Geheimhoudingscultuur koestert corruptie

Het MISA 2012* rapport over regeringsdepartementen en hun functioneren met betrekking tot publieke toegankelijkheid voor informatie laat duidelijk zien dat we nog een lange weg te gaan hebben. MISA onderzocht verschillende essentiële openbare instellingen, waaronder de Verenigde Zimbabweaanse Passagiers Maatschappij, de Raad voor de Graanhandel, de Maatschappij voor Industriële Ontwikkeling, de Zimbabweaanse Investerings Autoriteit, de Schoolexamenraad van Zimbabwe en de Zimbabweaanse Onderzoeksraad.

Hoofddoel van de studie was het vaststellen van de mate van ontvankelijkheid van deze organisaties ten opzichte van de noodzaak van relevante en nuttige informatievoorziening aan het publiek.

Helaas kwam MISA tot de conclusie dat al deze instellingen armzalige mechanismen of systemen hadden om de beschikbaarheid van publieke informatie te garanderen.

Zoals het media instituut zegt: “ Uit de lukrake verzamelmethode die bij dit onderzoek is gebruikt blijkt dat de meerderheid van de instellingen nog steeds niet gebrand is op blootlegging of het plaatsen van informatie in het publieke domein”.

De meeste van de onderzochte instellingen, zegt MISA, kunnen gemakkelijk worden gekwalificeerd als “geheimzinnig doend”. De onthullingen uit deze studie tonen een kwaadwillendheid binnen openbare instellingen waarmee we lange tijd hebben geleefd.

Het is zo moeilijk informatie te verkrijgen van regeringsdepartementen om een aantal redenen, waaronder deze:

Een negatieve cultuur. Sinds de Onafhankelijkheid heeft er een groeiende cultuur geheerst waarbinnen publieke employees standvastig hebben voorbijgezien aan transparantie en betrouwbaarheid.
Corruptie. Een van de redenen waarom publieke instellingen weigeren informatie te geven is wijdverbreide corruptie. Het gemakkelijk toegankelijk maken van informatie zou dit ontmaskeren.
Bureaucratie en inefficiëntie. De mislukking van het verschaffen van toegankelijke informatie is ook toe te schrijven aan duidelijke inefficiëntie en teveel rode tape (= bureaucratie, vert.)
Het falen van het aanpassen aan moderne informatiesystemen.
Nadelige wetten. Een aantal wetten die zijn geërfd uit het koloniale tijdperk of in die tijd tot wet verheven ondermijnt de effectieve verspreiding van openbare informatie. Ze maken het ook moeilijk voor degenen die moeite doen deze informatie te verkrijgen. Deze wetten zijn onder meer de Officiële Geheimhoudingswet, de Wet op Toegang tot Informatie en Bescherming van Privacy, de wet op de Openbare Orde en Veiligheid en ook de wet op de Criminaliteit.

Het is duidelijk dat duistere communicatiesystemen en strategieën in de publieke sector nadelig zijn voor de nationale ontwikkeling. Een medium dat problemen krijgt bij het verkrijgen van informatie kan beleidsmakers en beslissers niet adequaat informeren. Gewone burgers worden belet in hun pogingen mee te doen aan nationale ontwikkeling en spelers van buiten de staat lukt het niet effectief tussenbeide te komen, vooral in tijden van crisis. Deze situatie moet worden verholpen om te garanderen dat openbare informatie gemakkelijk toegankelijk wordt. Misschien is het beginpunt de nieuwe grondwet die het recht op toegang tot openbare informatie voor burgers en belanghebbenden bij ontwikkeling zou moeten garanderen. De hierboven aangehaalde wetten zouden dan moeten worden gewijzigd om ze te kunnen voegen naar de grondwet.

*MISA, Media Institute of Southern Africa, Zuidelijk Afrikaans Media Instituut, vert.