CUBRA HOME

INHOUD FRANKEN

Redactie

Ed Schilders

Transcriptie

Ben van de Pol


© 2019 Stichting Cultureel Brabant

Jan Franken

 

 

Hereniging met een onderduiker

Dagboek van een reis van Tilburg naar Milwaukee in

1946

Bij wijze van inleiding

 

Transcriptie door Ben van de Pol

 

Na terugkeer van Jan en Annemie Franken uit Milwaukee deed de Nieuwe Tilburgsche Courant op woensdag 18 september 1946 verslag van de reis en de bijbehorende achtergrond.


Een dezer dagen mochten wij een onderhoud hebben met de heer Jan Franken, wonende Wilhelminapark alhier, die met zijn zuster Annemie op uitnodiging van de Amerikaanse piloot John Coleman uit Milwaukee gedurende een maand diens gasten waren in de "States".

Zoals wij destijds meldden, hadden zij deze uitnodiging te danken aan het feit, dat de familie Franken de heer Coleman, captain der Amerikaanse luchtmacht, toen deze in de nabijheid van onze stad in 1944 met zijn toestel werd afgeschoten en hij zich door een parachutesprong gered had, in haar woning een schuilplaats bood en verzorgde.

Dank van geredde piloot 

Tilburgse gastvrijheid en hulp beloond

Jeugdige stadgenoten waren zijn gasten in Amerika

Zo vertrokken dan onze 23-jarige stadgenoot en zijn 19-jarige zuster op 20 Juli jl. met de "Noordam" van Rotterdam naar New York. Engeland werd niet aangedaan, zodat rechtstreeks en zonder gebeurtenissen van betekenis de overtocht naar de nieuwe wereld werd volbracht, waar het tweetal op 28 Juli arriveerde. Van te voren was reeds overeengekomen, dat het tweetal eerst enige dagen zou doorbrengen bij eigen familie te Sayville op Long Island, die daar een waskaarsenfabriek exploiteert. Hier hadden zij gelegenheid enigszins te acclimatiseren.

Op 31 Juli werd de tocht per vliegtuig naar het 1500 mijlen verwijderde Milwaukee gemaakt. Men vertrok vanaf het vliegveld LaGuardia en in 6½ uur werd met een drietal tussenlandingen deze afstand overbrugd. Op de vlieghaven te Milwaukee werden zij door de heer John Coleman - thans in burger wijl hij inmiddels gedemobiliseerd is - verwelkomd. De dagbladen hadden tevoren hun komst reeds gemeld en zo behoeft het geen verwondering te baren, dat ook een aantal reporters en fotografen van Amerikaanse bladen bij deze aankomst tegenwoordig waren. Het was een hartelijke begroeting, eerst en later in de woning van vader en moeder Coleman, die blij waren kennis te kunnen maken met de Tilburgenaren, die hun enige zoon op zo loffelijke wijze hadden geholpen.

Het regende invitaties

Toen beiden goed en wel bij hun gastheer gearriveerd waren, werd hun al spoedig duidelijk dat zij, vooral door de publicaties in de pers, in het middelpunt der belangstelling stonden. Tal van telefoontjes van daar woonachtige mensen uit Nederland - zelfs waren er uit Tilburg - hadden ten doel hen tot een bezoek uit te nodigen, doch ook brieven van gelijke strekking stroomden binnen. Hierbij ook al van een Tilburgse dame, mevrouw Bergler-Donders, woonachtig te Baraboo (Wisconsin). Uitnodigingen ook van de Holland Colony te Michigan, o.m. van twee broers van kapelaan de Vries van 't Heike (thans pastoor te Oirschot), die daar geestelijke zijn. Zij waren evenwel niet in de gelegenheid deze uitnodigingen te accepteren. Wel spraken zij in Milwaukee met een uit Tilburg afkomstige leider van een warenhuis, de heer Schreuder, wiens broer in de Lovensestraat woont.

Het betrof echter niet alleen invitaties van landgenoten. Er waren er ook bij  van Amerikaanse vliegeniers, die in de oorlog boven ons land waren neergeschoten en door de Nederlandse ondergrondse geholpen veilig en wel naar hun land konden terugkeren. Van ouders ook, die een zoon verloren bij luchtgevechten boven ons land en waarvan zij nadien niets hoorden, ontvingen zij verzoeken om nadere informaties te willen inwinnen.

Van feest in feestjes

Van het eigenlijke leven in Amerika, zo vertelde de heer Franken, hebben wij weinig gezien. Wij vielen van de ene "party" in de andere en maakten verschillende uitstapjes, o.a. naar Chicago, Port Washington en vele andere plaatsen. Op de eerste avond van hun aankomst te Milwaukee werden onze stadgenoten officieel ontvangen. Het was juist een herinneringsdag voor de Air Force en beiden werden op een bijeenkomst ter gelegenheid hiervan geïnviteerd. Hier werden zij toegesproken door Generaal Eaker, Chef Staf van de Amerikaanse luchtmacht, die hen dankte voor de verleende hulp. Dan waren zij nog de gasten van diverse clubs, o.a. van de American Legion, een club van oudstrijders uit de eerste en tweede wereldoorlog. Nog een invitatie werd door onze stadgenoten aanvaard, n.l. die van een zuster van Generaal Billy Mitchell, stichter van de Air Force, die in de buurt van Milwaukee woont. Hier sprak de heer Franken over de verzetsbeweging in ons land.

Geen dienstboden

Het huiselijk leven der Amerikanen steekt wel erg af bij dat in ons land, aldus onze zegsman. Dienstboden heeft men er niet en ieder is aangewezen zelf het huiselijk werk te verrichten. Practische machines die daar tot in de perfectie zijn doorgevoerd, verlichten deze arbeid. De woonvertrekken steken over het algemeen ongunstig af bij die ten onzent. Wandversieringen ontbreken vrijwel geheel, zo ook sfeerscheppende meubelen. Aan hun huizen zijn de Amerikanen overigens niet gehecht. Doorgaans worden deze gemeubileerd gehuurd en na twee of drie jaren stapt men op en betrekt een andere gemeubileerde woning. Milwaukee, dat zo groot is als Amsterdam, heeft vele prachtige winkels. Er is van alles te krijgen, doch de kwaliteit is doorgaans niet zo goed als bij ons in Holland. Levensmiddelen zijn er vlot te krijgen, met uitzondering van suiker. Deze is ook in Amerika schaars.

Er wordt goed verdiend

Wij vroegen de heer Franken hoe het ginds staat met de verdiensten der arbeiders. Deze zijn behoorlijk, vertelde hij ons. Er werden aan fabrieksarbeiders lonen betaald van 1 tot 1½ dollar per uur, dat is 3 à 3½ gld. Het leven is er echter duurder. Toch heeft vrijwel elke arbeider er zijn eigen auto, welke daar, gezien de grote afstanden, even onmisbaar is als hier een fiets.

Ook in Amerika heeft men te kampen met een groot tekort aan arbeiders en het productieproces op de fabrieken lijdt daar veel onder. Vooral ook op de "farms". Farmers, waar de heer Franken mee sprak, zeiden: "Stuur ons maar boeren uit Holland." Dikwijls is het gebrek aan arbeidskrachten op de boerderij zo groot, dat de farmers, niet in staat het vee te verzorgen, tot verkoop ervan moeten overgaan. De regering aldaar voelt evenwel niet voor immigratie, wijl zij van het standpunt uitgaat, dat de demobilisatie genoeg arbeidskrachten zal vrijmaken.

Holland goed aangeschreven

Ons land staat in Amerika goed aangeschreven. Vooral de Amerikaanse pers werkt daaraan veel mee door regelmatig artikelen te brengen over ons landje en de energie en arbeidskracht van ons volk te roemen. Dankbaar zijn de Amerikanen vooral ook voor de goede verzorging der graven van Amerikaanse gesneuvelden in ons land zoals bij Margraten, waarvan de gehele pers foto's bracht. Dan zag vrijwel geheel Amerika de prachtige tulpen in New York, een geschenk van ons land. Van heinde en verre, tot uit Californië kwam men er naar kijken.

Er zou nog meer te vertellen zijn, maar wij beschikken niet zoals in Amerika over zoveel papier, dat met nummers van 30 pagina's en meer verschenen kan worden. Vermelden we daarom nog, dat onze beide stadgenoten op 21 Augustus de terugreis aanvaardden met de "Westerdam" en 30 Augustus weer in ons land arriveerden.