CuBra

Henriëtte Vunderink

Gedichten in het dialect van Tilburg

Uit de bundel kZal van oe blèèven haawe (2007)

Tilbörg

 

Wè hèb ik tòch meej mèn gebortestad?
Ik kan nie zègge: "Ik gao naa tòch zo prat
op deeze plòts, waor ik bèn opgegroejd",
mar tis en stad
die mèn wèl aaltij boejt.

 

Ik hèb en tiental jaoren elders durgebròcht.

Ik kon nie wènne,

ok al hèk et geperbeerd.

Dur heimweej zèè ik tòch wir truggekeerd

èn hèb in Tilbörg wir men heil gezòcht.

 

Tis gin Berdao èn zeeker gin Den Bosch.
Et heej lang nie zoveul prachtege gebouwe,
èn ok hiestoories kundet nie beschouwe
as iets uunieks, mar tòch,
ik koom er nie van lòs.

 

Tis, dòcht ik, in de achste euw ontstaon

die plòts, van klèèn gehuchjes òn mekaar gereege.

Krêeg pas zen stadsrèèchten in achtienhonderdneege,

èn dès dus ok nie iets

om naa zo grotseg op te gaon.

 

Khèb ok om hil veul kèrken al getreurd,
èn ok de lindenbôom heejt lôojke moete lègge.
Mar jè, ik hèb et hier nie vur et zègge
want aanders waar et zeeker nie gebeurd.

 

Naa heurden ik onlangs,

èn dè is tòch wèl triest,

dè strak ons moedertaol naa ok nòg gao verdwèène

dur hil den impòrt, èn dè zok hil èèrg vèène.

Dan dènk dè Tilbörg ècht pas zen gezicht verliest.

 

Mar we zèn wèl frêet op onze Willem tweej.
Hij is twiddehaans, mar dè kan ons niks verschille,
want in Den Haag zon zum tòch niemir wille,
ons Heuvels pronkstuk,
èn wij doent er gèère meej.

 

Èn we hèbben onze krèùkezèèker tòch,
al vènt den Börger dèttie te nirslachteg kèkt
èn wil ie dè de krèùk en bietje straanter lèkt.
Mar de èchte Tilbörgers
vèènen em zôo goed genog.

 

Èn... et broodje Jantje is wir trug èn dè is fèèn.

Altaans, dè hèb ik in de kraant geleeze,

èn dès meschient dan iets

waor wij wir trots op kunne weeze,

waor aandere wèllicht sjeloers op zulle zèèn.

 

Mar wòr ik dur enen bèùtesteeder soms wèl es getèst.

Èn zittie hil verveelend oover Tilbörg dur te zaoge,

dan wòr ik kaod: ik kan dè nie verdraoge,

èn zèg dan nò en tèdje

"Och meens, krèèg tòch de pèst!"

 

Ik hèb tòch iets meej Tilbörg èn dè is gin schaand.

Ik kan er zèlf soms ok wèl oover maawe.

Tòch zal ik aaltij van der blèèven haawe.

Et is vur mèn:

de schonste stad vant laand.

 


 

Zoas ik et as kèènd belèèfde.

 

Ast Maaj was môoge we meej ons moeder

nòr de Hasselse kepèl.

Der viel dan aaltij wèl wèd aaf,

dus wij wilde wèl.

Aachter de Rôoj Panne deur,

langs en waaj vol booterbloeme

èn en hèg meej mölders,

ge heurde ze steeds zoeme.

Dan kosseme in de vèrte

die kraom meej snoep al zien èn...

"Nèè", zi dan ons moeder:

"Ge moet dè irst verdiene."

Dus wij nòr de kepèl

èn ik wil nie ooverdrèève,

mar et rôok daorbinnen ècht

nòr ongewaase lèève.

 

Kwaar nòg mar nèt gòn zitte
toen et rôozenuuken al begos.
En aaw vrouwke in et zwart,
dè dè van bèùte kos,
die bidde veur, tien weesgegroeten
èn ne vadderons der aachteraon,
èn dan wir weesgegroeten
èn dan moeseme gòn staon
èn èlke keer opnuut
op êene zèlfde tôon,
zon zeurderege kweezel,
nèè, dè was nie schôon.

Ik wies wèl dè dè zondeg waar,
dèt èègelek nie mocht,
mar ik ha wèl tien keer vur mezèlf
et snoep al ötgezöcht.

 

Omdè ik bij dè bidde

men gedaachte nie kos haawe,

keek ik es nòr booven

èn daor ston de Lieve Vrouwe

meej op deren èèrm et kiendje:

et was en bild van stêen,

mar et lêek wèl òf et lèèfde

toen de zon nòr binne schêen.

Ik waar ineens tetaol van slag

toen ik dè zaag gebeure.

Toe traone toe bewooge

kêek ik mar steeds nòr heur èn…

"Òhh, wè zèède Gij tòch schôon",

zuchtten ik verwonderd.

Èn toen spraak Onze Lieve Vrouw:

 

"Óch, bénde tòch bedonderd !

dè klêed hèk al wèl honderd jaor,

die stòf is kèùs versleete,

de mòt die heeter ooveral

hil stukken ötgebeete,

èn meej nen ikken èn ene gij

ist wir gerippereerd,

èn toen ze et klêed gewaasen han,

ging et himmòl verkeerd.

Mar goed, gij hègget nie gemèrkt

dus laoteme et zôo mar haawe."

 

Toen ik wè bekoome waar

èn meej men haand gevouwe

zôo nòr Maria kêek, toen dòcht ik :

"Zak et waoge?"

èn ik zi:"Lief Vrouwke,

ik zo oe gèèr iets wille vraoge.

Hoe vènde Gij dè bidde naa,

dè etzèlfde hil de tèèd,

ròkte Gij daor ok

oew konsetraasie soms bij kwèèt?"

Ze zi: "òch, haawter oover op,

aaltij mar dè zeure,

èn honderdduuzend keer per dag

etzèlfde moete heure.

Kha liever dèsse en möpke spulden

op en môonieka,

èn dan nie vur de hèllege Maagd,

allêen Marie mar, ja".

 

Ik dòcht: "As zij zôo zèlf ok dènkt,

wè maok ik me dan druk,

dan zal et wèl gin zonde zèèn,

dan hèk alwir geluk.

Èn ik zi: "Marie, eej, löstert es,

kmaag strak daor bij die kraome

van ons moeder iets gòn kôope,

ik èn men zusje saome;

nou weet ik nie wèk kieze moet,

hèdde Gij soms en iedeej?"

Ze zi: "kopt mar wè et lèkkerst is,

ik snoep wèl meej jou meej."

 

Naa hak mene mond vurbijgepròt,

nou moes ik ok nòg dêele,

wè stom, hak naa mar niks gezeej,

kha liever tòch enen hêele.

"Mar", zik, "verbild oe, dèk gao kieze

vur ne zuurbòl òf ene spèk,

èn ik lèg en stuk daor vur jou neer,

vènde dè dan nie gèk?"

 

Ze laagde me knipôogend toe

èn dè hèk ok gedaon.

Èn toen zaag ik ons moeder plòts

van dere stoel opstaon.

Ik ha gin tèèd mir, nèrges veur,

kwo bèùte nòr die kraom.

Ik riep allêen nòg èfkes

ons Lief Vrouwke bij dere naom.

 

Tèùs krêeg ik nòg en komplemènt,
kha zo goed stilgezeete,
mar wètter wèrkelek was gebeurd
heej ons moeder nôot geweete.
Ik dènk dèk in laotere jaore
nôot mir zôo hèb gebeeje
as toen in die kepèl,
hil lang ist al geleeje.

 


 

Saome

 

We deeje leuke dinge saome.
We schrêeve saomen onze naome
in et zaand daor bij den dèùn.
Ik schrêef rèècht
èn gij en bietje schèùn.

 

We deeje saome leuke dinge.
As kènder ginge we slotjespringe.
De slôot waar breejer as ik dòcht,
gij hèt me nat nòr hèùs gebròcht.

 

We deeje leuke dinge saome.
We ginge waandelen èn kwaamen
op plòtse waor de stilte heerst.
Wè was et schôon daor op de haaj,
meej niemand as allêen wij baaj
èn dè ontroerde ons te zeerst.

 

Wè din we leuke dinge saome:
Kêeke nòr voogels, plukten braome
èn fietsten in et zonnelicht.
We zaate saomen op et tèrras,
toen et volop zoomer was
èn mokte saome dees gedicht.

 


 

De Pestoor

 

Eens in de zoveul tèèd
kwaam de pestoor op hèùsbezoek.
Kwaar aaltij bang van dieje meens,
dus ik krôop gaaw in den hoek.
Mar we moesen assie binnekwaam
nètjes en hèndje geeve,
nòg nèt nie bèùge, al vond hij
dè ok nie ooverdreeve.

 

Hij liep dan nòr de goeje kaomer
- wij môogen daor nôot koome -
èn ha daor gaaw de stoel
van onze paa al ingenoome.
Ons moeder rèttereerde
zeenuuwèèchteg heen èn weer,
èn zètte enen bòrrel
jonge klaore vur em neer.

 

Dan liep ze nòr de schouw
èn vatte daor en dôos
waorin segaare zaate,
waor hij der êen van kôos.
Daor zaatie dan te zitte
meej zenen dikken bèùk.
Tis nèt òf ik de lucht
van die segaar nòg aaltij rèùk.

 

"Èn..., hoe ist meej oewe man?"
begos ie dan te vraoge.
"Hij doe tòch wèl zen plichte..,
òf zèède wir ònt draoge?"

Ons moeder had al gaaw

et rôod op der kaoke staon.

"Gao mar speule", zisse,

èn dan moese wij wir gaon.

Nie dè wij der ok mar

êen woord van begrêepe,

mar ons moeder zo wèl nie vur niks

ons nòr bèùte rêepe.

 

"Drinkt ie nie te veul?

want dès zondeg tòch vur God",

heurde we hum nòg zègge,

jao et kwaam ècht öt zene stròt.

Terwèèl, òf hij naa smèèreges kwaam

òf smiddags nò et eete,

hij aaltij sneevel luste,

ok de segaar wier nôot vergeete.

 

Èn van die klantjes had ie er
per dag en stuk òf vèèf.
Vur de pestoor ha dè wèllicht
nie hil veul om et lèèf,
want kwaamie dan wir tèùs,
dan was er et dieneej,
waorbij tòch wèèn beheurde,
tweej òf drie, mar minstes tweej.

 

Èn saoves vur et nòr bèd gaon
wier der nòg kejak geschonke
in van die grôote bèlle,
èn dè wier greeteg opgedronke.

Èn smèèreges bij de mis doen
begos et al meej wèèn.
Et kon nie aanders òf dieje meens
moes alkoolist tòch zèèn.

 

Èn ons moeder, ok nie mis,

zi: "wèl meneer pestoor,

as dè ècht zondeg is,

dan zie jouw ziel, dènk ik,

nòg zwarter as oew knupkesklêed,

dan zok mar gaaw gòn biechte",

èn toen had ie et niemir brêed.

Hij rêes zen èègen öt de stoel

èn is toen wèggegaon.

Ons hèùs heetie van toen af aon

nie veul mir òngedaon.

 


 

Mene listen biecht

 

As ge en jaor òf zeuve waart,

èn oew kemuunie had gedaon,

èn dus bij de grôote heurde,

dan moeste vort te biechte gaon.

Mòndeleks gingd oew zonde belijde

in den biechtstoel, en gescheide

van de zondaor zaat de priester in zen hòk,

die, as hij de biecht ging heure,

dan en schöfken oopetrok,

om te löstere dur et roster

wègge had verkeerd gedaon.

Èn dan liete oew rij-ke heure

òn pestoor òf kappelaon.

Hij gaaf oe dan de abseluusie

èn nò en oefening van spèèt

èn vur straf drie weesgegroetjes,

waarde al oew zonde kwèèt.

 

Kzi aaltij dezelfde foute,

dikkels hèb ik daor gejokt.

Mar op et list zik: "Ik hèb gelooge",

èn dan wast wir goedgemòkt.

Wè me nòg is bijgebleeve,

me mènnen òjem hòst ontnaam,

dieje lucht van ongepoetste taanden

èn zwêet, die dur dè roster kwaam.

Kging aaltij aachteroover hange
as dieje kòp nòr veure boog.
Dieje walm wok liever nie ontvange,
kvon dèttie dè zèlf wèl haawe môog.

 

Ik zal zon twinteg jaor gewist zèèn,
toen ik wir es te biechte ging.
Men rij-ke was nie veul veraanderd,
bekaant etzèlfde, op êen ding.
"Eerwaarde Vader, ik vraag uw zegen",
zik hil zachjes dur dè lèùk.
Zôo moeste de biecht begiene
vòlges katteliek gebrèùk.
"Mene vriend heej bij et zoene
menehh bbbòrsten èfkes òngeròkt",
zi ik hakkelend, want zon zonde
was nie zomar goedgemòkt.

 

Hij schôot meej zene kòp nòr veure:
"Wè heetie nòg meer gedaon?"
"Vèrder niks", zi ik geschrokke,
"himmòl niks, meneer kaplaon".
Mar hij ging eroover deur,
et was onzeedelek, onkèùs
èn as mene vriend dè wir perbeerde,
zègt dan: "Haawt oew haande tèùs".
Èn wètter meer nòg kon gebeure,
as ik em zene gang liet gaon.
Ik krêeg in geuren èn in kleure
vurlichting van meneer kaplaon.

"Èn gin sèks dus vur et trouwe,
dè dè nie vergeete wèrd",
zittie meej ene rôoje kòp nòg,
èn hij hèègde as en pèrd.

 

Ik begos genoeg te krèège
van zen pròtjes èn zene kòp.
Kzi: "Zôo te heuren òn oew hèège
wènt et oe beheurlek op!"
Et was bruutaol èn ongepaast,
kha de fesoensnòrme geschonde.
Ik waar der zèlf ok dur verraast.
Dees was pas en èchte zonde.
Ik zaag em nòr dè durke schiete,
mar vurdèttie et oopen had,
waark de kèrk al ötgerènd
èn hak men fiets daor al gevat.

 

Ik weet nòg hoe ons moeder,
toen ik töskwaam, nòr mèn kêek
èn dòrnao ok hil bezörgd vroeg:
"Bènde ziek?, ge ziet zo blêek".
Mar de reeje van mèn wit zien
hèb ik heur ècht nie vertèld.
Ze hagget me, dènk, nôot vergeeve,
nèè, kzot nie dörreve, vur gin gèld.
Tòch zèèk nôot mir wiste biechte,
Et was den allerliste keer.
Nôot gin zonde mir belijde,
nôot gin abseluusie meer.