Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

64ste Jaargang - nummer 3 - juni 2015

Cover van de catalogus die bij de expositie verscheen.

¶ http://janwessendorp.nl

www.vanzijp-sculptures.com/nl/index.html#!/

©Brabant Cultureel – juni 2015

Vensters op de binnenwereld

De Bergen op Zoomse schilder Jan Wessendorp wordt dit jaar (2015) vijfenzeventig en vierde dit onlangs met een retrospectief. Tegelijk exposeerde beeldhouwer Marcel van Zijp (1958) eveneens een overzicht van zijn eigen werk. Een terugblik op deze expositie en een kennismaking met Wessendorp.

door Erick Kila

Waar in Bergen op Zoom in de jaren twintig suikerbieten werden verwerkt en later door Defensie munitie werd opgeslagen was in mei en begin juni kunst te zien. Zo bood industrieel erfgoed onderdak aan een interessante samenscholing van schilderijen en sculpturen. Schilder Jan Wessendorp en beeldhouwer Marcel van Zijp lieten in een van de hallen van het voormalige fabriekscomplex De Zeeland hun ‘Aha Erlebnis’ zien. En dat heeft niets met de pal naast de hal gelegen Albert Heijn te maken, merkt Marcel van Zijp droogjes op.

Jan Wessendorp, Verdrinken in licht of de weg van de tienduizend dingen gaan. Gemengde techniek. fotograaf onbekend

Fors

Het kwam mooi uit dat de vroegere fabriekshal zo ruim is. Jan Wessendorps werken zijn fors van formaat en het zijn er veel. De Bergse kunstenaar wordt dit jaar vijfenzeventig en zag hierin aanleiding voor een retrospectief. Marcel van Zijp (1958) selecteerde voor de gelegenheid uit de ontwikkelingsgang van zijn eigen oeuvre. Voor de heren zelf een ‘Aha Erlebnis’ en voor de bezoeker in de eerste plaats de aanblik van een wonderlijk artistiek landschap.

Na een verkenningsronde door dit cultuurlandschap drong de gedachte zich op dat de kunstenaars elkaars tegenpool zijn. De vele gouaches en acrylschilderijen, in slagorde opgesteld, dagen uit door kleurgebruik, figuratie, verfreliëf en letterlijk uit de band springende omlijstingen. De sculpturen, minimalistisch en zwart/wit getint, stonden bijna schuchter in de ruimte. Barok tumult versus ingetogen stilte. Bij nadere beschouwing en langer stilstaan, moest die indruk worden bijgesteld.

Jan Wessendorp, Overwin alle zucht om iets te willen betekenen. Acryl op doek, gemengde techniek. fotograaf onbekend

Binnenwereld

Het weefsel van Wessendorps verbeeldingen bevat veel ogen en oogachtige vormen. Je wordt vanaf de doeken aangekeken. Niet in ironische of afstandelijke zin trouwens. De verbeelde wezens en mensen komen bij deze schilder in geen geval ongenaakbaar of zelfbewust over. Ze lijken verscheurd en kwetsbaar en ze maken nauwelijks deel uit van een herkenbare wereld. Zo beschouwd, kijken de geschilderde ogen niet naar buiten, maar is het omgekeerde het geval. De ogen zijn vensters op de binnenwereld van de kunstenaar.

In Wessendorps diepere wereld dring je langzaam door. Je moet kijken en voelen en opnieuw kijken en voelen. Uiteindelijk blijkt er toch een minder heftig gekleurde laag onder de figuraties te zitten: het verstilde domein van twijfel en existentiële breekbaarheid.

De verbinding met Marcel van Zijps granieten, maar toch zachte en subtiele, vormwereld is dan duidelijk. Achter zijn uit steen gekapte, sobere vormen en het verrassende gebruik van de letter als teken ‘zonder meer’ gaat een tastende zoektocht schuil naar het wezen van vorm en materie.

Beide kunstenaars zijn geen praters. Zij geven vooral beeldend uitdrukking aan hun innerlijk. Gevraagd of zijn zeer rustige woonplaats Wouwse Plantage nog enige invloed heeft op zijn artistieke werk antwoordt Van Zijp eerlijk: ‘Het zit toch in je kop, het maakt eigenlijk niet uit waar je dan zelf zit.’

Dichter Philippe Cailliau tijdens de literaire middag in de expositie. foto Albert Hagenaars

Laagjes

Los van de gevoelservaring bij het wandelen door de expositieruimte, verdient ook de materiaalbehandeling van de kunstenaars aandacht. Bij Wessendorp zijn verf en omlijsting soms op sculpturale wijze gebruikt en bij Van Zijp is de oppervlakte van het sculptuur glad als een doek van een zeventiende-eeuwse fijnschilder.

Wessendorp legt uit dat hij eerst met acryl schildert op een glasplaat. Hij gebruikt een föhn om een verfreliëf in laagjes op te bouwen. Daarna plakt hij de vormen ‘in’ op het doek. Lagen zijn belangrijk, benadrukt hij.

Vorm en magie bepaalden deze dubbelexpositie. Ze kwamen al mooi samen vlak voor de ingang van de zaal. Daar staat ‘De druppel’, het meest recente werk van Van Zijp, een druppelachtige vorm waarin je ook iets van een gezicht kunt herkennen. Bij Wessendorp en Van Zijp zijn verf en steen even vloeibaar als gedachten.

Marcel van Zijp, So lose im Raume. foto Albert Hagenaars