HOME CUBRA

INHOUD AUTEURS

Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

64ste Jaargang - nummer 2 - april 2015

 
HOME BC / BL Contact / Reageren Archief Brabant Cultureel Archief Brabant Literair
 
 

 

 Ton Thelen & Lauran Toorians, Boekel bijzonder. Elementen uit de geschiedenis van een eigenwijs dorp. Boekel: Gemeente Boekel 2015, x+302 pp., ISBN 978-90-9028021-9, hb., € 17,50. Het boek is in Boekel te koop bij de Readshop naast het gemeentehuis.

 

©Brabant Cultureel – april 2015

Interessant boek brengt afgelegen dorp dichtbij

 

Begin maart 2015 verscheen het ‘Boekel bijzonder’ over de geschiedenis van Boekel. Het boek kwam tot stand met hindernissen, maar slaagt erin het dorp uit de anonimiteit te trekken en een gezicht te geven. Een sympathiek gezicht.

 

door JACE van de Ven

 

De mensen waren er niet meer of minder mens dan in Amsterdam, Leiden of Haarlem, maar toch werden zij niet beschreven in het verhaal dat wij de vaderlandse geschiedenis noemen. Het overkwam bijna ieder dorp dat te ver van de Randstad ligt. Toch zijn zij er gewoon, de plattelandsdorpen. Ze zijn zoals ze zijn, voor een ongeïnteresseerde gewoontjes, voor iemand die er speciale belangstelling voor aan de dag legt bijzonder. Maar buiten enkele plaatselijke heemkundigen maakt meestal niemand zich druk om hoe dorpen geworden zijn tot wat ze zijn.

 

 

Dr A.D. van Zutphen, van 1912 tot 1939 geneesheer-directeur van Huize Padua, was een verwoed amateurfotograaf. Een aantal van zijn foto’s zijn opgenomen in het boek.

 

 

Zevenhonderd

Boekel is zo’n dorp. Boekel, buiten dat dorp alleen bekend door Huize Padua, wielrenster Leontien van Moorsel en de in het oog springende burgemeester Driek van de Vondervoort die tijdens zijn ambtstermijn van 1998 tot 2008 Boekel herhaaldelijk in positieve zin in de publiciteit wist te brengen. Mogelijk was het ook zijn idee om bij de viering van het zevenhonderdjarig bestaan van het dorp in 2013 met een gedegen boek over Boekel op de proppen te komen. Kan zijn. In ieder geval kreeg historicus Jean Coenen, bekend van een reeks boeken over de geschiedenis van steden en dorpen, ruim op tijd de opdracht voor het Boekelse boek.

 

 

Bij gelegenheid van 650 jaar Boekel kwam er in 1963 een standbeeld voor Rutger II van Herpen, de man die de Boekelnaren in 1213 hun gemeint gaf. foto uit boek

 

Alles leek daarmee goed geregeld, tot Coenen medio 2010 plotseling overleed. Het was onkies om onmiddellijk een plaatsvervanger aan te wijzen. En dan nog? Hoe ver stond Coenen met zijn naspeuringen, wat had hij al aan het papier toevertrouwd en wie zou de klus kunnen overnemen? Begin 2012 kregen de historici Lauran Toorians en Ton Thelen de opdracht om het werk van Coenen over te nemen. Geen wonder dat die twee 2013 niet meer haalden. Een beetje historicus gaat uit van eigen bronnenonderzoek en dat heeft zijn tijd nodig. Bovendien werd Thelen gaandeweg het proces ziek, wat uiteraard vertraging met zich meebracht. Daarom verscheen Boekel bijzonder pas in maart 2015. Twee jaar na het jubileumjaar, maar dat kon dus niet anders.

 

 

De vondst van enkele grote potten uit de bronstijd baarde in 2004 veel opzien. foto uit boek

 

 

Elementen

Thelen en Toorians presenteren geen uitputtende geschiedschrijving van Boekel. Heel voorzichtig geven de auteurs het boek de ondertitel mee: ‘Elementen uit de geschiedenis van een eigenwijs dorp’. Goeie historici zijn behoedzaam, hoe dikker hun boeken, hoe vaker ze er ‘beknopte geschiedenis’ of iets dergelijks op zetten. Maar ‘elementen’, dat zijn bestanddelen, grondslagen, ‘aspecten. Dat klinkt wel erg voorzichtig.

Reden voor die bescheidenheid is ongetwijfeld het feit dat in het boek de geschiedschrijving over Boekel als gemeenschap min of meer stopt rond het jaar 1800, als de Fransen het bij ons te vertellen hebben. Daarna wordt alles opgehangen aan Huize Padua. Dat kan, zou je kunnen zeggen, want Huize Padua is een niet onbelangrijk ‘element’ van Boekel en buiten verpleeginrichting ook een niet over het hoofd te zien dorpsdeel.

Toch geef het de geschiedschrijving van Boekel over de laatste tweehonderd jaar iets onvolkomens. Dat komt vooral omdat het boekdeel ‘Huize Padua, van bewaarplaats tot verpleeginrichting’ niet geschreven is met de blik op de geschiedenis vanuit Boekel, maar vanuit de instelling zelf. Handel, Gemert, het bisdom, de broeders Penitenten en zelfs uitleg over regels als TBS spelen er net zo’n grote rol in als het reilen en zeilen van Boekel zelf. Dat is jammer, maar gelukkig is ook deze geschiedenis van Huize Padua interessant om te lezen.

 

 

De Kluis, het oudste gedeelte van Huize Padua, herbergt een geheel vernieuwd museum over de geschiedenis van de psychiatrische zorg. foto uit boek

 

 

Vooruit

Ondanks deze onvolkomenheid – een gevolg van tijdsdruk en de (gelukkig tijdelijke) ziekte van een van beide auteurs – is Boekel bijzonder een boek dat er mag zijn. Het toont op een of andere manier toch de niet gemakkelijke wordingsgeschiedenis van een stukje Brabant vanaf de prehistorie tot in onze tijd. Dat dankzij het feit dat in paragrafen over gebeurtenissen in vroeger tijd al vaak vooruit gewezen wordt naar nu.

Daarbij wordt het begrip geschiedenis niet te eng geïnterpreteerd, ook met geologische, archeologische, sociale, religieuze, etnografische en antropologische invalshoeken wordt rekening gehouden. Een mooi deel is het rijk geïllustreerde verhaal over de krukhuisboerderij op Neerbroek, ook zo’n ‘element’ dat tot in onze tijd doorloopt. Boekel bijzonder gaat over een dorp dat nooit het centrum van de wereld was, maar het boek brengt dat dorp wel dichtbij. Het is niet, zoals de auteurs in het voorwoord zelf zeggen ‘dé geschiedenis van Boekel’, maar wel, zo hopen zij, een aanknopingspunten voor anderen om verder te gaan. Waarvan acte.

Boekel bijzonder is uitgegeven door de gemeente zelf in een oplage van tweeduizend stuks, rijk geïllustreerd en gebonden in een harde kaft.

 

 

In de boerderij op Neerbroek stond de tijd zo’n driekwart eeuw stil. foto Jeroen Kuppens, foto uit boek

 

 

Interieur van de krukhuisboerderij op Neerbroek, Boekel. foto Jeroen Kuppens, foto uit boek

 

Interieur van de krukhuisboerderij op Neerbroek, Boekel. foto Jeroen Kuppens, foto uit boek