De venijnboom van Haarendael

Bij mijn bomentochten door het Brabantse land kom ik er steeds meer achter dat de provincie wemelt van de verborgen heerlijkheden. De landgoederen behorende bij kastelen en landhuizen maar zeker ook de grondgebieden van kloosters en instellingen voor geestelijke zorg bieden de natuur- en bomenliefhebber veel. Al eerder kon u genieten van bomen bij het klooster in Oirschot, huize Assisië in Biezenmortel, kasteel Geldrop en ga zo maar door. Op de terugweg van een bomentocht naar landgoed Haanwijk, afgelopen zondag, besloot ik even een kijkje te gaan nemen op het terrein van Haarendael. Dit grondbezit gelegen aan de doorgaande weg van Tilburg naar 's-Hertogenbosch is oorspronkelijk gebouwd als seminarie in 1839. Peerke Donders, Tilburgs heilige coryfee, heeft hier nog gestudeerd. 

In de oorlogsjaren is het gebouw gevorderd geweest door de Duitse Sicherheitsdienst die het gebruikte als gevangenis voor engelse piloten en gijzelaars. Na een korte periode gebruikt te zijn als kwartier voor de geallieerden keerde het seminarie terug tot in 1967. Vanaf toen doet het dienst als instituut voor geestelijk gehandicapten. Mijn reden voor een bezoekje aan Haarendael was een tip van Maria de Zeeuw, werkzaam voor Haarendael, die mij verzekerde dat er een erg dikke boom pal voor het gebouw zou staan. Nou, die staat er ook. Een prachtige meerstammige taxus baccata siert het plantsoen pal voor het hoofdgebouw. De taxus, ook wel venijnboom genoemd is een inheemse struik/boomsoort die aan zijn bijnaam komt door de hoge mate van giftigheid van bijna alle delen van de boom. Een paard dat ongeveer tweehonderd naalden eet, sterft. De boom krijgt zeer smakelijk uitziende rode besjes. En ze zijn ook smakelijk en eetbaar. slechts het kleine zwarte pitje is zeer giftig. Ondanks al die giftige werkingen, bevat de taxus de stof taxol, die weer gebruikt wordt om medicijnen te maken tegen bepaalde vormen van kanker. Snoeisel van de taxus wordt dan ook verzameld. Het hout van de taxus is altijd populair geweest voor o.a. het maken van bogen. Het woord taxus betekent dan ook boog.
De taxus is een boom die zeer hoge leeftijden kan bereiken. Ondanks dat ik dit exemplaar nog nooit ergens eerder beschreven heb gezien moet hij toch heel oud zijn. De eerste honderd a honderdenvijftig jaar groeit de taxus als een eenstammige boom die na die tijd zich vanaf de grond gaat verdelen in meerdere stammen. Die stammen groeien later weer aan elkaar tot een dikke stam. De boom groeit op jeugdige leeftijd zo'n 8 centimeter per jaar en op hogere leeftijd hooguit enkele millimeters per jaar. Misschien is de boom net als het hoofdgebouw uit 1839, in ieder geval niet jonger. Binnenkort ga ik nog eens op het gemak kijken op dit terrein, er staat vast nog veel meer moois.

Met dank aan:
Maria de Zeeuw, voor de tip over deze boom en Wim van der Wouw voor de second opinion over de determinatie van deze boom.