INHOUD VAN SCHILT
HOME

BRABANTS

AUTEURS
TEKSTEN
INTERVIEWS
SPECIAAL
HEILIGE BOONTJES

Elie van Schilt

Ut stonk mar toch mis ik de stank van vruuger

 

Ik zaat un bietje te denken aon vruuger, mee de lòòp van de jaoren raokte zonne hòòp kwéét en zo is ut òòk mee de stank van vruuger.

 

Laot ik beginnen bij ons thùis, zo mar un gewoon iets, zoas ons moeder mee de koffiemeulen tussen dur bovenbenen gekneld de koffie zaat te maolen. Die lucht van vers gemaolen koffie die róókte vruuger òòk as ge bij De Gruiter in de winkel kwaamt, mar nou, ut is allemal gemaolen en vacuum verpakt. Dus die lucht zen we kwéét.

 

's Zondagsmèèregens kwamen we uit de mis van kwart vur aachten, en dan kregen we gebakken spek mee de pan midden op toffel, en we kregen dan ok koffie, omdèt ut zondag was. Ok die lucht van gebakken spek en koffie ruuk ik nie mir.

 

's Zondagsaoves wier de waas gekòòkt op de kachel, hil ut hùis was dan deurtrokken van de zééplucht en de waosum van de kokende waas. Die wasketel wier dan ingepakt in un stel ouwe dekens, dan kon de waas 's naachts 'trekken' en was smèèreges nog lekker wèèrem. En wij boven nog in ons bed roken 'Ut is vandaog wir wasdag'.

 

We hadden boven ok un kiest en daor gingen 's zomers de overtollige dekens in. As ge die opentrokt dan krulde de reuk van kamperbollen metéén boven de kiest uit. Ok de motten roken ut en die lieten ons dekens mee rust. Laoter heurde ik in un liedje van Dorus; hij gebruikte gin mottenballen, hij zong er un ballade over "Die lieve Charlotte en mottige bas".

 

Kwaamde aachter in ut schop, dan rookte de konijnen, ut konijnenvoeier, de maastappels die er lagen as aanmaok vur de wenter.

 

Ok ut dennenhout; 's zomers wier de waas buiten gekokt op un veldkacheltje en daorin werd gestokt mee sprokkelhout uit de bossen die er toen nog vollop waren en ok die kacheltjus ruukte niemir en ze zen er ok niemir, nou is ut vort de barbekjoe, de aonmaok blokskes en verbraand vléés, wat er te ruuken valt.

 

Wij hadden ok kiepen en ok die kiepen hadden wir hun eigen luchtje. Ok ut irste voeier dat ze smèèreges kregen wier aongemaokt mee waoter, ok die speciale lucht kan ik me nog herinneren.

 

Aachter in onze tuin, laag net as bij iederéén de misthòòp, daor laag van alles, de mist uit de konijnehokken, èèrpelschellen, afval van gruunte, sjuust en ok dieje misthòòp had ok zunnen eigen stank. Stonk ie te hard, dan wieren er un paor schoepen zaand overgegooid en dan stonk allèèn de zijkaant nog.

 

Ok ééne keer per jaor wier de strontput van de plee leeg geschept en over de tuin gegooid, ge snapt: ok de plee had zun eigen geur, parfum de poepdòòs.

 

As ons moeder ut huis un goeie beurt gaaf, dan kwaam de lucht van gruune zéép oe al tegen bij ut póórtje van de plots, dan had ze nie veul tijd gehad en was ut middageten stamp mee kouwe pap. Die gruune zèèp wier nie alleen gebruikt om ut huis schòòn te maoken, ok ons koppen mochten er kennis mee maoken bij de wekelukse wasbeurt.

 

Ok dun bakker as die al vruug in de mèèregen zun bròòd al had gebakken, daor kon hil de buurt van meegenieten; vur tien uur mocht er toen gin vers bròòd verkocht worren, maar vur tien uur mochte wel ruuken.

 

Kwaamde bij de slager binnen en hingen er aon de haken vers gerukte hammen, worsten, ok die lucht kietelde oe neus, waordeur ge vanzelf trek kreegt. We hadden toen gin koelkaasten en gingen bekaant ieder dag naor de slager vur un half ons zus of zò, mar volgens men smokte ut ok beter as nou die fabrieksworsten en hammen; daor wier ok nie zo veul chemische troep in gegooid net as nou. Ut is om ut goed te houwen, mar ik vraog mun eigen wel uns aaf; 'Blijven wij er wel goed bij?'

 

Bij de kapper hing nie ut chemies rotluchtje, dè nou in die zaoken hangt. Ze hoefde toen nog gin witte puntjes en weet ik veul in dur haor. Won de vrouwen dur haor blond hebben, dan gebruikte ze gewoon chloorwater, nee in de kapsalon van toen rooke we gewoon un fris luchtje van oojeklonje 4711 of un aander merk.

 

Aachter ons zaat unnen aonnemer. As die timmerlui, omdat ze buiten niks konden doen 's wenters, aon ut kozijnen maoken bezig waren, dan rookte bij ons binnen nog de geur van vers gezaogt hout, en ieder houtsort had ok wir zun eigen luchtje.

 

Ging ik bij mun kamerodjes waor ze thuis boer waren speulen, de peerdenstal, de koeienstal, de vèèrekusstal, de kiepen, de mistkuil en in ut najaor de spurriehóóp, alles had zun eigen lucht, zelfs as dun boer zelf goed bezwit en ok zun perd bezwit thuis kwamen nao ut werk, ok die hadden hun eigen luchtje. Ok dees luchtje van peerdenpis en zwéét: hillemal weg.

 

Boeren zweten niemir, die hebben unne tractor mee airco, vruuger zeeë ze 'Frigidair gekoeld'. Och waor zen ze gebleven, ik mis nog zoveul luchtjes die ok niemir terug zullen komen. Ik noem mar iets: dun blauwslóót, de textielfabrieken en de textielververijen, de looierij van Pessers, de schoenfabriek van Mannaerts, ok dun mulder in de Van Bijlandtstraot, ut gruuntewinkeltje.

 

Ok mis ik de lucht van unne stóómlocomotief. We gingen dan op de voetgangersbrug staon aon de Gasthuisstraot net boven de rils waor de locomotief over kwam, en lieten de stoom om ons heen krullen. Vlak na dun oorlog stonden wij er óók, mar dan pisten wij de moffen op durre kop die in veewagens as krijgsgevangene wieren afgevoerd; hadden ze mar nie zo lillik tegen ons moeten doen, toen zij hier dun baos waren.

De haoven aon de Gurkesekanaoldijk, de stóómboten mee naomen as 'Broedertrouw', 'De Nooitgedacht', mee hun teerluchtje, waor dun buitenkaant mee was ingesmeerd, en de rook van vetkolen die uit hun pijpen kwaam.

Dun boerenbond mee al zun verschillende sorten graon en kunstmist, ut was veugeltjespoep uit ut buitenlaand, en ut stonk ok buitenlaands.

Al die luchtjes zen we kwèèt en die komen noot mir terug, mar toch: Ik mis ze wel.

Ok al waren er luchtjes bij die verekkes stonken, ut is, ze noemen ut nauw vort 'Nostalgie', mar ik noem ut gewoon un terug willen nor ouwerwetse stank.

 

NAAR BEGIN VAN DEZE TEKSTPAGINA