door NORBERT DE VRIES

Elke week een nieuwe beschouwing over een bijzonder woord

03-01-2017

Geitenpaadje

Ineens ligt het woord ‘geitenpaadje’ op ieders lippen. De aanstichter hiervan is niemand minder dan Mark Rutte, die sinds 6 april 2016 (de dag van het referendum over het EU-Oekraïneverdrag) doende is geweest om het ‘nee’ om te buigen naar een ‘ja’. De premier wilde immers het verdrag uit geopolitieke overwegingen - een stabiel Oekraïne als buffer tegen Rusland - toch ratificeren, maar zag zich vooralsnog geconfronteerd met verzet in de Tweede Kamer van partijen die meenden dat de stem van het volk (nee) diende te worden gerespecteerd. Rutte moest, in zijn woorden, een geitenpad zoeken.

Dat pad heeft inmiddels school gemaakt; ineens lees je koppen als “Anti-Trump-kamp hoopt op geitenpaadje tijdens kiesmannendag”. Maar, pas op, dat geitenpaadje (in overdrachtelijke zin gebruikt) is geen vinding van Mark. Ik vond ook een krantenkop uit 2012: “Vormeer via ‘geitenpaadje’ naar de Spelen”, over een schaatster die niet via de kernploeg, maar langs haar eigen route naar de top wil, “een alternatieve route, met de nodige files, wegversperringen en omleidingen”. Geen gebaande weg dus, maar een steil, kronkelig, glibberig pad waarlangs je moeizaam, tussen de puntige rotsen door, naar boven klautert.

Het idee ‘geitenpaadje’ in Ruttens zin is een pad, dat weliswaar moeilijk begaanbaar is, maar dat toch, tegen ieders verwachting in, naar een heerlijk resultaat voert: een heler harte uitgeroepen ‘ja’. Een bravourestuk, een tour de force, een stunt waar een huzaar zijn kolbak voor af zal nemen.

Maar wie de geschiedenis der Grieken kent, en de slag bij Thermopylae, die zal dat paadje associëren met verraad. U kent het verhaal van het optrekkende Perzische leger (volgens Herodotos van wel een miljoen man) dat op een nauwe bergpas werd opgewacht door het kleine leger van de Griekse stadsstaten. Het was er zo smal en steil, dat de Perzen er niet in slaagden door te stoten. Ze leden grote verliezen. Maar dan is er altijd wel een verrader, en deze keer heette hij Ephialtes. Deze Griek wees de Perzen op een verborgen geitenpaadje waarlangs ze aan de achterzijde van de pas konden komen, en de Grieken in de rug konden aanvallen. En aldus geschiedde, en in 2020 zal dat precies 2500 jaar geleden zijn. De dappere Spartanen vochten zich tot de laatste man dood. Remember the Alamo, en ook eeuwige roem voor koning Leonidas en zijn hoplieten. En weg met de verraders en hun geitenpaadjes!