Jan Jaansen

Naor oome Teun

 

 

Wè vergao de tijd toch gaaw! 't Ha me al lang zwaor op et hart gelegen, dè'k oome Teun al zoo lang nie meer opgezocht ha! En hoe dikkels ha'k toch vruuger bij 'm aon den heerd gezeten om 'm wè te laoten vertellen uit vruuger daogen - naa waren we haost vervremd van mekare! Zoo is 't leeve! 't Brengt de meenschen saome en 't scheurt ze weer van mekare! En brieven schrijven, och, dè's ok al zooiets! De krispondentie mee oome Teun waar veuls te eenzijdig om lang schoon te kunne staon, want oome Teun ha de gewoonte om m'n brieven op te staopelen om dan ineens z'n schuld te betaolen mee 'n briefkaortje - en z'n letters waren zoo koeiechtig groot dè't er nie veul op zoo'n kaortje kossen. Ten lange leste stuurde-n-ie voort 'n anzichtskaort mee de groeten erop. 't Wier dus hoog tijd, dè'k er weer 'ns op aaf trok naor den Haaikaant, aanders zu de vriendschap wel 'ns veur ééns en veurgoed af kunnen koelen en dè zu'k toch nie gèèren gehad hebbe! En verder: oome Teun kos 'm wel 'ns ongemerkt piepen om te gaon hemelen, want z'n zuster, taante Hanna, was al dood en dè ha oome Teun lillijk aongegrepe.

Die gedaachte liet me rust noch duur en op 'n zekeren dag lee ik alle schrijfwerk aon den kaant, trok m'n Zondagsche kleer' aon en vatte m'n perreplu (want a'k die thuis laot, dan regent 't zeker, al is 't nóg zo'n schoon weer!) en naam 'n treinkaortje. 't Dee me goed, toen ik de walmende fabrieksschoorsteenen aachter me zaag verdwijnen en de schoone gruune waaien en buskes toe vlak bij den trein kwamen en me toelaachten as aawe bekenden. 't Waar in de maond September en de blaoier wieren al geel en bruin, mar de zon scheen helder en waar nog werm, de wereld vuulde d'r eigen nog 'ns gelukkig onder de blauwe locht, die d'ren aojem expres wè-d-inhield om de rust nie te verstoren! Zóó schoon kon et alleenig mar in September zijn! Één ding stond me leelijk tegen toen ik van 't station van Baozel naor den Haaikaant stapte: al die moderne boerderijen, nee, 't laandelijke is eraaf! Goddaank waar de stee van oome Teun van Halderen nog d'aaw en ze laag er nog zoo schoon aachter en onder d'eiken en iepen te laagen, mee d'r rooi pannendak - ik wier d'r werm van.

As ik zoo half en half verwaocht ha oome Teun aon te treffen as 'n aaw versleten menneke mee 'n stökske en mee den zeever langs z'n pijpke, dan was 't er, goddaank, glad neffen! Ik trof 'm aachter 't huis mee 'nen appelvanger in z'n haanden, druk bezig om de lesten appel zonder butsen uit den boom te plukken, nog recht en sterk. "Goeie mergen, oome Teun, en hoe gao-g-et er nog mee, meensch? We hebben elkaar al in 'n eeuwighei nie meer gezien!" "Wel gadverdimme, bende gij 't of bende 't nie, of is 't oewen geest! Ik daocht, dè ge al laank dood waart!" Hij liet z'nen appelvanger tegen den boom staon en neep m'n haand zoo hard, dè'k et wel uit ha willen roepen van de pent! Nee, oome Teun was nog bij lange nao nie dood, verdimme nee, heurre.

"Zeg, nijp me d'erme nie van 't lijf, want dan krijgt de wereld de boeke nie meer, die ik nog van plan ben te schrijven!" "Zu'r de wereld wel ermoei onder lije?" plaogde-n-ie... toen ineens in hoog Nederlandsch tegen 'n klein ventje, die d'r bij stond en mijn mee z'n troeleke wijd open aonkeek: "Harrie, geef den Heerom eens gauw een mooi handje, zóó! En nu ga maar gauw tegen moeder zeggen, dat Heerom komt." 't Menneke weg as de foeter! "Wè's dè, oome Teun, praotte gij fréét?! Hoe komde daorbij op oewen aawen dag?" "Zeg dè wel! Mar doet-er 'ns wè tegen!? Dè waar mijn petekiendje - we hebben er 'n heel stel, echte boerekender, mar ze moeten freet leeren praoten, daor helpt geen moederkelieven aon!" "En weurom moet dè dan? Van wie moet dè?" "D'r aawe lui willen 't en hier in den omtrek alle boerekender, we leeren allemaol freet praoten! Ge kent de wereld haost niemer terug!" "'t Is zund genog veur 't schoon aaw plat!" "Dè-d-is et, mar vecht er 'ns tegen! In et begien moes ik er ok niks van hebbe, naa loopt et eruit as waoter uit de pomp! Ge ziet 't is ammaol gewoonte, aanders kuisch niks! Mar komt erin en doe weer net of ge thuis bent hier in huis, net as vruuger! En wè brengde ammaol veur nuuws mee uit de stad?"

"Och, nuuws, wè veur nuuws zu'r in de stad zijn? Geen denk ik!" "Naa gao mijn laamp uit! Geen nuuws! In zooveul jaoren geen nuuws in zoo'n groote stad?! Ik daocht dè-t-er in zoo'n stad alle daogen meer nuuws is as hier op 't laand in 'n heel jaor! Nou, dan is 't mee Baozel en den Haaikaant toch aanders! Hier is veul nuuws gebeurd in al dieën tijd!" "'t Zal wel wè zijn! De kraaien hebben aaier geleed en de boeren hebben 't verken in de kuip - er is misschien nog 'nen aawen bekende van me dood - meer nuuws zal er wel nie zijn!" "O nie? Wel 'n dozijn aaw kennissen van oe zijn dood, beveurbeeld den aawen Vermeulen. Hij ha heelemaol geen zin om te sterven en ha wel 'nen klomp naor den pastoor willen gooien toen die 't 'm duidelijk wilde maoken dè 't op 'n endje liep - jao, den boer was natuurlijk aon 't maolen van de koorts! Och, wè-t-er in zoo'n dörpke in 'n jaor tijd allemaol gebeurt, daor zudde wel drie jaor van kunnen vertellen, mar 't beroerdste is dè 't allemaol in oew boeken komt!"

"De boerestand kan daor wel tegen as ze in 't zunneke worren gezet mee al d'r goei en kwaoi kaante! Mee stadsvolk moete oppaase, want die kunnen nie te veul licht verdraoge, die schaome d'r eige as ze in 't zunneke komen krek zoo as ze zijn! Of ge moet ze beschrijven as engeltjes, dan geuren ze 'm! Doede dè nie, schilderde ze uit zooas ze zijn, dan krijgen ze 't op d'r zenuwe. Mar, ik zeg, de boeren kunnen er tege!" "Ge hebt schoon praote, wij, boeren, moeten et aaltij kunnen! En oome Teun is ondertusschen al bekend geworren as 'nen bonten hond!" "Op wè meer of minder koom et nie aon. Gij moet me nog 'ns 't een en 't aander vertellen deez' daoge, want gij weet dè-d-allemaol zoo smaokelijk te zegge...!"

Oome Teun knipperde mee z'n eugskes en knikte mee z'nen schoonen aawen kop vol eerlijke groeven. Hij daocht: zóó, zóo, wil ie me weer aon 't vertellen hebben! En ie zee: "Kom 'ns 'n bietje dichterbij, kiepke, zee de vos, want ik heur oe toch zoo gèèren kaokelen - kaokelen dè kunde gij toch zoo schoon!" "Nee, nee, nee, gij weet heel goed, dè'k oe geen stroop om oewen mond smeer, trouwens, dè laote gij oe eigen nie doen! En as ge me deez' daogen 'ns lekker veul vertelt, dan schrijf ik 'n boek en daor stao dan mee groote letters op: 'Oome Teun', nou dè's toch 'n eer, die iedereen nie overkomt, zu'k zoo zegge!" "Daor ben ik hillemaol nie op gesteld op die eer! Zet er dan mar liever 'Taante Hanna' boven want die komt er nogal 'ns in veur en die is naaw toch dood!"

 

Ik heb er de komende daogen heel wè-d-uurkes zitten te lösteren en de vertellingen die er naaw komen, zijn er uit ontstaon. 't Is nie veul bizunders, veural nie veur lezers, die gewoon zijn aon traontjesromans, mar vur iemand, die van 't échte leven haawt en gèèren echte meenschen zie leeve en heurt praoten op 't papier, die kan volop genieten van oome Teun z'n vertellinge, want hij hee 'n heel goei boereverstaand, oome Teun, en dè nie alleen, hij hee veul méér: as ik in 't schoone Brabant éénen type moes gaon zuuken, die al 't goei van Brabant in zich vereenigde, dan koos ik zonder me één oogenblikske te bedenken: oome Teun! Oome Teun is veur mijn den aawerwetschen Brabantschen boer!

 

Bronvermelding:

"Naor oome Teun" verscheen in de Nieuwe Tilburgsche Courant op:

- zaterdag 24 februari 1940