Frans van Gèssel

Tusse de kraome op de mèrt

Toen ik nog zònne aonkommende gaast waar, unne lapes van 'n joor of dèrtien/virtien, waar 'r b'ons int tùrp durgaons wènnig te beleeve. Tóch waar 'r wekelijks één ding dè we nie zomar vurbè liete gaon. Dè waar saoteres de mèrt die tot 'n uur of vier/vééf duurde.

Dor hè'k aalt mé plezier aon t'ruggedocht.zeker ès ik mé m'n kammereuj wè vertier zocht tusse dieje wirwar van kraome, en 'r hier of door standwerkers aon de gang ware die d'r rappe verkooppraotjes over 't mèrtvolk ùitstrooide ès brood vur de veugelkes, en dordur veul publiek naor d'r toew trokke.

Vlak neeve de kraom van 't textielmènneke, die réékelijk gesorteerd waar in lang witte onderbokse, èllegoewd mé 'n rùitje of 'n striepke, keeper, flenèl, hemde mé 'n splitje en skortebont, ston 'r steejvaast ok inne mé pèrrepluuje.

Hij verkocht ze nie alleen mar repareerde z'ok. Makte krom gebogen baleine wir rècht en zette lèpkes op 't zwartlake doek, ès 'r hier of door 'n skurke of 'n gaotje in zaat. Mé 'ne hoop gekwèik en gezwèij mé z'n èirm makte'n ie dè duidelijk aon 't mèrtende volk.

'n Vrouwke kwaam langs um te klage over d'r pèrrepluuj, die ze virtien daag geleeje bè'm gekocht ha, want die begos nou al te roeste aon d'n handvat.

'Heur is hier, vrouwke,' hattie gezeed naodèttie ze bekeeke ha, 'ik kan niks vur oew doewn want dè is oew èige skuld. Dor hedde mé in de regen geloope…!' Meej dorrop prebeerde'n ie dan wir d'aondaacht te trekke van al die kùirende en rondkéékende mense die langs z'n kraom kwame en riep dan over de koppe hene: 'Hedde 'n pèrrepluuj die mar èrpeldicht is, Grardje makt 'r wir 'n nééj van! Nog stèrker! Mense! Ge zullet nie geleuve, ik maak van 'n kaoi skònmoeier aalt nog 'n goei pèrrepluuj…!'

'n Èndje wijerop ston 'r ok inne mé breekwèrk. Dientje van Houtem waar dur d'r drinkglaos heen gerakt, vertelde ze, en kocht bè'm tweilf nééj glaos. Één vur één drèijde'n ie ze zùrgvuldig in 'n sort van zaacht pleejpepier, mar din 'r vur de vurzichtighèd nog 'ne dobbele krant umhene, want glas is nou immaol 'n teer skoor. Hij gonk 'r gruts op zò'n kwaliteitje in z'n kraom te hebbe want zittie: 'Zó vende ze nerres mer vrouwke dè zeg ik oew,' en keek Dientjes enigszins wè glaozig aon. 'Dees drinkglaos, moete weete, zen stuk vur stuk nog mé de mond geblaoze.' Dè vond Dientje hillemaol nie èrg. 'Bende gèk,' ha ze gezeed, 'dè gif niks, ik waas ze thuis tóch uurst ùit vur dè'k ze gao gebrùike…'

Één kraom, òlling tèinenaon in de rééj, ston nogal in de kéék bè 't maansvolk. Dè waar de gruunte- en fruitkraom, wor 'n vrouw aachter ston die van de kaante van Vlééme kwaam. Ze ha iejt eweg van unne stèrke magneet die,in plaots van éézer, maanskèirels aontrok. Ze waar groot, breed in de skauwers en ha alles wè 'n mertvrouw moet hebbe, 'n vurkomme zoës ge dè mar zèlde ziet en unne goeie snèbbel.

Prompt liep Grardje Kwak saoteres unnen enkelde keer langs d'r kraom en knoorsde'n ie wè binnesmonds: 'Dor stî ze wir mé d'r groote hanggraniums.'

Uurst wiese wij nie wèttie dormé bedoelde want ze verkocht hillemaol gin bloeme. Laoter krege we in de gate dèttie hil wè anders bedoelde dan wèttie

eigelijk zin. Ze droeg òrbèlle tot op d'r skaauwers en ha d'r haor op zulder. Aon unne groote toewt bovenop d'rre kop koste dè zien. Ze ha ze stèil umhog gekèmd, 'r hier en door 'n hòrspèl ingestoke en 'r unne breeje opzichtige baand umhene geknupt mé van alterhande kleurre d'r in. Mé haand en voewt en veul verbaal geweld prebeerde ze ied're week wir d'rren handel te slééte, die neeve de gruuuntes ok beston ùit appelesiene, pirre, mèrketons, verskèije sorte appel en unnen enkelde keer ok nog ùit drùive.

Alhoewel sommigt maansvolk dik meer oog ha vur heur ès vur d'rren handel ha ze, mé alles wè ze te bieje ha, toch 'ne goeie umzet.Ès ze saoteres laot in de maomiddeg wir op huis aon din waar ze òlling 'los'.

Vurral waar dè 't geval in de zommermaonde. Dan ston z'r in de kraom wè lochjes gekleed bè. Diksented mé zò'n diep ùitgesneeje durwèijbloeske aon, witte nie, zòdèt gelijk nog meer toew z'n rècht kwaam. Ja, ze din 'r alles aon um mar goewd in de kééker te bléé've staon vurral bè 't mannelijk mèrtpubliek.

En gehaaid ès ze waar ha ze de mist gevraogde appel, pirre of appelesiene

zò wijd èst kos veur in de kraom ligge op d'uurste rééj en wel zó, dè ze mé d'rren hille vurgevel òlling veurover moes gaon hange um 'ne klant te kunne hèlpe. Dan viel 'r van bovenaf 'n kùlleke zó groot, dètter 'n theekumke in gepaast zò hebbe. Sommigte van die bliekende maanskèirels rakte dan zò van d'r stuk dè ze 't wisselgeld, wè ze t'rugkreege, ùit d'r haand liete valle umdè ze mènde efkes te moete kééke naor iets wor z't nie verlorre han.

Nee, de mèrtvrouw hagget ammel zatgoewd vur mekare. Ze sprèijde nie alleen d'rren handel t'n toon mar ok d'r èige, en 't verkocht nog goewd ok nog ok.

Begos 't evvel hèrfst te worre en de blaojer van lieverleej te valle, dan liep nie alleen d'rren umzet t'rug, mar ok de glurende belangstelling van al die maanskèirels die ied're week in de buurt van d'r kraom liepe te òzzikke. Dan ha ze in plaots van d'r lochte zommer kliròzziej 'n dikke wolle slobbertrùi aon vur tege de kaauw, mé 'ne hooge boord…!