INHOUD

JOHN VAN ERVE

CUBRA HOME

John van Erve

Om beters wille

 


Om beters wille

 

Voor degene die in de 17e en 18e eeuw een openbare functie bekleedde was het van essentieel belang een goed netwerk te hebben. Het functioneren van bijvoorbeeld schepenen, schouten, borgemeesters etc. kon weleens afhangen van degene of degenen die deel uitmaakten van je netwerk.

 

Het was van belang om je netwerk goed te onderhouden en het bepaalde mensen een beetje naar de zin te maken. Een goede relatie kon er namelijk voor zorgen, dat er eens iets door de vingers werd gezien, er een oogje werd dichtgeknepen of er een goed woordje werd gedaan.

 

Een goede relatie werd meest van tijd niet opgebouwd op basis van een onderlinge verstandhouding. Een verhouding in materiële zin was meer gebruikelijk, waarbij het vaak ging om het cadeau geven van bijvoorbeeld gebraad, hazen, patrijzen, een os, een vet vercken etc.

 

Degene die in het belang van zijn stad, dorp of heerlijkheid aan deze of gene een douceurtje uitdeelde kon de kosten daarvoor verhalen. De declaratie werd overhandigd aan de borgemeester, die het in de dorpsrekening wegschreef als “om beters wille” of “vereert”.

 

 

“Item den voersz daghe gescoenken aenden rentmeester om beters wille eenen hase met twee coppelen  patrijsen daer voer betaelt aen Cornelis Damianus tesamen iii gulden x stuivers”  Bron: (RAT) Tilburg  OAA 411-75

 

Over het algemeen werd de naam en/of functie van degene aan wie iets cadeau werd gedaan keurig in de dorpsrekening vermeld. Een enkele keer werd de naam om welke reden dan ook verzwegen. De drossaard en de schepenen wisten voor wie de gift bestemd was en dat was genoeg om de post in het boek te kunnen verantwoorden.

 

 

Den 17e dito gesonden volgens ordere van schepenen, aen den heer ontfanger Van Elst tot Sertogenbos, twee levende hasen, compt met vracht 3:10:0. Bron: (RAT) Tilburg OAA474, ongef.

 

 

Den 17 dito voor twee levende haesen die aen een heer de gemeente dienst doende sijn geschoncken, daer voor betaelt 4:0:0. Bron: (RAT) Tilburg OAA474, ongef.

 

Ik zou me kunnen voorstellen, dat als een bepaalde functionaris voor een bepaalde zaak op reis moest, hij altijd wel iets bij zich had om iemand voor zich te kunnen winnen. Er waren echter ook functionarissen die brutaal en recht op de man af om wild vroegen.

 

In 1668 begon drossaard Hendrick Verschueren een strafproces tegen notaris en procureur Johannes van Rotterdam uit Tilburg. Hij werd van fraude verdacht. Na een veroordeling door de schepenen van Tilburg en Goirle volgde een lange beroepsprocedure bij verschillende instanties. Pas in het jaar 1670 kwam er een eind aan die zaak.

 

Juridisch gezien werd de zaak uiteindelijk gewonnen door Van Rotterdam. Morele winnaars waren drossaard en schepenen van Tilburg en Goirle. Van Rotterdam vertrok uit de heerlijkheid en daar was het naar alle waarschijnlijkheid altijd om gegaan.

 

Regelmatig moesten in het jaar 1669 óf de drossaard óf enkele schepenen naar ’s-Gravenhage afreizen om te worden gehoord door de Raad van Brabant. Soms verbleven zij daar langere tijd. Per brief aan secretaris Peeter van Gils werden de achterblijvende schepenen geďnformeerd over het verloop van de zaak.

 

In het dossier van het strafproces tegen Van Rotterdam trof ik een brief aan die door de schepenen Huttenis en Vander Burcht was geschreven. Door de staat van het document kon ik geen datering vinden, maar vrijwel zeker werd de brief in 1669 geschreven.

 

De inhoud van de brief laten we in dit verband voor wat die is. Maar het postscriptum onderaan de brief laat zien hoe men tot schenkingen kon worden aangezet.

 

 

“Mijn heer Sas doet den heer drossart seer groeten ende verwacht cijtto hasen en patrijsen”. Fragment van een brief van schepenen aan secretaris Peeter van Gils. Bron: (RAT) Tilburg en Goirle Toeg.nr.14, Inv.nr.177

 

Sas was procureur bij de Raad van Brabant. Directer kon hij zijn wens niet kenbaar maken. Hij wenste hazen en patrijzen te ontvangen, en nog snel ook (“verwacht cijtto”) !

 

 

Nieuwegein, oktober 2019

John van Erve