Nieuwe Tilburgsche Courant - zaterdag 18 mei 1929

 

 

Van vroeger dagen 115: Op z'n Pallieters

 

Toen 'k het waagde een beperkt aantal der vele uit Tilburgsche monden opgeteekende uitdrukkingen en zegswijzen op deze plaats weer te geven, heb ik niet ten onnutte er de verzekering aan doen voorafgaan eerstens niet te willen kwetsen, en tweedens niet "met den vinger nagewezen te willen worden" als degene, die "vuile praatjes verkoopt". Hier is doorloopend de volksmond, de "vox populi", aan het woord geweest en de lezer zal met mij wel de overtuiging in zich omdragen, dat die sprekers bij het bezigen dier taal "het zoo kaod nie bedoelden". Elk vogeltje zingt immers zooals het gebekt is, en als "vox populi, vox Dei" (de stem des volks is de stem van God) waar is, dan klinkt enkel dat geluid hier wat trivialer, niet zoo gekuischt als beschaafde ooren dat - terecht - gaarne hooren. 't Zijn echte sprokkelingen, door moeizaam garen gebusseld. De naneef gaart zich wat zijn vaadren voor hem kweekten.

 

Ik meende deze verontschuldigende inleiding ditmaal vooraf te moeten laten gaan om twee redenen. Eerstens omdat onder de verschillende brieven er één op m'n schrijftafel gekomen is, waarin verzocht wordt "terwille van het eergevoel een bepaalde geschiedenis niet op te halen". "Laat de dooden rusten", heet het verder. Nou! Het levende lijk weet ik niet op 't tooneel te tooveren en 'k wil natuurlijk niemand onaangenaam zijn. Dit neemt echter niet weg, dat men wel zoo'n geschiedenis in portefeuille kan wenschen te hebben. Uit het slot der vorige bijdrage heeft men m'n voornemen te dezen opzichte kunnen lezen!

De tweede reden van dit aanloopje is, dat J. R. me iets zond, dat ook nogal Vlaamsch plat is, doch ondanks dit en misschien wel juist om dat niet minder echt. 't Is weer zooiets dat het dorpsche cachet van vroeger dagen verraadt: op menig Brabantsch dorp hoort men "vandaag aan den dag" nog wel van dergelijke dingen. Wat dat niet-zielsverheffende iets is? 't Is "den Hasseltschen Litanie".

Zonder de bedoeling te hebben beleedigende spot te geven of injurieus over zaken te schrijven, die anderen dierbaar zijn, schreef een oude man mij dat "lieke" op, zooals hij het als kwajongen vroeger met de heele jongensschaar zong, als zij op vacantiedagen rondzwierven; als zij tegen valavond aan de deur zaten, lagen of hingen (al naar 't uitkwam) of als ze naar de bosschen gingen om hout te sprokkelen. Hij woonde toentertijd "achteraan in de Hasselt" en het liedje was gemaakt op enkele boeren en burgers, die in de buurt der Hasseltsche Kapel woonden. Voorzoover hem bekend zijn allen reeds dood. Het is dan ook al vijftig jaar geleden. Doch al zou dat niet het geval zijn, dan is 't nog niet erg: 't is maar voor de grap. Zeker wist mijn zegsman echter, dat twee woningen ervan al jarenlang verdwenen zijn, namelijk nr. 1 en 2 in de Dongensche baan. Die stonden ter hoogte waar nu de steenoven der firma Teurlings is, doch dan aan de overzijde van den weg; er woonden de Kinderen van Besouw en Kees Kleiberg. 't Was nog geen keiweg, doch een rulle zandbaan.

Het liedje werd door een of meer voorgezongen, terwijl het refrein in koor door allen ingezet werd. Dat refrein was: "Ora pro nobis" doch om niet te spotten klonk het ook wel "Viva brokken lorum" achter iederen regel. We steken dus op oude wijs van wal.

     Tirres van Besouw zat in de hei, Viva brokken lorum

     Daar maakte hij alle meskes blij. Viva brokken lorum

 

     Jaans Klaai zat in den hoek, (idem telkens verder refrein)

     Zij vangt de vlooien uit Kees z'n broek.

 

     Suske Leyten hee n'n trog,

     Hij wil wel bakken, mar hee geen rog.

 

     Grortje van Dijk, dè ies ne wèver,

     Hij gaot ok slaachten vur de lèver.

 

     Kiske Heeren hee un biljert,

     Ze speulen d'r op, mèr 't is niks wèrd.

 

     Tinus Rijnen hee un wijf,

     As ze sch....t, dan stao ze stijf.

 

     Tinus Bierkens hee un klep, (pet)

     Ze dient ok wel veur mulikschep.

 

     Dien Bayens hee 'nen os,

     As die sch....t, dan brikt ie los.

 

     Tontje Vromans hee negen jong,

     Hij stulpt ze allemaol onder 'n ton.

 

     Boer Jaansen hee 'n pèrd,

     Dat is gin hallef centje wèrd.

 

     Mie Verhiel wont aachter de kapel,

     Ze ies wel dik, mar ze ies nie wel.

 

     Sjef de Jong mee zunnen witte slub, (sloof)

     Hij spult ok wel veur bulzebub. (Beëlzebub = opperste duivel)

 

     Jantje Mutsaers hee nun hond,

     Van veure spits, van aachter rond.

 

     Tiest Koolen hee un keir, (kèr = kar = wagen)

     Mee burries van een maastespeir. (spar = den)

 

     Peer Brobbel kan goed huskes lichten, (beerput ledigen)

     Mar ook heel goed z'n liekes dichten.

 

     Kees van Eyk wont neffe de spuit, (het brandspuithuisje)

     Maar hij krijgt daorvan ginnen rooien duit.

 

 

Een van de jongensschaar zette het liedje van Malbroek in. Hij begon echter ineens met het vierde* couplet:

     De Pinkster was verschenen,

     à la zjieme, zjieme, zjiem,

     à la boem, boem, boem.

     De Pinkster was verschenen,

     Nog geen Malbroek te zien,

     à la zjieme, zjieme, zjiem,

     à la boem, boem, boem.

 

     Zijn vrouw klom op den toren,

     à la zjieme, zjieme, zjiem,

     à la boem, boem, boem.

     Zijn vrouw klom op den toren,

     Maar zij zag Malbroek niet.

     à la zjieme, zjieme, zjiem,

     à la boem, boem, boem.

 

     In de verte ziet z'hem komen,

     à la zjieme, zjieme, zjiem,

     à la boem, boem, boem.

     In de verte ziet z'hem komen,

     Geheel in 't zwart gekleed.

     à la zjieme, zjieme, zjiem,

     à la boem, boem, boem.

Uit was het hiermede nog niet, doch men zong niet door, omdat vlakbij de veldwachter was opgedoken. "De kuitenlatten nemen" om uit z'n gevreesde sterke arm te blijven, was dus vanzelfsprekend.

 

Geleidelijk zakte het jongensstelletje af, ieder naar eigen woning. Daar zat "onze vadder" met z'n kleinste op den schoot, en liet hem op de knie wippen, zingende:

     Hup mèr Jaans, den beer ies los,

     Heddum nie hoore brulle?

     Snijd um z'n neus en oore aaf,

     Dan hedde nog wè te smulle.

Het veroorzaakte zoo'n plezier dat vader voortzette en 'n nieuwen deun voor den dag bracht:

     Toon, munne zoon, is smoorend ziek;

     Midden in de week, mèr 's morgens nie,

     's Zondags gaot ie un borreltje drinken

     En 's Maondags ligt ie in 't bed te st.....

Hij voltooide 't woord niet doch de kinderen vulden joelend aan, zoodat vader opnieuw begon:

     Trien, Trien, zotte Trien,

     Ge mot vandaog zoo zuur nie zien.

     Trien, Trien uit den hoek,

     Die hee zoo gèère koek.

De vreugde zwol aan en de kleintjes klapten in de handen van pret. Toen pakte vader Jantjes pollekes in z'n grove knuisten en zong al klappend:

     Klappen in de haand,

     Hallef zaand,

     'n Koei in de Locht (1),

     'n Pèrd in 't gras,

     En 'n kuzeke in den hooitas. (2)

"Hé vadder! nog meer!" En de goedzak zong weer:

     Hup Marjanneke!

     Stroop in 't kanneke.

     Laat de boeren maar dorschen.

Nu reden er al twee op z'n knieën. Men liet niet af vóór er 'n paar "van de geitenbok" gedaan hadden.

Wat 'n onschuldige pret toch, zoo'n avond. Moeder vond het echter bedtijd, en ze kwam alvast den jongste te bed brengen. Het heele stelletje zeurde echter zóó lang, tot vader eindelijk zei: "Nou Moeder, dan nog ééntje voor dezen keer." En hij gebaarde al zingend:

     Zeg vrienden gaat op zij

     De tram die komt voorbij.

     Hij rijdt in een kertier

     Van Loon op Zand naar hier.

     Hij is gesmeerd met vet (3)

     En blaast op zijn trompet (4)

     Rèteketè, rèteketè, rèteketè.

 

Zoo verhuisde het joelende jonge volkje eindelijk naar de hanebalken.

 

A.J.A.C. VAN DELFT

Tilburg, April 1929

 

 

* De eerste drie coupletten gaven we vorige week. Met deze drie vervolgversjes is het nog niet uit. Wie kan verder aanvullen?

 

1. Zoo heette vroeger de weidestreek, die thans stadscentrum is: Gasthuisstraat.

2. Kuzeke = jong varken; tas = schelf.

3. De rails werden op de draaien met vet gesmeerd.

4. Tegenwoordig signaleert men met een bel of een fluit.