Ik
zaat un bietje te denken aon vruuger, mee de lòòp van de jaoren
raokte zonne hòòp kwéét en zo is ut òòk mee de stank van
vruuger.
Laot
ik beginnen bij ons thùis, zo mar un gewoon iets, zoas ons moeder mee
de koffiemeulen tussen dur bovenbenen gekneld de koffie zaat te
maolen. Die lucht van vers gemaolen koffie die róókte vruuger òòk
as ge bij De Gruiter in de winkel kwaamt, mar nou, ut is allemal
gemaolen en vacuum verpakt. Dus die lucht zen we kwéét.
's
Zondagsmèèregens kwamen we uit de mis van kwart vur aachten, en dan
kregen we gebakken spek mee de pan midden op toffel, en we kregen dan
ok koffie, omdèt ut zondag was. Ok die lucht van gebakken spek en
koffie ruuk ik nie mir.
's
Zondagsaoves wier de waas gekòòkt op de kachel, hil ut hùis was dan
deurtrokken van de zééplucht en de waosum van de kokende waas. Die
wasketel wier dan ingepakt in un stel ouwe dekens, dan kon de waas 's
naachts 'trekken' en was smèèreges nog lekker wèèrem. En wij boven
nog in ons bed roken 'Ut is vandaog wir wasdag'.
We
hadden boven ok un kiest en daor gingen 's zomers de overtollige
dekens in. As ge die opentrokt dan krulde de reuk van kamperbollen
metéén boven de kiest uit. Ok de motten roken ut en die lieten ons
dekens mee rust. Laoter heurde ik in un liedje van Dorus; hij
gebruikte gin mottenballen, hij zong er un ballade over "Die
lieve Charlotte en mottige bas".
Kwaamde
aachter in ut schop, dan rookte de konijnen, ut konijnenvoeier, de
maastappels die er lagen as aanmaok vur de wenter.
Ok
ut dennenhout; 's zomers wier de waas buiten gekokt op un
veldkacheltje en daorin werd gestokt mee sprokkelhout uit de bossen
die er toen nog vollop waren en ok die kacheltjus ruukte niemir en ze
zen er ok niemir, nou is ut vort de barbekjoe, de aonmaok blokskes en
verbraand vléés, wat er te ruuken valt.
Wij
hadden ok kiepen en ok die kiepen hadden wir hun eigen luchtje. Ok ut
irste voeier dat ze smèèreges kregen wier aongemaokt mee waoter, ok
die speciale lucht kan ik me nog herinneren.
Aachter
in onze tuin, laag net as bij iederéén de misthòòp, daor laag van
alles, de mist uit de konijnehokken, èèrpelschellen, afval van
gruunte, sjuust en ok dieje misthòòp had ok zunnen eigen stank.
Stonk ie te hard, dan wieren er un paor schoepen zaand overgegooid en
dan stonk allèèn de zijkaant nog.
Ok
ééne keer per jaor wier de strontput van de plee leeg geschept en
over de tuin gegooid, ge snapt: ok de plee had zun eigen geur, parfum
de poepdòòs.
As
ons moeder ut huis un goeie beurt gaaf, dan kwaam de lucht van gruune
zéép oe al tegen bij ut póórtje van de plots, dan had ze nie veul
tijd gehad en was ut middageten stamp mee kouwe pap. Die gruune zèèp
wier nie alleen gebruikt om ut huis schòòn te maoken, ok ons koppen
mochten er kennis mee maoken bij de wekelukse wasbeurt.
Ok
dun bakker as die al vruug in de mèèregen zun bròòd al had
gebakken, daor kon hil de buurt van meegenieten; vur tien uur mocht er
toen gin vers bròòd verkocht worren, maar vur tien uur mochte wel
ruuken.
Kwaamde
bij de slager binnen en hingen er aon de haken vers gerukte hammen,
worsten, ok die lucht kietelde oe neus, waordeur ge vanzelf trek
kreegt. We hadden toen gin koelkaasten en gingen bekaant ieder dag
naor de slager vur un half ons zus of zò, mar volgens men smokte ut
ok beter as nou die fabrieksworsten en hammen; daor wier ok nie zo
veul chemische troep in gegooid net as nou. Ut is om ut goed te
houwen, mar ik vraog mun eigen wel uns aaf; 'Blijven wij er wel goed
bij?'
Bij
de kapper hing nie ut chemies rotluchtje, dè nou in die zaoken hangt.
Ze hoefde toen nog gin witte puntjes en weet ik veul in dur haor. Won
de vrouwen dur haor blond hebben, dan gebruikte ze gewoon chloorwater,
nee in de kapsalon van toen rooke we gewoon un fris luchtje van
oojeklonje 4711 of un aander merk.
Aachter
ons zaat unnen aonnemer. As die timmerlui, omdat ze buiten niks konden
doen 's wenters, aon ut kozijnen
maoken bezig waren, dan rookte bij ons binnen nog de geur van vers
gezaogt hout, en ieder houtsort had ok wir zun eigen luchtje.
Ging
ik bij mun kamerodjes waor ze thuis boer waren speulen, de
peerdenstal, de koeienstal, de vèèrekusstal, de kiepen, de mistkuil
en in ut najaor de spurriehóóp, alles had zun eigen lucht, zelfs as
dun boer zelf goed bezwit en ok zun perd bezwit thuis kwamen nao ut
werk, ok die hadden hun eigen luchtje. Ok dees luchtje van peerdenpis
en zwéét: hillemal weg.
Boeren
zweten niemir, die hebben unne tractor mee airco, vruuger zeeë ze
'Frigidair gekoeld'. Och waor zen ze gebleven, ik mis nog zoveul
luchtjes die ok niemir terug zullen komen. Ik noem mar iets: dun
blauwslóót, de textielfabrieken en de textielververijen, de looierij
van Pessers, de schoenfabriek van Mannaerts, ok dun mulder in de Van
Bijlandtstraot, ut gruuntewinkeltje.
Ok
mis ik de lucht van unne stóómlocomotief. We gingen dan op de
voetgangersbrug staon aon de Gasthuisstraot net boven de rils waor de
locomotief over kwam, en lieten de stoom om ons heen krullen. Vlak na
dun oorlog stonden wij er óók, mar dan pisten wij de moffen op durre
kop die in veewagens as krijgsgevangene wieren afgevoerd; hadden ze
mar nie zo lillik tegen ons moeten doen, toen zij hier dun baos waren.
De
haoven aon de Gurkesekanaoldijk, de stóómboten mee naomen as
'Broedertrouw', 'De Nooitgedacht', mee hun teerluchtje, waor dun
buitenkaant mee was ingesmeerd, en de rook van vetkolen die uit hun
pijpen kwaam.
Dun
boerenbond mee al zun verschillende sorten graon en kunstmist, ut was
veugeltjespoep uit ut buitenlaand, en ut stonk ok buitenlaands.
Al
die luchtjes zen we kwèèt en die komen noot mir terug, mar toch: Ik
mis ze wel.
Ok
al waren er luchtjes bij die verekkes stonken, ut is, ze noemen ut
nauw vort 'Nostalgie', mar ik noem ut gewoon un terug willen nor
ouwerwetse stank.
NAAR BEGIN VAN
DEZE TEKSTPAGINA
|