B i j z o n d e r  n a t u u r l i j k
door Wim van de Wouw

 - Een bondgenootschap -

Nu het Belvertsven nabij de Kampinasche heide is leeggepompt, bracht mij dat in de gelegenheid de zoetwatermossel [Zwanenmossel?] te fotograferen.
Ik wist uit mijn jeugd dat er op het Belvertsven, veel zoetwatermosselen zaten, en veel bittervoorns, en hierover gaat dit wonderlijk natuurgebeuren.

Als het voorjaar wordt krijgen de mannetjes bittervoorn een mooie blauwe kleur, en een geel-oranje kleur op hun buik, en hiermede begint de samenwerking tussen de bittervoorns en de mossel.
Nadat het mannetje van de bittervoorn een mossel heeft gevonden, die hij geschikt acht, bakent hij in de buurt van deze mossel zijn territorium af, dat zo nodig heftig wordt verdedigd.
De bittervoorn staat al trillend en sidderend nabij de ademhalingsopeningen van de mossel, dit doet hij zo lang tot de mossel gewend is aan de aanwezigheid van de bittervoorn.

Een bittervoorn

Het territorium wordt fel verdedigd, tot er een vrouwtje op komt dagen dat door het mannetje, dat zich nog steeds al trillend en sidderend  beweegt  bij de ademingsopening van de mossel, wordt aanvaard.
Het vrouwje dat zich bewegingsloos heeft opgesteld, schiet plotseling naar de uitademingsopening van de mossel, waar haar legbuis in verdwijnt, waarin zich de eitjes zich bevinden en voortbewegen.
Na het afzetten van 3 tot 5 eitjes, schiet het mannetje toe, en stort zijn homvocht boven de inademingsopening van de mossel. Het homvocht wordt zo naar binnen gezogen, om in de uitademingsopening de eitjes van het vrouwtje te bevruchten.

Binnen in de mossel vinden eitjes en later de jonge bittervoorns een veilig verblijf.
Na ongeveer 3 weken verlaten de jonge visjes de mossel door de uitademingsopening, waarbij de mossel behulpzaam schijnt te zijn.

Zoetwatermossels

Dan blijkt het echte bondgenootschap, want wat gebeurt er?: De mossel maakt bij zijn voortplanting weer gebruik van de bittervoorn, want als het mosselbroed de mossel verlaat en op de bodem terecht komt, entert het zich aan de bittervoorn, en leeft er 2 tot 3 maanden hoogstwaarschijnlijk parasitisch op.

De mossellarve leeft beschermt, is zij tot voldoende ontwikkeling gekomen dan wordt de bittervoorn losgelaten en begint de zelfstandige groei van de jonge mossel .
Dit bijzonder natuurgebeuren dat mij reeds jaren bekend was meende ik nu ik foto's heb van de mossel en ook van het visje, de bezoekers van Cubra die hiervan niet op de hoogte zijn, niet te mogen  onthouden.

Een bittervoorn

De foto's van de twee mosselen zijn recentelijk genomen. De foto's van het visje heb ik veel jaren geleden kunnen nemen na een strenge winter, toen zij, nadat de dooi was ingevallen, op de oever van een van de Udenhoutse leemkuilen lagen.

Om mijn kennis enigszins op te frissen over dit gebeuren, heb ik het boek ,,Natuurleven in Nederland” geraadpleegd.

 

W.v.d.Wouw Dec 2005

Het Belvertsven in 1926 (foto: J. Bergmans)                                                    

---