Jan Jaansen

Oome Teun en de dames

 

 

Oome Teun was wijd en zijd bekend en de rejen daorvan laag wel hierin: omdè-t-ie zoo interessant kos vertellen en praoten en omdè-t-ie zoo gevat uit den hoek kos kome mee z'n goei gezond boereverstaand; wie mee oome Teun aon de praot raokte, verveelde z'n eige nie en amuseerde z'n eige aon één stuk deur. Een van z'n beste vrienden waar de redacteur van den Bode van Baozel. En dieë redacteur zaag er mar eenvoudig uit, mar hij waar verschrikkelijk geleerd: hij sprak mee gemak drie taole: freet, plat en de blommetaol! De blommetaol spraak ie alleenig mee z'n huishaawster. Hij ha, moete wete, 'n huishaawster as 'ne kleppermeulen: die hield nie meer op as ze eenmaol begonnen waar, net 'n ton, die leegloopt as ge den pin uit den tap trekt; en daor waar mar één remedie veur: de blommetaol: as ze begon te relle, hield de redacteur z'n haand veur z'ne mond en gaopte, echt of nie-echt, mar hij gaopte en nie zoo zuinig, mar zoo royaol meugelijk - en as ze dan nog deurgong, dan naam ie 'n boek, gong mee z'ne rug naor de vrouw staon en begos te lezen, en as de meulen dan nogal nie stil wou staon, dan gong ie mee z'n haande in z'n broekzakke veur et open raom staon en floot zoo hard ie kos:

     Een schoone maagd

     van zes-en-zestig jaren

     was zeer verliefd

     en niet meer te bedaren...

en dè holp aaltij!

Oome Teun en den redacteur waren goeie vrienden en oome Teun ha z'ne vriend al aon heel wè interessante vertelselkes veur den Bode van Baozel geholpen. As oome Teun in de stad kwaam, gong ie aaltij bij den redacteur aon, dronk er 'n borreltje en praotte over 't een en 't aander en de redacteur kwaam ok geregeld naor den Haaikaant waandelen om bij oome Teun wè te praoten en er weer nuuwe stof op te doen veur z'n novellen. En as oome Teun dan zoo aan 't vertellen waar, dan zee den redakteur dikkels: "Oome Teun, jongen, ge moest 'n boek schrijven, bijveurbeeld 'Gedachten en herinneringen' of zooiets - dè zu veul gelezen worren." "Ge neemt al veuls te veul van mijn gepraot in oewen kraant over - en veural lest die kwestie mee die dames, nee, zooiets is geen aorighei!"

Die kwestie mee die dames dè zaat zóó. Die twee hadden zitten praoten over trouwen en over vrouwen. Ge moet weten, dè ze geen van baaien getrouwd geweest waren en er dus vrij over kossen praoten zonder ruzing te krijgen in d'r eigen huishaawe. Oome Teun zee: "Haawt oe eige stijf, redacteur, en laot oe eige nie in de lure legge. 't Kan wel goed gaon mee 't trouwe mar 't is en blijft 'n riskante zaok, en wie 't nie noodig hee, die moet verstaandig blijve, dus nie trouwe!" "Nou, nou, zóó erg is 't toch nie mee 't vrouwvolk, oome Teun! Ge praot er net over of et allemaol stuk veur stuk duuvelinnekes zijn en er is genog mansvolk, dè ze engeltjes noemt!" "Schoon engeltjes," riep oome Teun, "mar as er in den hemel van dè slag engeltjes zijn, dan kan me den hemel gestolen worre. Mar ge hebt gelijk, duuveltjes zijn et ook precies nog nie, bijveurbeeld mee zieke meenschen omgaon, dè kunnen ze buitengewoon!" "'n Teeken, dè ze toch wel 'n goei hart hebbe." "Jè, 't is gek," zee oome Teun en keek naodenkend in z'n borreltje, dè-t-ie liet draaien tusschen z'n vingers op taofel, "daor heb ik al dikkels over naogedaocht: as iemand ongelukkig is dan hee-g-et vrouwvolk meejelijen en helpt wè 't kan, mar ze kunnen nie verdraogen dè 'ne man gelukkig tevrejen is - dan zullen ze er zoolang op loshakken tot ie weer ongelukkig is en ze dus weer kunnen helpen!" De redacteur giechelde.

"Er is mar één middelcijn," zee oome Teun, "ge moet ze van 't begien aaf onder oewen duim haawen, ze moete respect veur oe hebbe! Hoofd van het huisgezin! En wie dè nie klaor krijgt, die is veur eens en veurgoed gebraoie! Wie er eenmaol ónder zit, die komt er nie meer boven op!" "As gij al zoo praot, oome Teun, wè zijn dan de heeren uit de stad te beklaoge! Daor kenne de dames alleenig mar mode-kleeren en fietstochtjes, daansen en romannekes leze, 'n bietje muziek maoke en de dienstboden toesnaawe, en de heeren jaogen ze de kop nog op hol mee d'r complemente!" "Waor moet et naor toe?" riep oome Teun. "En is et te verwondere, dè ge allegedurig in de kraant leest van ophangen en veur de kop schieten in de stad!?" "Lang haor, kort verstaand, veul zenuwen en 'n zwakke maog en bar veul aonstellerij, daoruit bestaon de moderne stadsdametjes," zee de redacteur, "de uitzonderinge daorgelaote!"

Oome Teun zaat stillekes te laache, asof 'm iets grappigs ingevallen waar. "Waor denkte aon, oome Teun?" "Ik denk ineens aon zoo'n gevalleke van lest: ik liep lest deur de stad en daor kwaam zoo'n stelleke van die bakvischjes aon mee boeketasschen aon d'r haand. Veur me uit liep 'ne geestelijke, mar daochte gij, dè die giecheldinger veur 'ne geestelijke opzij gonge? Hij moest 't trotwaar afstappen. Waocht, daocht ik, dè zal ik oe afleere! Ze wouen mijn ók over de kaaie sture en stapten brutaol in 'n rij op mijn aaf asof 't vanzelf spraak, de'k veur hullie uit de weg gonk. Mar dan moete geen oome Teun hiete, daocht ik en ik er midden tusschen deur en ik gaaf hier en daor 'n tikske mee m'n ellebogen en er vlogen enkelde boeketasschen over de grond. Ik zeg: leelijke brutaole kender, gao bij jullie moeder op den schoot zitten, en heb wè meer eerbied veur de geestelijken en veur aawe meensche!" "Goed gedaon, oome Teun!" "Mar schrijf et nie in de kraant, want ge weet nie waor et op uitloopt."

Mar jaowel, den volgenden dag stond heel het gesprek voluit in den Bode van Baozel onder 't opschrift: "Bijdrage tot de moderne opvoeding". Aon et slot voegde de redacteur nog de volgende bemerking: "Deze ietwat pessimistische inzichten van onzen geachten medewerker, Antonius van Halderen uit den Heikant, zullen onze lezers ongetwijfeld met belangstelling lezen. Wij laten het aan hun eigen scherpzinnigheid over om uit dit gesprek de noodige besluiten te trekken voor de practische opvoeding. De leidsters van moderne vrouwenbewegingen zullen dit gezond geluid wel niet ongeacht voorbij kunnen laten gaan." "Zoo'n mispunt," riep oome Teun en smeet de kraant op taofel, "ik heb et 'm duidelijk gezeed, dè-t-er niks van in de kraant moog komen en naa zet ie et er krek in! En ie schrijft er nog 'n boel onzin achteraon, waor ge geen steek van begrijpt! Er moes 'n wet kome, dè alle redacteurs 'ne muilbaand moessen draogen net as de gevaorlijke doggen!"

's Aanderendaogs waar oome Teun 't gevalleke bekaantekes weer vergeten en zaat om tien uur 'n kumke koffie te drinken aon den heerd, daor kwaamp den booi en braocht 'nen brief. "Wel gaddorie! 'nen Brief! Wè kan dè zijn!? Twéé brieve! Nou, ik ben benuuwd!" "Maok mar gaaw ope", zee taante Hanna en goot d'r kom nog 'ns vol koffie, veur oome Teun schonk ze 'n borreltje in. Want taante Hanna is nog aorig nuuwsgierig al wil ze 't nie weten. "Wel snotverdorie," en oome Teun rook aon 't kleinste briefke in 'nen lichtblauwen envelop, "'t briefke ruukt lekker naor viooltjes - de hemel stao me bij - 't komt van vrouwvolk, ziedewel: Amalia Snep!" "Ge haolt op oewen aawen dag toch zeker geen domme streken meer uit?" gromde Hanna. "Och-Heer, Hanna, zij mar nie bang, heurre, 't is zeker geenen liefdesbrief! Ik zal 'm eerlijk veurleze!"

 

Mijnheer Van Halderen,

U heeft in de krant onzen stand - de dameswereld - op 'n groffe wijze beleedigd en ik kan het daarom niet nalaten u mijn verachting bekend te maken. Tot nu toe had ik gedacht, dat u een goedhartig man waart, niet in staat om een vlieg iets kwaads te doen. Dat u niet hoog timmerde, had ik al wel langer gemerkt, maar nu blijkt het, dat u als een barbaar bent, zonder eenige beschaving.

Wij hebben in onze bijeenkomst langen tijd beraadslaagd welke maatregelen wij dienden te nemen tegen uwe barbaarsche ideeën en tenslotte waren wij het er over eens, dat wij u het beste met diepe verachting kunnen bestraffen. De heele avond hebben wij u dus met ons allen zoo diep mogelijk veracht als een man zonder eenige beschaving. Maar die stille verachting was voor mij persoonlijk niet voldoende, zoodat ik u ook schriftelijk mijn minachting uit wilde spreken.

Met diepe, diepe verachting,

AMALIA SNEP

 

"Hanna, gif me nog gaaw 'n borreltje of ik rol van m'n stokske." Hanna laachte hardop. "Nee-nee, dè's goddaank geenen liefdesbrief, 't lijkt er nie op!!" "Weete wè'k denk? Amalia Snep zal een van die meiskes zijn geweest mee die boeketassche, denk ik, daor was er een bij mee zoo'n valsch katuilen-gezicht! Naa den aanderen brief! Waocht, die is van den redacteur, geleuf ik! Dieën rakker hee me weer 'n schoone struif gebakken, heurre! 'ns Kijken, wè-t-ie weet."

 

Beste vriend,

Uw gesprek over de vrouwen, vooral over die bakvischjes, heeft veel stof opgejaagd en kwaad bloed gezet. Meerdere dames hebben besloten om u op te zoeken en te woord te staan! Ze willen u dwingen uw woorden terug te nemen. Het ware te wenschen, dat ge u voor eenige weken onzichtbaar zoudt kunnen maken! As ge weer 'ns hier komt, zullen we wat voorzichtiger moeten spreken! Maar wees niet bezorgd, de storm zal wel weer voorbijgaan.

In alle storm en ontij,

uw trouwe vriend

DE REDACTEUR

 

"Naa hebbe we dan de poppen aon 't daanse," zee oome Teun, "dè kan mooi worren, as ze me hier mee allemaolen komen overvallen! Wie weet waortoe ze in staot zijn; as ze 't kwaod krijgen, zijn ze giftiger as katten in et naaw!" "Hoe dikkels hè'k et oe gezeed, dè ge oe fikken nog wel 'ns zud braande! Ge flapt er alles mar uit, wè't er in oe harsens opkomt! Mar laot die jufferkes 'ns hier op et erf kome! Ik ben d'r ok nog! Ik neem d'r 'n heel portie veur mijn rekening!" Oome Teun sliep er niet van en 's mergens vruug zaat ie al 'nen brief te schrijven zoo goed en zoo kwaod as ie kos, twee-drie inktvlekken moes ie van 't papier lekken en 't zaag er nie schoon uit, mar 't stond erop: et waar 'n antwoord van oome Teun om in de kraant te laote zette. En den redacteur plaotste et stukske nie alleen naor den inhoud, mar letterlijk mee alle fouten erin:

 

Hiermede maak ik bekend aan al de dames en de Moeders, groot en klein, schoonmoeders en Stiefmoeders, alsdat ik voor Hullie niet te spreken ben thuis. Dus er hoeft geen niemand bij mijn aan te kome om mijn te spreken te Krijgen. Wat het Herroepen aangaat ben ik bereid om den vreden, maar dat al de Dames Engelen zijn kan ik met mijn goei Geweten niet vereenigen. En wat ik gezegd heb is Allemaal waar. Maar ik heb niks gezegd ook goed hoor! Ook maak ik bekend, alsdat het bakvischje, dat ik op de straat gestooten heb, den duim niet heeft verstoken. En als de dames toch bij Mijn aan willen komen dan zullen ze Kennis maken mee ons Hanna heeft ze gezegd.

Hoogachtend,

ANTONIUS VAN HALDEREN

 

Oome Teun hee geen laast van dames gehad.

 

Bronvermelding:

"Oome Teun en de dames" verscheen in de Nieuwe Tilburgsche Courant op:

- zaterdag 20 januari 1940