Ed Schilders
Herinneringen

Sirene

Ergens in de Hasseltstraat hing er ook een, zo'n bordje met de tekst 'Blokhoofd', mogelijk 'PLV Blokhoofd', de plaatsvervanger. Begin jaren zestig; ik meen op de hoek Hasseltstraat-Weverstraat. Ik moet dat bordje honderden keren gezien hebben, want ik legde de route viermaal per dag af, naar de lagere school en terug naar huis. Ik meen dat er op dat huis, of in ieder geval vlak daarbij, ook een sirene stond. Die werd regelmatig getest, en dat gaf de locatie een nog gewichtiger uitstraling. Wat deed het Blokhoofd? De details herinner ik me niet meer, maar wel dat het antwoord geruststellend was. Een kinderhand is snel gevuld. De wereld is op die leeftijd nog erg overzichtelijk, het vertrouwen in grote mensen groot. We zaten goed, in de Hasselt, met die sirene en ons Blokhoofd.

Er wordt de laatste tijd wat minnetjes gedaan over de Bescherming Burgerbevolking van toen, maar dat is wel erg makkelijk, zo achteraf. Natuurlijk is het nu grappig de voorlichtingsfilmpjes van toen te zien waarin mensen zich tegen een atoombom beschermen door onder de eettafel te kruipen. Of een stem te horen zeggen: 'Sluit ramen en deuren; luister naar de radio.' Maar bij ons thuis hing de kaart met die voorschriften, door de gemeente aan alle gezinnen ter hand gesteld, gewoon heel serieus in de meterkast. En zo hoorde het, want het was de tijd waarin niemand ervan had opgekeken als 'de Russen' inderdaad met atoombommen waren komen strooien als betrof het pepernoten. Dat was, bijna, vanzelfsprekend, en daarin werd berust. Het zou nog vijftien jaar duren voor we er massaal van overtuigd waren dat we onder die tafel niet veilig waren. Misschien was de BB wat amateuristisch, toen was de wereld dat ook als het over vrede en veiligheid ging. 'Een zoethoudertje', zo karakteriseerde E. v.d. Boom de BB in een artikel in deze krant. Ook grote mensen hadden toen nog kinderhanden, en de politiek heeft die gretig gevuld met 'Wenken ter bescherming van uw gezin en u zelf', sirenes, en emaillen bordjes. Een beetje zoals Brinkhorst nu nog omgaat met gekkekoeienvlees, of Van Diessen met de stationszone in Tilburg. Kinderhanden vullen.

Het enige dat in mijn herinnering een beetje teleurstellend was, was dat die sirene nou nooit eens 'afging'. In al die jaren heb ik het ding nooit anders horen loeien dan op de daartoe afgesproken tijd waarop het getest moest worden. Stiekem hoopte je daarop. Een beetje actie is nooit weg in een kinderleven. Atoombom op de Hasselt is misschien wat overdreven, maar de dreiging van vijandelijke acties moest toch op zijn minst tot de mogelijkheden behoren. Zo gaf het Blokhoofd-bordje meer dan eens voeding aan de jeugdige fantasie. Misschien moest je zelf wel meehelpen. Nee, een heldenrol spelen. 'Hier, pak aan, jongen. Bewaak deze straathoek! Niet wijken!' Te veel strips gelezen zeker.

Thuis had ik een grote verzameling lucifersmerken. Daaronder zat een serie 'Leiders der wereld'. Heel leerzaam. Moeder zelf had ze een keer in twee groepjes verdeeld om me de eerste beginselen van oorlog en vrede bij te brengen: er zijn goede en er zijn slechte. Eén keer leek het erop dat het echt zo ver zou zijn: de Cuba-crisis. Kennedy (nog niet op een lucifersmerk) zegde Chroetsjow de wacht aan. 'De wereld hield de adem in', las ik veel later over die dagen. Als dat zo is, heb ik er toen niets van gemerkt. De crisis werd bezworen ('De wereld haalde opgelucht adem'), en de sirene van de Hasseltstraat had wederom niet hoeven loeien.