Brabant Cultureel • Brabant Literair

Tijdschrift voor kunst, cultuur en literatuur

62ste Jaargang - oktober 2013

¶  Jan Baeke, Het tankstation op de route. Gedichten. Amsterdam: De Bezige Bij 2013, 72 pp., ISBN 978-90-234-7911-6, pb., € 17,50 (Ebook, € 12,99).

 www.debezigebij.nl

©Brabant Cultureel / Brabant Literair – oktober 2013

Het tankstation op de route

Onlangs verscheen de zesde dichtbundel van Jan Baeke. De bundel verwart en boeit op een aangename manier met bijzondere poëzie die bij iedere lezing weer nieuwe vergezichten opent.

door Olaf Douwes Dekker

De dichter Jan Baeke (Roosendaal 1956) brengt zijn lezer graag in verwarring. Hoewel: graag? Hij kan blijkbaar niet anders. In zijn nieuwe bundel Het tankstation op de route voert hij ons opnieuw door heldere, dan weer donkere gangen, langs associatieve doorkijkjes, toont hij een plotse blik in de spiegel, raadselachtige wendingen eerder opzoekend dan vermijdend.

Jan Baeke. foto Keke Keukelaar

Wat wil hij toch met ons? Wat moeten wij met hem? Hoe lezen wij zijn gedichten?

Het lijkt wel of hij de lezer steeds even op weg helpt, om hem vervolgens onbedaarlijk in de literaire plomp te gooien onder het motto ‘zoek ’t maar uit!’ En wij doen dat ook nog, dat uitzoeken, verslaafd als wij zijn aan zijn spitsvondige kronkels die ons af en toe de adem benemen. Zijn ogenschijnlijke toefjes proza vormen samen een boeket van een gedicht.

Getuige

Baeke is overduidelijk een filmliefhebber. Dat komt mooi uit, dat ben ik ook. Maar ook dit helpt mij weinig tot niets. En ik lees maar gewoon verder. En opnieuw. En ik ontdek steeds andere vondsten. ‘Het lijken scenario’s,’ zegt de achterflap van de bundel, zo is het, helemaal waar. Maar dan? ‘Ze suggereren een verhaal,’ zegt de achterflap ook, ‘een dramatische ontknoping, een mogelijke opeenvolging van scènes op weg naar het noodlot.’ Toe maar. Maar het klopt.

Ik lees opeens eigenlijk heel dramatische toestanden. Zijn wij getuige van een moord? Mensensmokkel? Een zelfmoordaanslag? Een droom? En kunnen we niet beter zwijgen?

het is goed mogelijk op het juiste moment

te praten en te luisteren

wanneer we iets moeten zeggen

Dus laten we de invulling aan de dichter. Als, uit het titelgedicht Het tankstation op de route:

Het heeft zin om te praten

of niet

het is ingewikkeld

Of, uit het eerste gedicht van de bundel:

Het was het moment dat we klaar waren met praten

van onszelf moesten horen wat hard is en donker

Misschien is cinefiel Jan Baeke soms ook wel eens moe van zichzelf. Lees maar uit het gedicht A suitable case for treatment:

Alles door hebben kan te veel zijn maar

een beetje doorhebben zonder te moeten praten

kan rust betekenen, een wandeling onder de brug

langs het water, in de buitengebieden van deze stad.

En dan ineens die pure toon van waargenomen poëzie (onder invloed van Buñuel?):

Kijk hoe ik met u praat tussen twee flitsen door.

Vlees onder de jurken

hommels die donzig voorbij zoemen.

Het is voor een lichaam veel te warm deze zomer.

Jan Baeke heeft opnieuw bijzondere poëzie afgeleverd. Soms virtuoos, stil makend, rumoerig, filmisch, journalistiek, romantisch, maar vooral erg vermoeiend. Lees het per gedicht, en dan de bundel maar even wegleggen, een kop thee nemen. Begint u na het lezen vooral opnieuw, u zult een andere bundel aantreffen met dezelfde omslag en dezelfde titel. Aanbevolen.