Vroeger begon elke pastoor zijn zondagse preek met een Latijnse zin. Meestal was dat een bijbelcitaat. Trouwhartig vertaalde hij de zin daarna in het Nederlands voor zijn niet in het Latijn geschoolde schapen. Waarschijnlijk probeerde hij op deze manier de aandacht van de kerkgangers te trekken en de indruk te wekken dat hij met iets belangrijks voor de dag zou komen. Latijn was voor katholieke kinderen – en volwassenen - tegelijkertijd geheimzinnig en vertrouwd. Geen wonder dat uitgevers van prentjes de truc met het Latijn ook toepasten. Er zijn nogal wat prentjes geproduceerd met een onderschrift in het Latijn.

In deze aflevering laat ik twee van zulke prentjes zien.

Het prentje van afb. 1 is niet gedateerd en het heeft ook geen tekst op de achterzijde. Het tekentje linksonder en de aanduiding S 1153 ½ helpen me niet verder om de herkomst vast te stellen. Het lijkt me te passen in de periode van ca 1900 tot 1920 gezien het goudkleurig omkaderde beeld en het gebruik van boomblaadjes daarbij. Een onschuldig goudblond meisje met lange vlechten, een rose haarlint en een wijdvallend blauw gewaad vouwt devoot haar handen en richt haar blauwe kijkers hemelwaarts. De tekst onder het prentje komt volgens de tekst uit psalm 100. ( C=100) Bij nader onderzoek blijkt dat – net als bij een eerdere aflevering in deze serie - de nummering niet overeenkomt met de huidige. Deze psalm is nu te vinden als psalm 101. Voor de aardigheid laat ik drie versies volgen van de vertaling van het onderschrift. Volgens het Nederlands Bijbelgenootschap moet het zijn : Ik wandel in oprechtheid mijns harten (in mijn huis).De Statenbijbel spreekt van Ik zal in het midden mijns huizes wandelen, in oprechtigheid mijns harten en de Nieuwe Bijbelvertaling ( NBV) maakt ervan: Ik handel met een zuiver hart, (ook in mijn paleis).

Mij valt op dat in de laatste vertaling wandelen stilletjes is overgegaan in handelen. Waarschijnlijk vonden de medewerkers aan de NBV inspiratie in de Nederlandse uitdrukking handel en wandel.

Het prentje van afb. 2 is beter te situeren. In de tekst achterop heb ik gelezen, dat dit een herinneringsprentje is voor Zuster Erintrudis ter gelegenheid van haar eeuwige professie bij de Franciscanessen in Oirschot op 5 mei 1943. Ik heb op Internet ontdekt dat zuster Erintrudis leefde van 1916-2004. (Zie noot hieronder.)

De uitgave is kerkelijk goedgekeurd ( eccl.prob.) en het is een reproductie van een werk van M. Spötl, ongetwijfeld een geestverwant(e) van Zuster Maria Innocentia Hummel (1909-1946) die soortgelijke prentjes maakte.

De tekst in het onderschrift is niet terug te vinden als een citaat uit b.v. de bijbel of een ander belangrijk geschrift. Ook als niet-latinist durf ik het toch aan een vertaling te suggereren: Kom, geef me alsjeblief je hand, verzoen je ! en de vrede des heren zal bij je zijn.

Het kindje Jezus – te herkennen aan het aureool - wordt hier voorgesteld als een bemiddelaar tussen twee kinderen die het kennelijk niet goed met elkaar kunnen vinden.

Misschien hebben de oorlogsomstandigheden ertoe geleid dat Zuster Erintrudis koos voor een afbeelding die duidelijk partij kiest voor bemiddeling bij twisten.

In de volgende aflevering komen er nog een paar voorbeelden van prentjes met een onderschrift in het Latijn.

Noot

Marie Cornelia (Marie) (alias Zuster Erintrudis) van den BARSELAAR, geboren 29-08-1916 te Wassenaar en overleden op 03-07-2004 te Oisterwijk, Noord-Brabant op 87-jarige leeftijd. Begraven op 07-07-2004 St. Katharineberg, Oisterwijk, Noord-Brabant. (http://home.casema.nl/barselaar/genealogie.htm)

Bronnen o.a.

http://www.nbv.nl/

http://www.bouwebrouwer.nl/vulgata/vulgata_vt_psalmorum_lxx.html