B i j z o n d e r  n a t u u r l i j k
door Wim van de Wouw

 

- Rond het Wolfsputven -

 

Eigenlijk had het al veel eerder moeten gebeuren, een wandeling rond het Wolfsputven, een van de mooiste vennen uit van de vennenreeks in Oisterwijk, en voor mij vele herinneringen uit mijn jeugd. Want elke dag bij het naar school gaan passeerden wij, mijn zussen en ik, deze parels aan de Vennelaan. Ik zeg parels, want eigenlijk bestond het ven uit drie vennen die aan elkaar verbonden waren door twee dammen met in de midden een opening die het wateroppervlak met elkaar verbond.

Samen met Ria van kempen- van Biljouw die op de nabije Wolfsputhoeve geboren is starten wij onze rondgang op deze schitterende herfstdag.

Het Wolfsputven

Herinneringen uit haar en mijn jeugd werden uitgewisseld, en beiden wisten wij nog de plaats die Jaonoom ons wees waar de vroegere dassenburcht was. En waar Jan Puts uit Oisterwijk de laatste das had gevangen, in die tijd overtuigd zijnde dat hij daar een goede daad mee verrichte.
Dat zal nu ongeveer 100 jaar geleden zijn. Van de restanten van de dassenburcht is niets meer te zien, de plek is overwoekerd met houtopslag.

Ik weet nog hoe de tante Lien van Ria, en later haar moeder, de was deed aan de oever van het ven. Het water was zo helder dat men op verschillende plaatsen de bodem kon zien. De palingen die haar vader Willem van Biljouw  er ving noemde hij ,,zilverbuiken,, dat was het gevolg van het heldere water. 

Familie van Biljouw

Familie van Biljouw in 1914

Op de ondiepe gedeelten bloeien in de zomer schitterende waterlelies, maar op verschillende plaatsen is het ven te diep voor begroeiing.

Dan vertel ik Ria hoe wij als jongens in de oorlogsjaren, toen er veel strenge winters waren, schaatsten op het ven, en er onze uit onze fantasie ontsproten Elfstedentocht reden, waarbij wij verschillende plaatsen en uithoeken van het ven moesten aandoen om te strijden wie het eerste de ronde gemaakt had .

Onze schaatstroep bestond uit meestal dezelfde Oisterwijkse jongens : Jan en Kees Verhoeven uit de Boxtelsebaan .Jos Doleweerd- Jo Ermen- Fons Paymans-Bart en Jan van de Snepscheut- Rinus en Nico van de Boogaard- en nog verschillende andere. Dan nog enkele meisjes waaronder Ria Verhoeven, daar schaatste ik wel eens mee, zij is op jonge leeftijd gestorven als ik mij niet vergis aan tuberculose. Ik meen dat zij 13  jaar was.
Dit alles is nu geschiedenis, maar nog niet uit mijn herinneringen verdwenen.

Bij onze wandeling vinden wij mooie paddestoelen, die het bos sieren, Waaronder het Eekhoorntjesbrood. 

Berkenzwam

Boleet

Parasolzwam

Stinkzwam met duivelsei

Tonderzwam

Tonderzwam

Vlamhoedzwam

Vliegezwam

Zwavelkopjes

De Vliegenzwam de Stinkzwam met het Duivelsei, de Parasolzwam,  de Vlamhoedzwam en nog vele andere soorten. Jammer vind ik het dat in het water aan de oever van het ven de restanten van omgewaaide bomen in het water liggen te rotten. Dat is al verschillende jaren zo, en dat terwijl de eigenaar Natuurmonumenten kosten nog moeite heeft gespaard om diverse andere vennen schoon te maken, vindt ik het jammer dat dit tot op heden uitgebleven is voor het schitterende Wolfsputven.

Rottend hout langs de kanten

Het Ven is nu geplaatst als tweede in Brabant als ,,Aardkundig Monument,, tekst en uitleg kan men lezen, op een aanwezig informatie bordje geplaatst tegenover de ,,Wolfsputhoeve".

De Wolfsputhoeve, Waar nu de kinderen Ria en Jan en de kleinkinderen met achterkleinkinderen van wijlen Willem van Biljouw en zijn vrouw Kee van Biljouw- van de Wouw wonen heeft ook zijn geschiedenis.

Kee van Biljouw

De vader van Willem overleed op jonge leeftijd, hij was boer-wever en visser, De weduwe Maria van Biljouw Vugts bleef achter met nog drie kleine kinderen, Jaan die later kloosterzuster is geworden, Mien die op jeugdige leeftijd is overleden, en Willem.

De weduwe hertrouwde met Toon Willems, zoon van Driek Willems die woonde op Balsvoort, zij kregen nog een dochter Lien, de goede vriendin van mijn oudste zus Mien.

Lien en Toon Willems

Het was hard werken om de kost te verdienen, en naast het boerenbedrijf werd nog andere arbeid verricht. s'Winters riet snijden en bosarbeid, en zand rijden met paard en kar, in de bouwputten van te bouwen woningen, zo hebben Willem van Biljouw en Jan Schoenmakers het moeras aan de Gemullehoekenweg gedempt waar nu het restaurant ,,De Gulde ark,, staat.

Het zand was afkomstig van een stuifrug die gelegen was recht voor de boerderij, deze heuvel moest helemaal met de schop worden afgegraven, om met het zand het moeras te dempen.

Er werd goed geboerd op de boerderij. Willem en Lien werden volwassen en trouwden in 1938 op dezelfde dag, Lien met Sjef van Baast, en Willem met Cornelia van de Wouw, een nicht van mijn vrouw.

Willem met zijn paard Jos

De tijden veranderden: Op 23 Augustus 1939 mobiliseerde Nederland, en  moest Willem als soldaat de Peelraamstellingen mede gaan bemannen en moest zijn vrouw samen met de ongetrouwde oom ,,Jaonoom,, de boerderij runnen.

Na de Duitse inval op 10 mei 1940, vocht Willem op 10-11-en 12 Mei mee, tegen de Duitse hordes, waarbij zijn goede kameraad Willem Blankers uit Oirschot door een Duitse sluipschutter werd gedood.

En weer kwamen er andere tijden, er werd verzet gepleegd tegen de Duitse overheersing, en Willem en zijn vrouw kwamen in contact met mensen uit het verzet, waar onder kapelaan Slegers en Jan Brunnekreef , Jan Brunnekreef die bij de familie van Biljouw was ondergedoken, was vooral bezig met hulp aan piloten en bemanning van neergeschoten Engelse en Amerikaanse vliegtuigen. En uit Duitsland ontvluchte krijgsgevangenen, die ondergebracht werden in een oude paardenstal, ook wel ,,De hut,, genoemd. Hij stond ongeveer 300 meter achter de boerderij, aan de rand van het beekdal van de Achterste stroom, een onbekend bouwwerk alleen bekend aan de buurtbewoners.

De paardenstal

De radio van mijn ouders die eerst verborgen was in een bijenkast werd beschikbaar gesteld om in de paardenstal berichten uit Engeland te ontvangen.
Zo'n radio fungeerde op een anode batterij van 120 volt, die langs vele omwegen geleverd werd door Koos van Amelsfoort.

Door Willem en zijn vrouw en andere buurtbewoners werd gezorgd voor eten en drinken, en door Jan Brunninkreef en Linthorst werden dan de piloten via Coba Pulskens en Leonie van Harsel naar de vluchtroute begeleid.
Lieden die nu beweren alles van de activiteiten in de paardenstal te weten, wisten in die tijd, nog niet eens waar hij stond. [Dit even terzijde , maar wil ik wel even kwijt]
Een groot gevaar was de buurman Wolterbeek, hij was N.S.B.er, en overviel en arresteerde samen met de S.D. joodse landgenoten.
Als deze man in de buurt was en er waren activiteiten bij de paardenstal, hing Kee de vrouw van Willem als waarschuwing een bonte handdoek aan de waslijn, zo was iedereen gewaarschuwd.
Een bijzondere onderduiker was de bruin getinte Arubaan Boy Ecury, hij was ook verzetsman, en was later ondergedoken bij de familie Brugman. Hij is op 6 November 1944 op de Waalsdorpervlakte  door de Duitsers gefusilleerd. [Volkskrant 2001]

Waarschijnlijk door verraad, is Jan Brunninkreef samen met een Eindhovense politieagent, en twee piloten nabij het trappistenklooster in Berkel- Enschot in de val gelopen en door de Duitsers gevangen genomen, waarna de bekende tragedie in het huis van de dappere Coba Pulskes zich voltrok. Ook Leonie van Harsel werd gearresteerd.

Jan Brunnikreef en Wim?? Linthorst, zijn in Augustus 1943 in Vught geëxecuteerd.  Coba Pulskens is in het concentratiekamp Ravensbrúck vergast.

Geen van deze mensen, heeft ondanks ondergane martelingen de namen van hun helpers en de plaats van de paardenstal aan de Duitsers prijs gegeven, anders was de ramp in deze buurt niet te overzien geweest.

Leonie van Harsel heeft het concentratiekamp overleeft, en heeft mijn thuis na de oorlog nog een paar maal bezocht. Zij is naar ik meen enkele jaren geleden in Waalwijk overleden.

Cornelia van Biljouw-v.d.Wouw was geboren op 8 December 1908 en overleden op 15 September 1974. En haar echtgenoot Willem van Biljouw was geboren 10 Maart 1908 en overleden op 22 October 1992.

 

Nu gaan wij, mijn vrouw en ik en Ria van Kempen van- Biljouw een paar kaarsen branden bij ,,Maria in de bossen" ter ere van al die mensen die in de bange oorlogsjaren hun ,, Broeders Hoeder," waren.

Oisterwijk October 2007 W.v.d.Wouw

---