Gerard de Croon

Devotieprentjes in woord en beeld - 67

Elke week een aflevering

St. Jozef en Tilburg (deel 2)

In de vorige aflevering bleek dat Tilburg heel wat instellingen kent die St. Jozef als patroon en/of naamgever hebben. Daarom wil ik vandaag nog enkele prentjes laten zien waarop St. Jozef voorkomt. Ze zijn respectievelijk uit 1937, 1939 en 1959 Op de achterkant van elk prentje staat een tekst waaruit blijkt welke functie het prentje heeft.

Het eerste prentje ( uit 1937) is een vrij modern vormgegeven afbeelding van een kerngezin: vader, moeder en kind. Natuurlijk zijn dit Maria, Jezus en Jozef, samen vormend de H. Familie. De kunstenaar heeft wel een soort signering verzorgd, maar ik kom er niet uit wie het is. Hij heeft de aureolen rond de hoofden van Maria en Jozef op een subtiele manier weergegeven. Jozef is een krachtige man die wel een stuk ouder is dan zijn bruid, maar toch nog net niet van middelbare leeftijd. Maria is een modern ogende jonge vrouw die lange blonde haren heeft die ze probeert te verstoppen onder een soort hoofdsluier. Het kindje lijkt mij wat ouwelijk voor een baby. Al met al een aardig tafereel.

Het tweede prentje (uit 1939) toont ons een bezorgd kijkende Jozef die de blik naar beneden richt, waarschijnlijk naar het kind dat zich vastklampt aan zijn nek. Jozef lijkt hier een kunstenaar, met zijn uitstaande haren en zijn verzorgde baardje. Het kindje wordt hier afgebeeld op de rug gezien. Dat heb ik nog op geen ander prentje gezien. Het is duidelijk dat de maker artistieke pretenties heeft. Ook hier is geen aanduiding te vinden van wie de kunstenaar is.

Het laatste prentje ( uit 1959) heeft de hoogste kunstwaarde naar mijn mening. Het is een reproductie van een schilderij van Guido Reni en het is uitgegeven door Kunst Adelt in Maastricht. Jozef is hier een heel oude man die zijn leven gehad heeft en die wijs en mild neerkijkt op het jonge kind in zijn armen. Volkomen ongeloofwaardig als vader, maar overtuigend als portret van een oude man. Guido Reni ( Bologna 1575- Bologna 1642) wordt beschouwd als een van de belangrijkste Italiaanse schilders uit de Barok. Het oorspronkelijke schilderij is natuurlijk in kleur en het werd in 1635 voltooid.

Het onderschrift in het Latijn is net iets te moeilijk voor iemand met alleen een misdienaaropleiding, maar ik vermoed dat er zoiets staat als: St. Jozef, zoete vader wiens naam door het goddelijke kind wordt aangeroepen.

Ten slotte:

In het boek De Heiligen ( Amsterdam 2002) staat over St. Jozef zoveel te lezen dat ik er niet aan kan beginnen om alle informatie hier te vermelden. Ik volsta met de volgende gegevens:

Zijn feestdag is op 19 maart. In Italië is dat tevens vaderdag. St. Jozef is de patroonheilige van landen

( o.a. Nederland), steden ( o.a. Groningen), beroepen ( o.a. grafdelvers, houthakkers, meubelmakers, schrijnwerkers, telefonisten) en hij is de patroon van de arbeid, van de universele kerk en van het christelijke gezin.

Nog een aardig weetje uit hetzelfde boek: Pas na de contrareformatie werd Jozef alleen afgebeeld, dus zonder Maria en Jezus. Van te voren deed men dat niet, omdat men bang was voor de ketterse gedachte dat Jozef de natuurlijke vader van Jezus zou zijn.

( Reacties blijven welkom.)