Gerard de Croon

Devotieprentjes in woord en beeld - 65

Elke week een aflevering

Een bijzonder prentje, omdat het beeldje dat erop te zien is er nu niet meer is. In de kapel in Werbeek staat nu een vervangend beeld. Het origineel is in 1974 gestolen. Ik heb niet kunnen achterhalen of het huidige beeld lijkt op het beeld van het prentje dat uitgegeven is in 1904 en dus al meer dan een eeuw oud is.

Op de afbeelding zien we een bijzonder klein uitgevallen Maria met een kindje op haar arm. Beiden lijken ze verloren te gaan onder de grote overmantel – afgezet met een soort hermelijnrand- die hen helemaal omhult, bijna als een stolp.Twee kroontjes bovenop de mantel maken duidelijk dat we hier te maken hebben met Christus Koning en Maria, de koningin des hemels.

Binnen de veilige omhulling van die mantel gaat het tweetal ook nog schuil achter een lang gewaad of doek met een patroon van grote rode rozen en verder nog voorzien van andere versieringen. Een heel apart gezicht.

Het onderschrift zal zoiets betekenen als : de Goddelijke Maagd van Werbeeck, 1645.

Werbeek is een gehucht aan de rand van het Belgische Retie. Langs de weg van deze plaats naar Mol staat een kapel waar dit beeldje het voorwerp is van een eeuwenoude verering. De kapel heet de Kapel van de H. Maria ter Sneeuw en die naam herinnert me aan het eerste prentje dat ik in deze rubriek besproken heb. Daarbij ging het om de kerk van Maria de Meerdere in Rome en om een legende over sneeuw in augustus.

In Werbeek is het verhaal over de geschiedenis van het beeldje anders. Ik citeer uit Wikipedia:

"" Willem Verreyt, een marskramer van Baarle, was op de vooravond van Sint Antonius, 16 januari 1645, op weg naar Chaam. Onderwegen zag hij een Lievevrouwebeeldje liggen. Alhoewel het sneeuwde was het beeldje droog. Hij nam het beeldje mee en zette zijn weg voort. Op de Chaamse dijk werd hij door twee soldaten overvallen. De ene soldaat had reeds een geweer in aanslag om de marktkramer te beschieten. Verreyt sloeg het geweer met een stok uit de soldaat zijn handen. De tweede soldaat zette zijn geweer op het hart van Verreyt en schoot. Maar het verwonde de marskramer niet. Drie weken later, op 15 februari 1645, bracht Verreyt het gevonden beeldje naar Werbeek en plaatste het in een boomstronk. In 1646 werd een houten kapel gebouwd waarin het beeldje een plaats kreeg. In 1665 werd deze kapel vervangen door een stenen kapel. De kapel heeft een achthoekige vorm met een uitbouw voor het priesterkoor. De legende wordt weergegeven in de 4 brandglasramen. In 1974 werd het originele Mariabeeldje gestolen." ( letterlijk geciteerd, inclusief de fouten)

Andere versies van dit verhaal wijken op enkele punten van deze versie af ( de marktkramer( sic!) is daar een schoenlapper, de soldaten zijn struikrovers ), maar in grote lijnen komen de beschreven gebeurtenissen goed met elkaar overeen.

Zoals in Nederland zijn ook in België veel cultuurhistorici actief om volksverhalen en legenden te bewaren voor het nageslacht. Een van hen, baron Reinsberg-Duringsfeld, heeft in 1870 het verhaal van OLV van Werbeek vastgelegd in het Frans. Uit zijn versie citeer ik:

« L'origine de cette image remonte aux jours où le savant Wichmans, auteur de la « Brabantia Mariana, » était abbé de Tongerloo. La pieuse tradition raconte que, le 16 janvier 1645, un pauvre savetier, nommé Guillaume Verreyt, qui parcourait de temps à autre les campagnes pour chercher de l'ouvrage, aperçut, en se rendant de Baelen à Chaem, au milieu des bruyères qui bordaient la route, une statue de la Vierge, sculptée en bois. Il la ramassa et s'aperçut à son grand étonnement que, quoique placée au milieu de la neige et de la boue, elle n'en était point atteinte. «  « (Bron: KLIK HIER)

De abt van de Abdij van Tongerloo heeft er dus ook mee te maken gehad. En dan nog iets verrassends. Bij het opzoeken van gegevens over OLV van Werbeek, kwam ik op deze site – Cubra dus- een uitgebreide bijdrage tegen van Pierre van Beek. Het artikel dat op Cubra te vinden is dateert van 1971 en werd oorspronkelijk gepubliceerd in Het Nieuwsblad van het Zuiden. Hij beschrijft daarin – op een beeldende manier - niet alleen bovenstaande gebeurtenissen , maar vooral schrijft hij over de band tussen Eersel en Werbeek. Eersel ontsnapte aan de pest in de 17e eeuw dankzij het ingrijpen van OLV van Werbeek en daarom gingen de Eerselnaren jaarlijks op bedevaart naar Werbeek. Ik vind het artikel van Pierre van Beek prettig leesbaar en leerzaam en het zal de lezers van deze rubriek zeker aanspreken.

Bronnen: zijn in de tekst genoemd.