elizabeth I van Engeland, Catharina de Grote, Maria Theresia en koningin Victoria die het feminisme in zijn moderne vorm zag ontstaan. 800 jaar Geertruidenberg is een mooie gelegenheid om nu eens niet de brave stedenmaagd in het zonnetje te zetten, maar juist haar eigenzinnige zusters die fier overeind bleven in de boze mannenwereld.

Het leven en werk van De Lannoy werd aan de vergetelheid ontrukt door Pim van Oostrum (1943-2011) die in 1999 op een toneelstuk van De Lannoy promoveerde en in 2001 een uitvoerig becommentarieerde bloemlezing publiceerde. Zij heeft de opstartfase van het project ’t Zoet der Eenzaamheid nog meegemaakt, maar overleed in oktober 2011.