Inhoud Gevanel 5:

1929 12 14   21 Langs de straat - Volksfantasie

1930 02 03   22 Langs de straat - Eenrichtingsverkeer

1930 05 28   23 De tamme vink - 'n Ware gebeurtenis

1930 06 06   24 Tegen het eenrichtingsverkeer, maar begrepen! - Historisch

1930 11 17   25 Langs de straat - De kruimels van de tafel des rijken

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 14 december 1929

 

 

21 Langs de straat - Volksfantasie

 

Plaats van handeling: Zwijsenstraat voor 't Politiebureau. Weerbericht: nog steeds stormachtig maar droog. Verwachting: storm en regen, misschien ook niet.

 

Voorspel

Eerst langzaam, doch dan in sneller tempo verzamelt zich 'n groote menigte, meest marktgaande vrouwen van allerlei slag verzamelen zich voor 't hek van het Politiebureau.

 

1ste bedrijf, 1ste tafereel

De wildste geruchten doen de ronde. De moordenaar van Düsseldorf zou zich op 't bureau bevinden. 'n Rukwind speelt langs de haren der vrouwen, doet 'n poging om de hoeden mede te sleuren.

 

1ste bedrijf, 2de tafereel

't Gerucht gaat van mond tot mond, dat de Düsseldorfsche moordenaar aangezegd heeft alleen in de Zwijsenstraat slechts 42 moorden te plegen.

 

1ste bedrijf, 3de tafereel

De monden roepen brrrrrr… de tanden klapperen.

 

Wegens afwezigheid van 'n doek kan dit niet vallen.

 

2de bedrijf, 1ste tafereel

'n Auto N 718 rijdt de poort binnen, 'n opstuiving in 't publiek. Geroep: "Nauw brengen z'm weg." 't Publiek stuwt meer en meer op. Met haarspelden wil men zich wapenen… doch men heeft ze niet. Opeens…, de auto rijdt weg… leeg, d.w.z. met alleen de chauffeur er in. Algemeene teleurstelling…, de nieuwsgierigheid onvoldaan… De straat stroomt leeg.

 

Tusschen het 2de en 3de bedrijf verloopen 10 minuten.

 

3de bedrijf, 1ste tafereel

'n Auto mooi blauw gelakt, lang model 6 cylinders, super six, houdt voor 't hek stil. 't Publiek dringt weder op. Wat nu weer? 'n Dikke meneer stapt uit, 't type van 'n aannemer van reuzewerken, begeleid door 'n type meer werkman, uitvoerder misschien? Met ernstige blikken nemen ze de omgeving op, kijken op naar den hoogen achtergevel van 't stadhuis.

 

3de bedrijf, 2de tafereel

De gekste geruchten doen de ronde; de Düsseldorfsche moordenaar is vergeten. "Dès de aannemer van 't stadhuis; ze gaon 'n nuuw bouwen tegenover de kerk op de Mèrt en 't aauw wordt museum." De menigte is een en al aandacht. 'n Paar rechercheurs komen buiten kijken, monsteren de menigte.

 

3de bedrijf, 3de tafereel

Ongemerkt bijna komt de eerste auto terug. Stopt plots voor den hoofdingang; man met masker erin; 't gebeurt in een oogwenk, rrrrrrt… auto weg.

 

Slottafereel

De Zwijsenstraat herkrijgt plots haar gewoon marktaanzicht. De dames gaan "koopjes" zoeken.

 

Moraal

Laat toch de fantasie niet te veel de gemoedsrust in de war brengen. De Düsseldorfsche moordenaar zal wel niet in onze stad zijn; zou hij er onverhoopt wel geweest zijn, nu, dan is hij netjes opgeborgen. Tilburg kan rustig werken en ook rustig slapen.

 

Gevanel

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - maandag 3 februari 1930

 

 

22 Langs de straat - Eenrichtingsverkeer

 

'n Mooie dag ongeveer einde Januari. 't Kon een van die mooie dagen zijn, die legendarisch aan Februari worden toegewezen. In 'n straat, we zullen omwille der navorsching maar geen naam noemen en ook geen persoonsnamen omdat een der "dramatis personae" 't niet aardig zou vinden. Er staat 'n groote hooge wagen, zooals er trouwens wel meer zijn. Vanuit die wagen staffelt 'n koe over 'n breede plank naar buiten, vastgehouden met 'n touw door een der "dramatis personae". 't Kan een koe zijn geweest, mogelijk was 't nog maar 'n vaars, 't was in elk geval 'n beest, waarvan 'n slager handig biefstuk weet te snijden. Toen 't beest uit den wagen was geladen, werd 't naast den wagen geplaatst, om den voerman gelegenheid te geven z'n voertuig te sluiten. Doch toen begon 't spul. De "dramatis personae" deed 't touw spannen en trok en trok om de koe, althans het biefstuk leverende rund, eenige meters verder naar den stal te leiden. 'n Ruk, nog 'n ruk, 't beest bleef pal op z'n plaats, er was geen beweging in te krijgen. 't Geval begint belangstelling te trekken.

Daar daagt een ander "dramatis personae" op. "Timmert 'm op z'n bast", roept deze den eersten "dramatis personae" toe. Klets! Klets! 't Touw komt op den rug van 't biefstuk leverend dier los. 't Blijft stokstijf op de plaats staan. 't Geval begint nog meer belangstelling te trekken; er vormt zich een groepje alle "dramatis personae" rondom de runderhaas leverende koe en den zich boos en ongeduldig makenden leider. "Neemt een stok", raadt een der "dramatis personae". Zwiemend komt de stok op het onwillige dier neer.

Daar dringt zich 'n nieuw "dramatis personae" door den kring. 'n Oud heertje met bestoft zwarten bolhoed, 'n lorgnet aan dik zwarten lint. "Weet u wel, beste vriend," klinkt het in 'n taal, dat geen Brabantsch lijkt, "dat 't hier eenrichtingsverkeer is." Daar staan alle "dramatis personae" perplex van, niet aan gedacht. "Wel verdimme", roept de geleider en meteen rukt hij 't dier naar de andere zijde, dat dra op dien ruk reageert en kwakkelstappend gewillig langs 'n grooten omweg het doel van de wandeling bereikt. "Hi hi," roept 't heertje, onwillekeurig z'n zwart bestofte hoed af en weer op zettend, "'n pracht van 'n beest en zeg nu maar dat de regeling niet deugt." Even verder moet 'n agent 'n slagersjongen op het navolgen van de bepaling van het eenrichtingsverkeer wijzen.

 

Gevanel

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - woensdag 28 mei 1930

 

 

23 De tamme vink - 'n Ware gebeurtenis

 

Aan de voorgevel van 'n nederig huisje aan de Vreedepad hing 'n even nederig vogelkooitje. Doch in dat nederig kooitje huisde 'n vink, dat bij dagen vooral wanneer de zon de omgeving zette in 'n zee van levensfleurend licht, wanneer het heerlijk jonge groen van de overliggende tuin tintelend in het gouden licht een paradijsgloed verspreidde, dan juichte de vink in hemelschen zang z'n levenslied van geluk en blijdschap. En zij, die de Vreedepad passeerden, zij bleven blij verrast staan en keken, mede juichend, naar het kooitje van waaruit de vink door zijn vroolijken zang als 't ware de levensblijheid in de harten der luisteraars overgoot. Zelfs trok het beestje de aandacht van de langzame wandelaars uit de Heuvelstraat.

't Werd daar 'n idyllisch plekje dat meer en meer de aandacht trok en waar de luisteraars zich kwamen verlustigen; ja zelfs door bieding de schat naar hunne eigene omgeving wilden meetronen. En wanneer de zomer vorderde, dan zwollen nog de lustaccoorden van de zangrijke vink. De komende winter was slechts de rustperiode om aan de vink de gelegenheid te geven bij het jonge voorjaarsgroen zijn zegenrijken arbeid, waardoor deze aan de minnaars der natuur zooveel genot verschafte, te hervatten. En dan zagen wij met innig verlangen de nieuwe zomer tegemoet, want de vink kweelde nieuwe levenslust, nieuwe levensmoed tot ons.

Zoo herhaalde 't zich een paar jaren, totdat de nieuwe zomer ons de juichende vinkenzang niet meer bracht. We wachtten… tevergeefs. We vreesden, dat de bezitter zou zijn bezweken voor 't aanlokkende geld en het zangertje elders z'n levenslied te kweelen zat. Dies gingen wij op kondschap uit. We traden de woning binnen, waar we met de oude Tilburgsche gastvrijheid werden ontvangen en aanhoorden 't volgende verhaal.

"Nee, m'nheer, nie verkocht, mar afgegeve of liever teruggegeve." "Wè zegde daor? Afgegeve, hoe komde daor toe, zo'n schon bistje?" "Dè moesik wel!" "Wè, moeste dè? 't Was toch jouw veugeltje." "Nee, m'nheer, dè was 't nie." "Was 't dè nie? En ik hem hier al wel drie jaor geheurd." "'t Is wel vrèmd, mar 't was mèn veugeltje nie, mar gao zitte, dan zak 't vertelle. 'k Waar veur 'n jaor of drie bij onze Loewie in de Willem II-straot op 'n middag en die ha sjuust in z'n kiepekooi 'n veugeltje gevange. Hij wies nie wet 't waar en daor ik 'n veugeltjesprutter ben, gaaf ie 't mèn. Ik ha 't gère, want ik zaag dèt 'n vink waar en ik naam 't mee en zette 't in 'n kooike. En as 't schoon weer wier, dan hing 'k 't buite en 't zong as 'n nachtegaol, dè hedde zelf geheurd. Iedereen kwaam luistere."

"Jè, dè wittik, mar waor ist naauw." "Dè zak oe ók zegge. Verleje jaor op 'ne middag kwaam hier 'ne kappesien (1). En die vroeg of ie de vink is moog zien. Mee alle plezier eerwaarde. En toen hadde toch motte zien. Hij begos allemaol tegen 't veugeltje te praote en op slot zeetie zet 't kooike is ope. Nee zik, dè doek nie want dan vlieg 't weg. En witte wè de kappesien toen zee? Dès mèn veugeltje. Ik zee dès nie, want ik heb 't al ruim twee jaor." "Jè en toch is 't mèn veugeltje." "En werkelijk 't bistje dee net of ie de kappesien goed kende. Hij vertelde toen dèt bij hum was weggevlogen, toen de cel openstond en hij weg was. Hij had 't opgebrocht toen 't nog piepjong was en hij nog in Den Bosch was. Mee goedveine van den baos moog ie 't naor Tilburg meenemen. Hij zee toen gao mar mee naor 't kloster dan kunde zien dèt van mèn is. Ik zei toen naor 't kloster gegaon.

De kappesien liet 't in de gang los en aachter elkaar vloog 't naor de cel waor 't ging zitte zingen van blèdschap dèt 't wir thuis was. En jè, zeet ie, as 'k 't terug krèg, krègde van mèn drie kenaorieveugeltjes. Ik zi, dè hoeft nie, want as 't jouw veugeltje is, dan mottet terug hebbe en dan hebbik er niks vur terug nodig. Mar is dè nie curieus, dè de paoter nao meer dan twee jaor z'n eige vink terug hee. Ik zij zo blij dè'k 't nie verkocht heb." "En waor zen naauw oew kenaorieveugeltjes?" "Ik hè gezee dèk 'r gin drie wo, mar ik moes er toch twee vatte, één hèk 'r aon onze Loewie gegeve en d'aander hèk hier; 't zingt as 'k 't vraog." En werkelijk, 't beestje begon te zingen toen 't de goede man vroeg. Zoo eindigde deze ware historie aan de Vreedepad, waar 't steeds vrede is in 't nederige huis.

 

Gevanel

 

 

1. Pater Siegesmundus

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - vrijdag 6 juni 1930

 

 

24 Tegen het eenrichtingsverkeer, maar begrepen! - Historisch

 

't Gebeurde gisterenmiddag, dat 'n jongeman naar de kerk ging om, alvorens in 't huwelijksbootje te stappen, van den pastoor eenige wijze raadgevingen te ontvangen, die hem in z'n verder leven van groot nut zouden zijn voor z'n huwelijksgeluk. Nog geheel onder den indruk van de wijze lessen, die hij had ontvangen, stapt de a.s. echtgenoot uit de kerk, neemt z'n fiets, springt er op en peddelt weg tegen de regels van het verkeer in. Daar nadert 'n politieman, ziet de overtreding van de verordening en houdt den zondaar staande. "Weet je wel, dat je hier zoo niet rijden mag?" Bedremmeld kijkt de wetsovertreder op. "Ja, nu je 't zegt, zie ik 't ook." "Ga jij niet trouwen", zegt de agent, die hem uit de kerk heeft zien komen en den toestand overziet en… begrijpt. "Ja…" "Nu, voor ditmaal dan." Nu moet men nog zeggen, dat de politie niet tactisch optreedt.

 

Gevanel

 

Nieuwe Tilburgsche Courant - maandag 17 november 1930

 

 

25 Langs de straat - De kruimels van de tafel des rijken

 

'n Zeer variante voormiddag, nu eens schijnt de zon vanuit een helder blauw, in de verre verte breed omkranst met weelderige wolken van het allerkuischte wit, dan weer striemt de kille regen in lugubere depressie terwijl de druppels kletterend op de steenen terugkaatsen en een dubbel nat suggereeren voor het haastig en ineengedoken menschenras, dat zuchtend heenenspoedt naar 't doel dat hen vooral onder deze omstandigheden magisch trekt. En 't was Vrijdag, dat verhoogt nog de lugubere stemming: Vrijdag's weer is Zondag's weer! Dan houdt plots de regen weder op en 't zonnetje straalt even plots in vorige glorie, 'n grillige voormiddag. En even rustig als voorheen schuiven de weelderige wolken van het meest onsmettelijke wit langs de blauwe lucht.

De verkeersagent regelt het verkeer, auto's, fietsen, karren; met onverwoestbare regelmaat verdwijnt dit vanuit vier toevoersgangen in den eindeloozen trechter van de Nieuwlandstraat. Daar buigt zich de agent, hij komt even van z'n hoogen troon. Ziet hij 't goed? 't Is allang in orde en weer beklimt hij z'n steenen verhooging en regelt met een gelaat waarop niets dan diepe ernst te lezen staat. En werkelijk, op drukke momenten kan 'n enkele niet goed overwogen handbeweging het leven kosten aan 'n fietser, die in hem alle vertrouwen stelt.

Daar nadert vanuit de Stationstraat, 't kan ook wel Tuinstraat geweest zijn, 'n groote hond, 'n soort Hollandsche herder, althans 'n groot geelachtig prachtdier. In z'n bek draagt hij 'n grooten lap vleesch, lang naar schatting 80 à 90 cm en breed 15 cm, mooi frisch rood met hier en daar witte vlekken en doorregen met dunne ribben. (O, beenhouwer, vergeef me m'n onvakkundige schildering!) Was 't 'n ribstuk? Ik heb me nooit in 't keukendomein gewaagd. Alleen werd ik verrast door den fieren gang en den overwinnaarsblik, die echter geen toenadering duldde, van 't prachtig beest. Zoo fier kan alleen 'n boekenwurm loopen, die plotseling onder 'n hoop rommel 'n zeldzaam boekwerk heeft ontdekt en daarop voor 'n paar centen beslag heeft gelegd; met dien verstande dat er de hond wel niets voor betaald zal hebben.

Schuchter volgde ik den hond, die met vluggen pas de Schijfstraat insloeg. Hebben de honden een goeden reuk, ja, het overtuigend bewijs zag ik daar voor me; van verscheidene kanten kwamen des overwinnaars rasgenooten opdagen. Kleine, groote, middelmatige. Zelfs een doesje dat even tevoren zacht rustte in de armen van 'n juffrouw die de kinderen aan de school zou afhalen, rukte zich uit de zoete omarming van zijn meesteresje. De groote hond vond de tantaluskwelling nu lang genoeg, hij vlijde zich neer in eene nis, gevormd door een poort in de Schoolstraat en begon z'n wellustmaal, daarbij vervaarlijke blikken werpend op z'n rasgenooten die zich in een wijden boog om hem heen geschaard hadden.

Wanneer twee honden om een been vechten, kan er de derde zich mede uit de voeten maken, dat is 'n schoon en waar spreekwoord, doch het is alleen geldig wanneer slechts drie honden in 't spel zijn, voor 'n heele serie gaat het niet op, omdat dan de naijver en de diverse belangen te zeer uiteenloopend zijn en de een den ander in 't bedwang houdt. Zoo is 't in 't groote leven en zoo ook hier bij dit hondenlucullusmaal. Ondertusschen smult de hond verder en houden zijne afgunstige natuurgenooten elkaar in bedwang. Doch nu zien we een zeldzaam feit, dat we hier aan de vergetelheid willen ontrukken. De hond had, men noemt het voorbeeld wel eens wanneer de sociale toestanden besproken worden, de hond had dan liever het vleesch dan het been en wierp met een zwierigen zwaai telkens een ribbeen, afrukkend met den grooten muil, naar de armen daar vóór hem. 't Waren als kruimels die van de tafel des rijken vielen. Geduldig wachtte elke hond z'n beurt, totdat de laatste zich met 'n kluifje zonder bedankje aan den edelmoedigen rijkaard uit de "pooten" had gemaakt.

Toen keek de groote hond me met een allesbehalve vriendelijken blik aan als was hij bevreesd, dat de koning der schepping hem zou belagen. 'n Volle maag schenkt en onderhoudt weinig energie en levenskracht, dat scheen ook de hond en z'n instinct te voelen, want eenigszins schuw trok hij zich in een nabijzijnde poort terug. Om te voldoen aan z'n natuurdrang de overschot te verstoppen tot slechtere dagen? Ik heb het niet trachten te achterhalen. Voor mij blijft 'n vreemde hond nog altijd 'n onbetrouwbaar beest.

 

Gevanel