Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

63ste Jaargang - juni 2014

United-C, Burn. foto Hans Spiegelaar

¶ United-C voert ‘Burn’ op tijdens Theaterfestival Boulevard van 13 t/m 16 augustus 2014, telkens van 19.00-23.30 uur. Op 6 september 2014 opent ‘Burn’ het nieuwe theaterseizoen in Theater De NWE Vorst in Tilburg.

www.united-c.nl

www.festivalboulevard.nl

www.denwevorst.nl

©Brabant Cultureel – juni 2014

United-C tart de uitputting in ‘Burn’

Het Eindhovense live-artgezelschap United-C brengt op Theaterfestival Boulevard de viereneenhalf uur durende voorstelling ‘Burn’. Viereneenhalf uur? Jawel, maar het publiek mag gerust een ommetje gaan maken om daarna weer lekker bij het spektakel aan te schuiven.

door Rinus van der Heijden

Een theatrale biotoop met als een van de onderdelen uitputting. Zo omschrijven artistiek leiders Pauline Roelants en Maarten van der Put ‘Burn’, de nieuwe voorstelling van hun gezelschap United-C. In juni waren er twee voorstellingen in het Parktheater in Eindhoven. Die duurden ‘slechts’ een dikke twee uur. Begin augustus worden de uitvoerders van ‘Burn’ op Theaterfestival Boulevard viereneenhalf uur blootgesteld aan die uitputting. En dus ook de toeschouwers. Dat is nog niet alles; er zijn zeker mogelijkheden om het stuk nog verder op te rekken.

Maarten van der Put en Pauline Roelants. foto Gemma van der Heyden

Als je de speelvloer van ‘Burn’ betreedt, waan je je in een panopticum waarin de waanzin van de middeleeuwse schilder Jheronimus Bosch huishield. Een hometrainer, speelgoedbeer, tafeltjes, stoelen, fauteuils, een piano, kledingrek, gereedschapkisten, eten, een broodrooster, trappen, een haaienkop, een biljart, balletschoenen, kuikentjes, hokken, lampen, tafels met afschrikwekkende foto’s, rubberlaarzen, gymnastiektoestellen, een dj-tafel, het staat allemaal schijnbaar lukraak opgesteld. Ertussen bewegen zo’n vijftien dansers en danseressen, onafgebroken in een bloedstollend tempo. Dit is erger dan zesmaal Alpe d’HuZes voltooien.

United-C, Burn. foto Hans Spiegelaar

Metafoor

En tussen dit tableau vivant zonder begin en einde beweegt zich het publiek. Het loopt rond, gaat even ergens zitten om deze metafoor voor de wereld anno nu volledig te kunnen opnemen. Een wereld waarin hollen het adagium lijkt en de dood daar pas een einde aan maakt. Er klinkt prachtige eigentijdse livemuziek van gitarist Ralph Timmermans en zangeres Rebecca Sier, videoprojecties jutten de sfeer nog verder op, er is een onder- en bovenwereld. Kortom, al duurt ‘Burn’ nu twee of viereneenhalf uur, tijd voor verveling wordt niet gegund.

De rol van het zich verplaatsende publiek is een wezenlijk onderdeel van deze wonderbaarlijke productie. ‘Vanuit één standpunt zie je niet alles,’ zeggen Pauline Roelants en Maarten van der Put. ‘Die zich verplaatsende toeschouwers zijn geen gekunsteld element in Burn. Wij hebben steeds geprobeerd bestanddelen te zoeken die een handeling in zich bergen. Die dan weer onderdeel zijn van alle andere handelingen.’

Pauline Roelants en Maarten van der Put. foto Gemma van der Heyden

De beide makers zijn een jaar bezig geweest om ‘Burn’ zijn vorm te geven. Tijdens het maakproces werden ze geïnspireerd door twee exposities die ze in Parijs bezochten: een van Pierre Huyghe, die publieksdeelname hoog in het vaandel voert en een van Philippe Parreno, een Franse filmmaker die film, beeldende kunst, performance, tekeningen en tekst in zijn werk combineert. In beide tentoonstellingen was sprake van een mengvorm van beeldende kunst en theater.

‘Er waren beelden uit video’s, die daarna live verschenen,’ zegt Maarten van der Put. ‘De durf om zaken zo te tonen, sprak ons aan. In theater moet alles kop en staart hebben. Wij willen dat bezoekers overal binnen moeten kunnen vallen. Dat is een heel prettige manier van kijken en ervaren. Er zomaar invallen zorgt voor meer echtheid en waarachtigheid.’

‘Burn’ bestaat voor een groot deel uit improvisatie. ‘En energie die je van tevoren niet had kunnen bedenken,’ lachen de makers. ‘De improvisatie zit in de handelingen van de uitvoerders, die ze zelf door de voorstelling verdelen. Wij zijn vooral zo enthousiast over het eindresultaat, omdat er weinig is vastgelegd. Dat levert veel verrassender en interessanter resultaten op. Hoe ga je om met het materiaal en wanneer zet je dat in? Er wordt steeds een beroep gedaan op de alertheid van de uitvoerders, zonder dat het vrijblijvend wordt. Vanwege de beeldende elementen noemen wij onze projecten overigens al een tijdje live art.’

Novellen

‘Burn’ is geboren uit Lust For Life, een multidisciplinair project van United-C, dat vanaf 2004 elk jaar wordt opgevoerd. De makers tillen ‘Burn’ echter naar een hoger niveau en omschrijven daarom hun jongste voorstelling als een nieuw concept. ‘Als je eerdere voorstellingen van ons novellen zou noemen, is ‘Burn’ een grote roman. We pretenderen niet dat onze opzet nieuw is in de wereld van het theater. Maar voor ons wel.’

‘We hebben vooral gewerkt aan de profielen van de performers. Het bleek uiterst moeilijk om de hele voorstelling uit improvisatie op te bouwen. Logisch dat we dan soms ook citeren uit ouder werk van United-C. Als je iemand citeert, mag je dat toch ook zelf zijn, nietwaar? Graag zelfs, zou je zeggen, dat komt de herkenbaarheid ten goede. Wij hebben een nog leukere verhouding met de uitvoerders dan voorheen. Omdat we ze aanspreken op hun raffinement en talent.’

Door deze werkwijze bergt ‘Burn’ een behoorlijk risico in zich. ‘Je kunt tijdens het spelen niet meer ingrijpen,’ zegt Maarten van der Put. ‘Ik een beetje met de muziek,’ vult Pauline Roelants aan, die zelf onderdeel is van de voorstelling en met een mengpaneel het deel van de muziek die niet live wordt gespeeld, enigszins kan sturen. ‘Dat doe ik vanuit de performerskant. Het moeilijkst daarbij is de uitvoerders zo te instrueren dat het niet carnavalesk wordt. Maar we hebben zoveel gerepeteerd dat ze hun eigen ding kunnen doen.’

United-C, Burn. foto Hans Spiegelaar

Loodzwaar

Het is haast onvoorstelbaar hoe de uitvoerders de loodzware fysieke eisen die aan hen worden gesteld, kunnen volbrengen. Het is onafgebroken rennen, springen, rollen en elkaar achterna zitten. Geen enkel individu krijgt rust, voortrazen is het adagium. ‘Opmerkelijk is, dat ik merk dat gaandeweg de uitvoeringen het minder vermoeiend wordt,’ licht Pauline Roelants toe. ‘Denken en doen sluiten dan meer bij elkaar aan.’

De makers zien uit naar de vier voorstellingen op de Boulevard. ‘Wij hebben de hoop dat dit concept ook op festivals aanslaat. Je kunt ‘Burn’ zowel op locatie doen als in theaters.’