Dees
zulde wèl nooj hêûre!
Ge
kost 'r vergif op inneeme, alleman hee 't al maonde aon zien koome.
Ons
Neederlans is nie mir wèt tien òf twentig jaore trug nòg waar.
En
hoeget moet schrèève, dè moes dus ok vruug òf laot wèllis
bijgewèrkt wòrre.
Ge
wit tòch ammel wèl dè de "Spèlling-kemissie" de
schrèftaol aatij hee zuuke aon te paase aon hoe dèche 't de
meense heurt zègge. Want 'ne gewôone meens moet, as ie 't op
pepier zie, tòch trug kunnen vèène wèttie bevobbeld bij 't
teeveenuuws hee heure zègge.
En
vèrders moette, as 't gewèt is, in hil 't laand dezèllefde
dinger tòch ok 't zellefde geschreeve kunne zien.
As
ge – nèt as ik –saoves om aacht uure naor 't Nuuws kèkt, 't
Zjoernaal - èn ge wilt dan diejen Hòllandse praot 'n bietje
beeter kunne vòlge deur Teletekst 888 aon te zètte, dan moete
daor bij't leeze in lètters toch wèl zon bietje 't zèllefde
teegekoome wèche daor op de bèùs kunt zien en heure. En dè
lèkt nòg nie op teegeswoorig.
(Al
kannik't op die menier wél beeter vòllege, dè wel dè, mar dè
lee dan aon mèn: ik bèn nòg van vur den oorlòg, dus ik lôop
aachter.)
En
wijers is 't trouwes ok veur 'n kènd, of innen allechtoon, 'n
stuk hèndiger assie op pepier 't zellefde kan schrèève as
dèttie 't op de bèus heurt, van die Sacha de Boer, of Rik van
Westelaken, of diejen Erwin Krol. Dus "dè de rèègen
mèèrrege, omdèttie naa ut 't Zuije komt inplòts van êût 't
Wèste, tòch wèl nie zo verèkkes kaawd zal zèèn", - of
dèsse ons "nòg 'ne plezierrige aovend gunt". Dus dè
verwaachte dan ok zôo te zien staon, - mar dan int hòllans
netuurlik, zoas we't vruuger ammel geleerd hèmme.
Mar
wèk oe naa zègge woj: dè gao binnekort dus ònt veraandere,
bèn ik bang.
En
as ge dus 'ne gewôone Neederlandse meens zèèt, dan zulde wèk
hierboove geschreeve hèb, binnekòrt in die nuuw spèlling vort
zon bietje zôo in de kraant zien staon, -schrikt 'r mar nie van:
"Het
kon niet aaitblaaiven, iederijn hijft het al maanden sien
ankewmen: het Nijderlands is niet meer wat het 'n aantal jaren
teruuch chewijst ies. En vroech of laat moet de sjpilling
siech daar dus wel aan aanpassen. Duus het ies binnekort taid
fouwer – weer opnieuw - een "sjpillings-verijnfoudiegieng".
Souas
u wijt, ies het sjtijts het sjtrijfen chewijst fan de
Sjpillingscommissie om soufijlmouchelik de wirklik
aatgesjprouken klanken te folchen: ien de sjpilling moet 'n
wiellekuuriche Nijderlander duus sonder moeite de chehouwerde
klanken teruuch kuune fiende.
En
nog belangraiker: In hijl Nijderland moet men ook
soufijlmouchelik 't sillefde srift hantieren.
Iemand
die via Tijletikst 888 'n Nuuwslijser of -lijseris probeert te
folchen ken daar maar het bist deselfde klanken tijchekoume
die hai of sai auk fanaf het schirm hoert.
Fidder
ies het toch auk foer 'n allochtaun of 'n schaulkiend 'n
sjtuuk ijnfoudiecher als ie op se papier 'n woerd chewoun mag
sraife souas 't klienkt uit de mond van Sacha de Boer of Erwin
Krol.
Chewoun
duus: "de rijchebaaie fan moerche sullen ditkier niet ait
't Wiste, maar ait 't Saiden kewme, en duus niet sou
frijselijk kaawd sain".
Of:
Iek wins u noch 'n faine aafond!
Zôo
zummet dus, vòlleges mèn, oover 'n tèdje in de kraant òf bij
Teletekst teegekoome!
Gèllie
zult , wèk oe hier laot weete – 't is zund dèkket zèg! -
ammel zo mar nooj hêûre en zien, dè wittik ok wèl.
Mar
't is nie aanders, èn wè doeder teege?
En
witte wèt mèn naa 't zirste doe? Die lui daor in Hilversum die hêûre
dè zèllef ammel himmaól nie: die mèène ècht dèsse gewôon
neederlands praote! En as die vanuit Nuuwjòrk inplòts van
fetsoendelik Engels die gruweleke Amerikaanse knaauwklanke hêûre,
dan doesse dè niks; die heure nie désse daor zéllef ok naor op
wég zèn.
't
Doe mén aatij dénke aon dè jungske in Amerika die teege z'nne
vadder zee (in 't Engels netuurlek!) - "Pa, vènde dè naa
nie gèk dè wij, ast naacht is, op pepier
schrèève "Night"?
"Ge
hèt eigeluk schôon gelèèk, mènneke", zee z'nne vadder.
"Witte wè: schrèèvde gij 't vort nou mar gewôon nèt zoas
ge't zègt: "nite".
Taol
blèft laastig, dès zeeker.
Jules
de Corte heeter is 'n lieke oover geschreeve, dè gao zôo:
Dierentaal.
Lang
geleden, toen de dieren nog een taal bezaten,
en
in veel gevallen beter dan de mensen praatten,
was
’t contact zo uitstekend dat men niets behoefde op te schrijven
en
het leek vanzelfsprekend dat dat alle dagen zo zou blijven.
Maar
je weet het allemaal, althans je kunt het weten:
wat
je onbeperkt gebruikt raakt op den duur versleten.
Wat
men te vaak herhaalde kwam op ’t laatst niet verder dan de oren.
Vele
woorden verschraalden, veel begrippen gingen zelfs verloren.
Om
de taalschat die nog over was te conserveren
kwam
de koning zelf een Taalcommissie installeren.
Met
geleerde traktaten gingen die de moeilijkheden tegen
maar
hoe lang men ook praatte, de malaise groeide allerwegen.
En
omdat de taalontwaarding onverdroten doorging
is
het logisch dat de taal op ’t laatst totaal teloorging.
Alle
spreken werd blaten, respectievlijk blaffen of miauwen.
Konden
dieren nog praten, wie weet hoe ze ons vermanen zouwen!
Mar
meschien moet ik oover zukke dinger zèllef ok nie zo maauwe.
Daor
krèdde mar kòppènt van, èn 't zèt naovenaant tòch gin zôoje
on den
dèèk,
dès waor. Meschien ist ok wèl gewôon aauwmeense-praot. Meschien
moete
we gewôon al blij zèn, dè't Nuuws tòch nòg in 'n sort
Neederlans, èn nie in
't
Engels gehaauwe wòrt. Want 't kan aatij èèrreger.
Mar
ik wo't tòch 's gezeed hèbbe!
Ed
Dalderop, september '08
|