BRABANTS

CEES ROBBEN

Brabantse Dialectprijs De Vergulde Klomp 2009 voor Cees Robben Stichting

Juryrapport van de veertiende Brabantse Dialectprijs voor de Cees Robben Stichting

Tilburg viert dit jaar feest. Er zijn vier aanleidingen. De belangrijkste is dat koning Lodewijk Napoleon onze stad op 18 april 1809 stadsrechten verleende. Hij was onder de indruk van de omvang van Tilburg, toen de grootste plaats van Brabant, en van de nijverheid van de bevolking. Een paar jaar eerder was dominee Hanewinkel in Tilburg geweest tijdens zijn voetreis door de Meijerij. Hij was de eerste die schreef over het typische gebruik van het kruikenzeiken. Je kunt dus zeggen dat 200 jaar geleden Tilburg op de kaart is gezet. Niet alleen door de stadsrechten, maar ook door het feit dat Peerke Donders 200 jaar geleden is geboren en 200 jaar geleden in Tilburg de industriële revolutie begon. De vierde reden om 2009 grootst te vieren is het al even bijzondere feit dat Tilburg 1300 jaar geleden voor de eerste keer in een historische bron is genoemd. Tilburg is dus aantoonbaar 1300 jaar oud en dat mogen met zijn allen best uitdragen.

Los van deze vier hoofdredenen om Tilburg 2009 te vieren kent de stad dit jaar nog een paar andere interessante jubilea. Ik noem 100 jaar fietsbedevaart Tilburg-Kevelaer. Het is de oudste fietsbedevaart van Nederland. 25 jaar eerder, in 1884, begonnen de trappisten met het brouwen van bier. Dat doen ze na 125 jaar nog steeds. Ook een jubileum waar je als Tilburger bij stil moet staan.

Juryvoorzitter Paul Spapens overhandigt de Brabantse Dialectprijs 2009 aan Wilma Robben

En dan werd in 1909 Cees Robben geboren. De geboren Tilburger zou dit jaar 100 jaar zijn geworden. Voor Tilburg is dit zo’n belangrijk gegeven dat het eventueel als vijfde hoofdreden had kunnen dienen voor de viering van Tilburg 2009. Cees Robben namelijk is de verpersoonlijking van de Tilburgse identiteit. In zijn werk, met name in de Prenten van de week, heeft hij de Tilburgse inborst op een manier vastgelegd die niet alleen uniek is, maar ook eeuwigheidswaarde heeft. Nog steeds weet hij mensen te inspireren, zoals recent Ed Schilders met zijn tiende Prentenbuukske.

Tussen Cees Robben en de identiteit van de Tilburger kun je een =-teken plaatsen. Dat is om een aantal redenen een belangrijke constatering. In de eerste plaats omdat de Tilburger hecht aan zijn identiteit. Meer dan in andere Brabantse steden is de Brabantse inborst in Tilburg manifest gebleven. Cees Robben heeft daar uitdrukking aan gegeven. Overigens kan ik hier onthullen dat Tilburg volgend jaar als eerste stad van Nederland een monumentenlijst voor het immaterieel erfgoed krijgt.

Het besef van de eigen identiteit als uitvloeisel van het immaterieel erfgoed is altijd al belangrijk geweest, maar is steeds belangrijker geworden als gevolg van de mondialisering. Juist het sterke gevoel van die eigen identiteit maakt Tilburg tot een sterke samenleving. Het helpt bovendien bruggen te slaan naar andere culturen waarvan er in onze mondiale stad inmiddels zoveel zijn. Iemand die zijn eigen identiteit goed kent, stelt zich zonder angst open voor andere culturen.

Opnieuw: Cees Robben heeft op een onnavolgbare manier uitdrukking gegeven aan de identiteit van de autochtone Tilburger. Daarmee is zijn levenswerk van onschatbaar belang voor Tilburg, nu en in de toekomst. Als er dan een organisatie is die dit erfgoed beheert, dan is dat een belangrijke organisatie. Die organisatie is de Cees Robben Stichting.

De Cees Robben Stichting is in 2002 door zijn zeven kinderen opgericht. Zoon Hans was toen en is dat nu nog steeds de voorzitter van de stichting. Meteen al in het jaar van de oprichting gaf de stichting zijn visitekaartje af. In een spiegeltent op de Heuvel, het hart van Tilburg, werd een heruitgave van de eerste zeven Prentenbuukskes gepresenteerd. De originele uitgaven verschenen tussen 1958 en 1986. De Prentenbuukskes zijn steeds een fenomeen geweest. Ze werden en worden gekoesterd door de Tilburgers. Voor het vastleggen van de Tilburgse inborst zijn deze buukskes van onschatbare betekenis. Een heruitgave was daarom een culturele happening van de eerste orde. Tegelijk met de heruitgave van de zeven originele Prentenbuukskes kwam de Cees Robben Stichting met deel 8, een volledig nieuw Prentenbuukske. In 2008 volgde deel 9 en dit jaar zag deel tien het licht. Ed schilder heeft zich hiervoor steeds zeer ingezet.

De Cees Robben stichting manifesteerde zich ook op andere vlakken. In 2003 was er een Cees Robben tentoonstelling in het Scryprion in Tilburg. Ook in 2003 werd een scheurkalender met Prenten van Cees Robben voor 2004 uitgebracht. In 2004 verraste de stichting met een serie van 29 wenskaarten. In het Heemerf in Goirle werd in 2004 een grote overzichtstentoonstelling gehouden. De jury van de Brabantse Dialectprijs is in het bijzonder enthousiast over het Project Prentenpraot waarmee de stichting in 2006 op de proppen kwam. Prentenpraot richt zich op de basisschooljeugd. Het is zeer vooruitstrevend en zelfs gedurfd om kinderen kennis bij te brengen over dialect en volkscultuur. Het lespakket Prentenpraot is een zeer geslaagde methode om kinderen duidelijk te maken dat het dialect de drager is van de volkscultuur. Prentenpraot begon in Goirle, de zetel van de stichting, en wordt steeds verder over de provincie uitgerold. Nog dit jaar was er een door de Cees Robben Stichting geďnitieerd project waarbij basisschoolkinderen door middel van de Prenten kennismaakten met de volkskeuken. Er zijn plannen voor gelegenheidsprenten van Cees Robben en voor een speciale uitgave met kerstverhalen.

Met andere woorden: de Cees Robben Stichting gaat dóór. De Cees Robben Stichting zakt niet in. De Cees Robben Stichting getuigt van een inspirerende vitaliteit. De jury van de Brabantse Dialectprijs De Vergulde Klomp was dan ook unaniem van mening dat deze prijs in 2009 moest worden toegekend aan de Cees Robben Stichting. De stichting krijgt deze prijs voor de voortreffelijke en voorbeeldige manier waarop gewaakt wordt over het erfgoed van Cees Robben en hoe diens werk steeds opnieuw actueel wordt gepresenteerd aan oud en jong. Door middel van het toekennen van de prijs wil de jury de Cees Robben Stichting ten voorbeeld stellen voor hoe tegenwoordig op een plezierige en laagdrempelige manier dialect en identiteit op een aansprekende manier levend kunnen worden gehouden.

De jury: Peter de Koning, Sjef van Schalen en Paul Spapens (voorzitter)

Tilburg, 6 november 2009.