INHOUD

JOHN VAN ERVE

CUBRA HOME
 

John van Erve

Een zoenakkoord voor een 16-jarige soldaat

 

Een zoenakkoord was een overeenkomst tussen de dader van bijvoorbeeld een moord of een doodslag en de nabestaanden van het slachtoffer. Beide partijen kiezen enkele “arbiters”, die met elkaar gaan overleggen onder welke voorwaarden het feit kan worden verzoend. Als er door de arbiters overeenstemming is bereikt, dan worden de voorwaarden aan de dader en de nabestaanden bekend gemaakt. De voorwaarden kunnen bijvoorbeeld zijn het betalen van een geldsom, het maken van een bedevaart, het betalen van een wassen kaars etcetera. Van groot belang is dat beide partijen zich aan deze overeenkomst houden. Pas als aan alle voorwaarden is voldaan, dan mag er ten eeuwigen  dage niet meer op de zaak worden teruggekomen. Door het aangaan van een zoenakkoord kon een strafvervolging worden voorkomen.

 

In het jaar 1679 was Peeter Joost Daniels 16 jaar oud. Op die leeftijd was hij al soldaat in de compagnie van kapitein van der Laen. Deze compagnie maakte deel uit van het regiment van kolonel Beaumont (de Hollandse Garde).

 

Hij ging op een dag in de maand september 1679 naar de Tilburgse kermis aan de Rijt. Daar ging ook Geerit Peeter Lieven naartoe. Of zij elkaar kenden en wat er is gebeurd wordt niet omschreven, maar kennelijk is er tussen de beide jongens ruzie ontstaan. Het gevolg was het overlijden van Geerit Peeter Lieven.

 

Op 25 oktober 1683 gingen Pieter Lieven en zijn zoon Wouter naar notaris Arnoldus van Loon. Zij waren respectievelijk de vader en broer van de overleden Geerit. Ook Peeter Joost Daniels was naar de notaris gekomen. [1]

 

Zij wilden gezamenlijk een zoenakkoord opstellen betreffende de doodslag “door onnooselheijdt ende buijten eenigh het minste voorweten” van Geerit Lieven.

 

Overeengekomen werd, dat Peeter Joost Daniels ter gedachtenis aan respectievelijk hun zoon en broer binnen acht dagen zal geven en betalen twee dukaten en vier zakken rogge. Daarmee werd het ongeluk en delict “uijt gront haerder herten” gepardonneerd en vergeven. De oorzaak van het delict was volgens hen gelegen in drankgebruik. Bovendien betrokken zij in hun overwegingen ook de jonkheid van de dader op dat moment.

 

Nu kan Peeter Joost Daniels weer frank en vrij gaan en staan waar hij wil. Maar hij zal wel weg moeten blijven uit en wijken voor het gezelschap van Pieter Lieven en zijn zoon Wouter. Als hij op een bepaalde plaats is en de vader en zoon komen daar ook, dan zal hij moeten vertrekken.

 

Zij roepen een ieder, die van dit akkoord kennis dragen, op om Peeter Joost Daniels van het feit te pardonneren en vergeven. Zij willen niet dat men hem lastig valt en dat men hem vrij laat passeren.

 

Moord en doodslag was altijd een zaak voor schout en schepenen. In de schepenprotocollen zijn daarom meerdere zoenakkoorden te vinden. Dat dít zoenakkoord bij een notaris werd opgesteld maakt het document bijzonder.

 

[1] (RAT) Tilburg N33-46 (25-10-1683)

 

Nieuwegein, 1 januari 2015 

John van Erve / geneanerven@gmail.com