In de voorbije periode heb ik zo veel reacties gekregen op deze serie dat ik besloten heb er nog even mee door te gaan. Mijn eigen collectie heb ik nu wel zo ongeveer gehad, maar ik heb van diverse zijden een aanvulling gekregen. Daar zijn prentjes bij die beslist een wat nauwkeuriger beschouwing waard zijn.

Vandaag hervat ik de reeks met twee interessante prentjes van een hoge functionaris in de beginperiode van de kerk. Het gaat namelijk over de man die in die periode de belangrijkste persoon was - de eerste paus - en ik noem hem dus niet voor niks een hoge Piet, al is hij volgens de teksten die ik over hem heb gevonden beslist geen hooghartige arrogante man geweest. Ik gebruik de uitdrukking vooral omdat daaruit vertrouwdheid uit spreekt. Piet is zo’n door-en-door vertrouwde naam in ons taalgebied dat we nauwelijks erbij stilstaan, dat hij verwijst naar de hoofdpersoon van vandaag.

Van de naam Petrus zijn trouwens vele namen afgeleid, zowel meisjes- als jongensnamen. Om er maar eens enkele te noemen: Pedro, Peer, Peerke, Peet, Peter, Petrus, Pier, Pierre, Piers, Piet, Pieter, Pietro, Piotr, Petra, Petruschka, Pety, Pien, Pierette, Pieta, Pieterke, Pieternel, Pietje. In Frankrijk werd het Pierre en in Rusland Pjotr en een voormalige Egyptische secretaris-generaal van de VN heet Boutros ( Boutros Boutros Ghali) en dat betekent ook Petrus in de taal van de Koptische Christenen in Egypte.

Ik citeer uit de Encyclopedie van de bijbel ( Baarn, 1990) :

"Petrus, (gelatiniseerde mannelijke vorm van het Gr. Petra = rots), een der twaalf apostelen, heette oorspronkelijk Simon, de zoon van Jona ( Matt. 16:7) of Johannes ( Joh. 1:42;21:15) . Hij was de broer van Andreas (….) . Geboren te Betsaïda, woonde hij ten tijde van zijn ontmoeting met Jezus in Kafarnaüm."

Verder is daar nog te lezen dat Petrus in allerlei situaties het initiatief en de leiding nam. Hij trad b.v. het eerst naar buiten na de nederdaling van de H. Geest, hij regelde de keuze van Matttias, deed het woord in het Sanhedrin. Kortom: een daadkrachtig iemand. Zijn leven laat zich lezen als een aaneenschakeling van spannende belevenissen nadat hij eenmaal in het gevolg van Jezus terecht was gekomen. Deze noemde hem trouwens al meteen na de kennismaking Kefas, wat in het Aramees steenrots betekent.

Op het eerste prentje wordt naar deze uitspraak verwezen. ( zie afzonderlijke afbeelding van het onderschrift) Het prentje is blijkens de tekst op de achterkant uitgegeven in 1947 bij gelegenheid van

een parochieretraite in de St. Jozefkerk in Enschede. Let op: van 27 feb. tot 30 maart. Een lange geestelijke opknapbeurt, dus.

Petrus heeft een herdersstaf in zijn hand terwijl Jezus hem benoemt tot leider van zijn kerk en daarbij een visioen oproept van een machtige organisatie die de tand des tijds zal doorstaan.

Beide mannen zijn sober gekleed, om niet te zeggen armoedig. Vooral het feit dat ze blootsvoets zijn, vind ik opvallend. De Capucijnen die de genoemde retraite hebben gegeven, waren misschien ook van de ongeschoeide soort, maar ze droegen doorgaans toch minstens sandalen, neem ik aan. De tekenaar is Henk Asperslagh over wie ik verder geen bijzonderheden heb kunnen vinden behalve dan dat hij in de periode voor WOII in verscheidene kerken gebrandschilderde ramen heeft gemaakt.

Het tweede prentje is veel ouder. Merkwaardigerwijs staat er op de achterkant een gebed voor de H. Antonius. De verantwoordelijke kerkelijke censor heeft die tekst goedgekeurd in Den Bosch op 20 november 1901. Zijn naam: Rector J.J. Versterren.

Ik citeer slechts de laatste woorden van dit gebed : "… opdat ik hier gelukkig en tevreden leve en eens met U zalig zij." ( U = de H. Antonius)

We zien hier een stevige man die waarschijnlijk de midlife crisis al achter de rug heeft - in de bijbel staat o.a. vermeld dat Petrus een schoonmoeder had- maar die in een situatie zit waarin spijt en wroeging hem dwars zitten. Op de achtergrond is immers de haan te zien die verwijst naar het feit dat Petrus Jezus driemaal verloochende. En dan kun je wel paus zijn - de sleutels van de kerk liggen voor hem op tafel- maar zoiets kun je jezelf nauwelijks vergeven. De vormgeving is nog echt negentiende-eeuws met een fraaie sierrand die in een opvallende steunkleur is afgedrukt. Het prentje is uitgegeven door Benzinger & Co A.G. in het Zwitserse Mariabedevaartsoord Einsiedeln.

Het is niet alleen geschikt voor de Duitstalige en Nederlandse markt, maar men mikte kennelijk ook op Franstalige klanten door de afgebeelde niet alleen S. Petrus maar ook S. Pierre te noemen. Benziger bestaat overigens nog steeds. ( 2007)

Op beide prentjes zien we Petrus met een baard. Deze manier van afbeelden kwam pas na de vierde eeuw in zwang. In Heiligen ( Amsterdam 2002) lees ik op pag. 701 dat halverwege de 4^e eeuw een portrettype ontstond waarbij onze Petrus werd afgebeeld met een brede schedel, een tonsuur en een krans van grijs kroezend haar. Hij had ook een korte, brede baard. In de Oostelijke kerken was de baard op afbeeldingen van de heilige veel langer.

Het is verleidelijk om meer van dergelijke bijzonderheden te vermelden, maar dan wordt deze tekst een "grote lap" ( uitdrukking van een schoonbroer) en dan begint de lezer er niet eens aan.

Petrus is nog wel een aflevering waard, dus gaan we volgende week nog twee prentjes van hem bekijken.