HOME CUBRA

INHOUD AUTEURS

Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

64ste Jaargang - nummer 5 - oktober 2015

 
HOME BC / BL Contact / Reageren Archief Brabant Cultureel Archief Brabant Literair
 
 

Grotere weergave van de foto's

  

©Brabant Cultureel – oktober 2015 

 

‘Akelig om te zien ja, maar ook de realiteit’

 

Vluchtelingen staan al sinds de jaren negentig centraal in het werk van Piet den Blanken. Eind augustus, begin september 2015 bezocht hij Libië om vast te leggen hoe het de vele vluchtelingen daar vergaat. Momenteel reist hij door India om arbeiders in de suikerrietindustrie te fotograferen, een ander hoofdonderwerp voor de Bredase fotograaf.

 

door Joep Eijkens

 

Vluchtelingen zijn nu actueler in de media dan welk ander onderwerp ook. Voor de sociaal geëngageerde fotojournalist Piet den Blanken staan ze al sinds de jaren negentig centraal in zijn werk. Typerend: in juli reisde hij met Syrische vluchtelingen van het Griekse eiland Lesbos naar Boedapest en toen de vluchtelingenstroom in die regio een ware hype werd, vertrok hij eind augustus naar Libië. ‘Want ik had al eens vluchtelingen gefotografeerd die vanuit Libië in Italië waren aangekomen en wilde nu naar het land waar zij waren vertrokken,’ vertelt hij thuis in Breda. ‘Voor het eerst sinds al die jaren dat ik met migratie bezig ben, heb ik nu ook mensen gefotografeerd die verdronken zijn.’

 

 

Migranten op een kruispunt in Zuwara in de hoop opgepikt te worden voor een dag werk. foto Piet den Blanken

 

Den Blanken heeft al heel wat van de wereld gezien – zijn belangrijkste werk werd gemaakt buiten Europa, met name in Midden-Amerika – maar in Libië was hij nog nooit eerder. Met twee regeringen en een hoop elkaar bestrijdende milities is dat ook bepaald geen eenvoudig te bereizen land. Om over de veiligheid nog maar te zwijgen. Zoals te doen gebruikelijk had de Bredase fotograaf vóór zijn vertrek collega’s geraadpleegd en via hen contact gelegd met mensen in Libië ‘om te kijken wat er mogelijk was’. ‘Voor mij ging het erom mensen te fotograferen die wilden vertrekken naar Europa. Daadwerkelijk vertrekkende migranten vastleggen, is vrijwel onmogelijk, want dat gebeurt allemaal ’s nachts met smokkelaars.’

 

 

Aangespoeld scheepswrak waarmee migranten probeerden over te steken naar Italië. foto Piet den Blanken

 

Fixer

Den Blanken vloog naar Tunis en reisde vandaar naar de Libische grens waar zich de eerste hindernis voordeed. ‘Ik moest daar mijn visum ophalen, maar mocht niet verder zonder fixer – dat is een lokale figuur die je als gids, tolk en organisator bijstaat. De fixer die ik al vanuit Nederland geregeld had, moest helemaal uit Tripoli komen om me bij de grens op te halen. Ik heb een dag of drie met fixers gewerkt, voor de rest heb ik op eigen gelegenheid rondgereisd. Zo’n fixer is duur en daar heb ik het geld niet voor.’

In dit verband moet opgemerkt worden dat Den Blanken, enkele uitzonderingen daargelaten, steeds op eigen initiatief en voor eigen rekening op pad gaat. Terwijl hij er nauwelijks of niets aan verdient, er eerder op toelegt, omdat hij zijn foto’s – anders dan vroeger – slechts mondjesmaat kan publiceren in kranten of tijdschriften. Idealisme om te laten zien wat er in de wereld gebeurt, is zijn drijfveer.

Nee, hij heeft Libië niet als onveilig ervaren. ‘De steden waar ik geweest ben, Tripoli, Misrata en Zuwara zijn veilig,’ zegt hij. ‘Ze liggen in het westelijk deel van het land, het deel van waaruit mensen proberen over te steken naar Italië. Maar er is geen functionerende staat en overal heb je milities, soms van één van de twee regeringen, soms gewoon hooligans.’

 

 

Vuilnisman uit Niger in Misrata. foto Piet den Blanken

 

 

Detentiecentra

Met toestemming van de in Tripoli zetelende regering kon hij twee detentiecentra bezoeken waar Afrikaanse migranten vastzitten die opgepakt werden voordat zij de oversteek naar Italië konden maken. De foto’s die Den Blanken in die centra maakte, laten jonge mannen zien die gelaten in de lens kijken. ‘Ze hadden er geen probleem mee om op de foto te gaan,’ zegt hij desgevraagd. ‘Ook de mannen die ik op straat fotografeerde, wachtend op werk, reageerden relaxt. Maar dan kwam er weer een of andere politieagent die vroeg: Waar is je fixer? En dat gaf dan weer gedoe.’

Den Blanken kreeg toestemming om een dag lang medewerkers van de Rode Halve Maan te volgen bij het zoeken naar en bergen van lijken van vluchtelingen, aangespoeld op een stuk strand van de Middellandse Zee. Op één van de foto’s zie je een keurig geklede, grote man voorover in het zand liggen, kennelijk verdronken. Den Blanken: ‘Akelig om te zien ja, maar ook de realiteit.’

Ook fotografeerde hij bij demonstraties van de plaatselijke bevolking tegen mensensmokkelaars en vluchtelingen. Het ziet er bepaald niet spontaan uit, eerder van hogerhand georganiseerd. En dat is het ook, aldus Den Blanken: ‘De autoriteiten willen graag dat die demonstraties gefotografeerd worden. Aan de andere kant is het ook te begrijpen dat de mensen niet willen dat hun stranden vol lijken komen te liggen.’

 

 

Demonstratie tegen mensensmokkel, georganiseerd door het gemeentebestuur van Zuwara. foto Piet den Blanken

 

 

India

Zijn reis verliep dan wel voorspoedig, op het einde ging er toch iets mis: ‘Op weg naar de Tunesische grens werd ik bij een politiepost aangehouden. Toen dat probleem was opgelost, bleek mijn taxi al doorgereden te zijn, en daar lag mijn rugzak in met ondermeer een reservecamera en lenzen. Nee, gelukkig geen beeldmateriaal. Ik zet altijd alles zowel op een computertje als op een externe harde schijf en die houd ik altijd apart.’

Terug in Breda vernam hij van een Libische contactpersoon dat de rugzak terecht was. Daarmee waren de spullen nog niet terug in Nederland. Maar dat is na enige pogingen wel gelukt, ‘Net op tijd voor mijn vertrek naar India. Vooral mijn reservecamera zou ik gemist hebben.’

Inmiddels is Piet den Blanken alweer vertrokken, samen met Bart van der Bijl, een goede vriend uit Ecuador. ‘Voor mij is het vakantie,’ zegt die oud-Tilburger lachend, ‘Voor Piet is het hard werken.’ Tot half december blijven de twee weg. Den Blanken: ‘Ik ga daar mensen in de suikerrietproductie fotograferen.’ Ook dat is een onderwerp waarmee de Bredase fotojournalist al jaren bezig is. Met name in Midden-Amerika. Maar soms ook dichter bij huis. Zo fotografeerde hij nog niet zo lang geleden de suikerbietencampagne in het West-Brabantse Dinteloord.

 

 

 

Gewapende militieleden in Zuwara. foto Piet den Blanken

 

 

Nigeriaanse migranten bergen een aangespoeld lichaam in Zuwara. foto Piet den Blanken

 

 

Door de Rode Halve Maan geborgen lichamen van verdronken en aangespoelde migranten. foto Piet den Blanken

 

 

Gevangenen in een detentiecentrum voor migranten in Tripoli. foto Piet den Blanken

 

 

Detentiecentrum voor migranten in Misrata. foto Piet den Blanken

 

 

Detentiecentrum voor migranten in Misrata. foto Piet den Blanken

 

 

Detentiecentrum voor migranten in Misrata. foto Piet den Blanken

 

 

Gevangen migranten maakten een muurschildering van een schipbreuk in een detentiecentrum in Tripoli. foto Piet den Blanken