Piet Heerkens s.v.d. - Den örgel (1938)
aflevering 1 - 28-01-04

VEURWOORDJE

 

'et Brabants is mar 'n boeretaol en et Tilburgs is et lillikste Brabants dè-t-er bestao, - zoo zegge ze...... Mar ge moet meschien 'n jaor of tien in de vremde laande zijn geweest om in et diepste kuiltje van oe gemoed te vuulen hoe gelógen of dè dè-d-is!

Iederendeen z'n moedertaol is verreweg de schoonste taol van heel de weereld, - et is de klaank van zijn eige laand, z'n eige volk, z'n tong, z'n hart, z'nen eigen aord, - mar ge moet meschien 'n jaor of tien in de vremde laande zijn geweest om in et diepste kuiltje van oe hart te kunne vuulen hoe wáór of dè-d-is......

 

Mijn moedertaol

dè-d-is de taol

zoo a'k ze vong

van moeders tong

toen ze nog kenderliekes zong!

De schoonste taol van heel de weereld!

Hoe zuut 'n vremde tong ok meerelt,

't is erm en kaol

a'k heur mijn moedertaol!

 

Mijn moedertaol

dè-d-is de taol

zoo as ze zingt

en sproeit en springt

as ze van aawe lippe klinkt!

Ik heb in duuzend vremde monden

nog noot zo schoone taol gevonden

as, erm en kaol,

mijn werme moedertaol!

 

Mijn moedertaol

dè-d-is de taol

waor 'k mee genucht

in zing en zucht

en, och, zo locht men hart in lucht!

En moet ik soms al deftig praoten,

ik zee wir blij a'k lós kan laoten

en aosem haol

in d'eige moedertaol!

 

En zoo zijn dees liekes dan gezongen in de taol van mijn eige volk dè-t-er woont, in de binnelaande van Brabant, de taol die-t-er zingt in 't putje van mijn ziel, - ze begosse van eiges te neuriën hier binnenin, toen ik uit de vremde laande terugkwaam, en ik ha'r mar weinig moeite mee om ze neer te schrijve, kos ze nie tegenhaawen ok nie, - en hier hedde ze dan krek zooas ze zijn. 't Zijn mar onneuzele rijmkes en deuntjes, sommige zijn ingeblaoze deur aawe liekes die me vruuger zonge toen me nog klein kender ware, aandere zijn tegelijk mee 'n nuuwe melodie veur den dag gekome, mar allemaol, stuk veur stuk, zijn ze losgelaoten omdè ze as veugeltjes in et kooike van mijn ziel tegen de spijltjes óp zaten te zinge... en as de lezer et meschien liever nie "zinge" noemt, mar "sjierpen" of "piepen", - et is mijn allaank goed! Toe mar!

 

P. H.

---

 

DEN ÖRGEL

 

Den örgel die rijdt deur de straote,

de kerel die draait er z'n wiel,

hij draait er persies op de maot en

hij draait er mee heel z'n ziel.

 

Den örgel die heur ik zo geere

zuut doedelen over de straot,

hij mangelt zo glad de misère

mee 'n lolletje plat op de plaot.

 

Die plaot dè-d-is 'n pepiere

mee allemaol götjes erdeur,

dan waait er 'nen zucht deur die kiere

en die kiere die geeve geheur.

 

Die plaot van pepier is mijn leeve:

ok allemaol götjes erdeur,

daor aosemt mijn ziel dan deurheen en

't is ammaol meziek dè'k dan heur.

 

Toe draai dan en doedel mar, zieltje,

want zitte nie stampvol meziek?

toe, draai mar kordaot aon oe wieltje,

want opkroppe maokt oe nog ziek.

 

Den örgel die rijdt deur de straote,

dè doet er mijn ziel naa wel noot,

'k draai enkelt veur vriende m'n plaote

en 'k doe dè toe aon mijnen dood!

 

 

MOEDERTAOL

 

Moedertaol, van al de dinge

laot oe klaore klaanke zinge!

toe mar, zieltje, nie zo bang,

moedertaol is puur gezang!

 

't Hárt dè maag geniemand dwinge!

Dóédelzakke kunde vringe,

kunde persen toe...... gezang?...

toe gedoedel van den dwáng!

 

Melodieë moete vloeie,

moeten as fonteine sproeie,

moeten broebelen as 'n bron,

lekker leuteren in de zon.

 

'k Steek men aawe breeje klaanke

noot meer onder stoel' en baanke,

'k zal oe zinge, stug en stoer,

klaor en open as 'nen boer!

 

 

BRABANT

 

Brabant mee oe gruune waaie,

mee oe blonde peerse haaie,

mee oe lochte, zoft as ween,

laand, mijn laand, wè zeede feen!

 

'k Zie oe dörpe, 'k zie oe steeje

onder zachte locht tevreeje,

dobbelt schoon in plaas en gracht,

laand, mijn laand, wè zeede zacht!

 

'k Zie oe stoere boere zaaie,

'k zie oe boerezoone maaie,

'k zie den schraolen ogst tot loon,

laand, mijn laand, wè zeede schoon!

 

'k Zie oe toorens aon den ender:

zo'n schoon monumente zijn d'r

nergens zóveul as in 't laand,

dè nog "donker" hiet! - 't is schaand !

 

 

TILBURG

 

'k Zie oe daor zo geere ligge,

Tilburg, waor 'k geboore ben,

mee oe kerken, oe febrieke,

waor ik iedere lijn van ken.

 

'k Zie zo geeren al die toorens,

mee d'r kruise fier in top,

't blauw deurboore naost de schaawe

mee d'r pluimen om d're kop.

 

Want de toorens van oe kerken

en oe schaawe zinge schoon,

zinge men van bidden en werke,

lieve liekes zonder toon.

 

Deurom zie 'k oe daor zo geere,

Tilburg, waor 'k geboore ben,

mee oe kerken, oe febrieke,

waor ik iedere lijn van ken.

 

 

AAW TILBURG

 

'n Weeverke,

'n jong, vlug weeverke

al op z'n nuuw ketaaw

die trok al aon z'n touwke,

keek zuutjes naor z'n vrouwke

en zong z'n douwderidouwke:

"Geen brood,

geen mik,

ochod-ochod-ochod!

goei weef,

één keend,

ochod-ochod-ochod!"

 

'n Weeverke,

'n aaw krom weeverke,

al op z'n kaoi ketaaw,

die schoof al op z'n bruukske

en bromde-n-in z'n huukske:

"et leeven is geen kuukske,

geen brood,

geen mik,

ochod-ochod-ochod!

kaoi weef,

streup kender,

ochod-ochod-ochod!"

 

 

JAN VIOOL

 

Zeg, witte gij nog van Jan Viool

die langs de deure liep

en geurde naor 'n vuil riool

en in de schuure sliep?

 

Hij fiedelde zoo-mar-ongeveer-

ten-naoste-bij wè raok,

en hij ha bij schoon en lillek weer

't viooltje mar aon z'n kaok.

 

Zeg, witte dè nog van Jan Viool:

z'ne kokkerd, - rond en rood

toe pimpelpeers van rooje kool, -

hong nie persies in 't lood.

 

Hij fiedelde mar van tierelierelier

en zaogde rauw kris-kras

en ie dronk 'n stevig pötje bier,

as 't geen jenever was.

 

Z'n ooge blonken as van glas

en gluurden deur 'n kier......

ze dreven, - as 't geen snevel was, -

ze dreven rond in bier!

 

Soms denk ik nog aon Jan Viool,

ocherm, dieë viezen tiep,

die geurde naor 'n vuil riool

en in de schuure sliep!

 

Want Jan Viool ha' aaltij lol

en streek mar tierelierelier......

z'n wange stonden peers en bol

van bier en van plezier!

 

 

SCHEERESLIEP

 

Scheeresliep!

Missen en scheeresliep!

Heurde nie hoe mijn kreugeltje piept

Heurde mijn èrrem hundje nie kreune?

'k Hè negen dochters en zeuve zeune!

Scheeresliep!

(Allé vort, hond!)

 

Scheeresliep!

Missen en scheeresliep!

Was er daor iemand die-t-er mijn riep?

Moederke, moet ik oe scherke nie sleepe?

'k Doe-g-et zo schèrp dè ge 't nie kunt begreepe!

Scheeresliep!

(Allé koest, hond!)

 

Scheeresliep!

Missen en scheeresliep!

Euwen geleeje dè 'k binne sliep!

Zeuventig jaor dè 'k geen pap hè gegeeten!

Taagentich jaor dè 'k 'n hemd hè versleete!

Scheeresliep!

(Allé juu, hond!)

 

Scheeresliep!

Missen en scheeresliep!

Heurde-n-ik iemes die-t-er mijn riep?

Moederke, wilde 'nen botterham smeere?

Heur is: m'n maog klept den engel des heeren!

Scheeresliep!

(Allé koest, hond!)

 

 

DE MEREL

 

Daor fluit 'ne kalme merel

in et töpke van 'nen iep,

en ik denk: waor haolde gij, kerel,

oe zot geturelepiep?!

 

Hij piekert in z'n èigen

en vraogt z'n èigen aaf,

en, daor de blaoier zwijgen,

antwoordt ie eiges, braaf......

 

"Heb ik die nie gezien?"

"Wel túreliárelio!"

"Wie?" - "Mie!" - "Die boeretrien?"

"Toe toe! - Tuttuttut!' - Mee Jo!"

 

"Jo Dekkers? - Hier op toer?"

"Den bekker, jao! - Jo-Jo!"

"Zaat die hier? - Op de loer?"

Ssst!-Ssst! - Toe, toe, toe! - Ho-ho!"

 

Zoo heet ie dan gefloote

de langen aovond deur

mee diamaante noote!

Jao, 't is 'nen dichter, heur!

 

Hij tuut mee drie-vier toone blij

z'n dichterzieltjen uit......

'k Vergaat er spek en boone bij

en heurde alleen 't gefluit!

 

Zeg, zotten dichter merel,

daor in den hoogen iep,

kwaamde iederen aovond, kerel,

'k geleuf dè 'k noot meer sliep!

 

 

DE BOEREMEID

 

Daar liep er eens 'n boeremeid,

'n boeremeid op klompe,

van zimpe-zampe-zompe,

al deur de gruune boerewaai,

vol lollige blumkes al in de Maai,

en ze gong gekleed in lompe.

 

Toen kwaam er daor 'nen boerezoon,

'nen boerezoon op sokke,

verdikke-verdakke-verdokke,

en die liep er langs die gruune waai,

vol lollige blumkes al in de Maai,

en ie zaag d'r rooie lokke.

 

Toen riep er den boer al naor de meid:

"ge mot er 's efkes koome,

gedimme-gedamme-gedome!"

en de meid kwaam deur die gruune waai,

vol lollige blumkes al in de Maai......

en ze hebbe mekare genoome!

---